Cơn khát nhà ở vẫn chưa hạ nhiệt: Khi nhu cầu thực vượt xa nguồn cung
Thị trường bất động sản Việt Nam đang chứng kiến một nghịch lý đáng lo ngại khi cơn khát nhà ở của người dân không hề giảm sút, thậm chí còn gia tăng theo thời gian, trong khi nguồn cung các sản phẩm nhà ở phù hợp với khả năng tài chính của đa số người dân lại ngày càng khan hiếm.
Khoảng cách giữa nhu cầu thực tế và khả năng đáp ứng của thị trường đang ngày càng được nới rộng, tạo ra những thách thức lớn không chỉ với người mua nhà mà còn với cả hệ thống kinh tế - xã hội.
Trong những năm gần đây, hình ảnh hàng nghìn người xếp hàng từ đêm khuya để chờ mở bán một dự án căn hộ hay nhà phố đã trở nên quen thuộc tại các thành phố lớn. Đây không phải là hiện tượng đầu cơ đơn thuần như nhiều người vẫn nghĩ, mà phần lớn xuất phát từ nhu cầu thực sự của những gia đình trẻ, những người lao động đang tìm kiếm một chỗ đứng vững chắc trong cuộc sống. Họ không mơ về những căn biệt thự sang trọng hay những penthouse cao cấp, mà chỉ đơn giản là một căn hộ với diện tích vừa phải, vị trí thuận tiện và quan trọng nhất là mức giá phù hợp với thu nhập.
Nguồn cung nhà ở trong phân khúc bình dân và trung cấp đang ngày càng thu hẹp một cách đáng kể. Các nhà phát triển bất động sản đang dần chuyển hướng sang phân khúc cao cấp và hạng sang, nơi biên lợi nhuận hấp dẫn hơn nhiều so với việc xây dựng nhà ở giá rẻ. Điều này hoàn toàn dễ hiểu từ góc độ kinh doanh, khi chi phí đầu vào như giá đất, vật liệu xây dựng, và các thủ tục pháp lý ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, sự dịch chuyển này đang tạo ra một khoảng trống lớn trong cung cấp nhà ở cho tầng lớp trung lưu và người thu nhập thấp.
Thực tế cho thấy, trong khi nhu cầu nhà ở của người dân tăng cao do quá trình đô thị hóa nhanh chóng, di cư từ nông thôn ra thành phố, và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu, thì nguồn cung lại bị hạn chế bởi hàng loạt rào cản. Quỹ đất sạch ngày càng khan hiếm, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. Việc giải phóng mặt bằng kéo dài, thủ tục pháp lý rườm rà đã khiến nhiều dự án bị trì hoãn hoặc đóng băng trong nhiều năm.
Vấn đề còn trở nên phức tạp hơn khi chính sách tài chính tiền tệ và các quy định về cho vay mua nhà thắt chặt hơn nhằm kiểm soát rủi ro. Mặc dù những biện pháp này cần thiết để đảm bảo sự ổn định của hệ thống tài chính, nhưng chúng cũng vô tình làm giảm khả năng tiếp cận vốn của người mua nhà, đặc biệt là những người có thu nhập trung bình. Nhiều gia đình trẻ dù có nhu cầu thực sự và khả năng trả góp ổn định, vẫn gặp khó khăn trong việc vay vốn ngân hàng do các điều kiện cho vay ngày càng khắt khe.
Giá nhà ở tại các thành phố lớn đã tăng vọt trong những năm qua, vượt xa tốc độ tăng trưởng thu nhập của người dân. Nếu như trước đây, một người lao động trung bình có thể tích lũy được tiền mua nhà sau khoảng mười năm làm việc, thì giờ đây con số này có thể lên đến hai mươi năm hoặc hơn. Sự chênh lệch giữa giá nhà và thu nhập đang ngày càng lớn, khiến giấc mơ có nhà của nhiều người trở nên xa vời. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến đời sống vật chất mà còn tác động đến tâm lý, chất lượng cuộc sống và thậm chí là quyết định về hôn nhân, sinh con của người trẻ.
Trong bối cảnh đó, thị trường nhà cho thuê cũng đang chịu áp lực lớn. Khi không đủ khả năng mua nhà, nhiều người buộc phải thuê nhà trong thời gian dài. Tuy nhiên, nguồn cung nhà cho thuê chất lượng cũng không đáp ứng đủ nhu cầu, dẫn đến giá thuê tăng cao và điều kiện sống đôi khi không được đảm bảo. Nhiều gia đình phải sống trong những căn phòng trọ chật hẹp, thiếu thốn tiện nghi cơ bản, ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng cuộc sống và sự phát triển của thế hệ trẻ.
Chính phủ và các cấp chính quyền địa phương đã nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề và đưa ra nhiều chính sách nhằm tăng cường nguồn cung nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân. Tuy nhiên, việc triển khai các dự án này còn gặp nhiều khó khăn, từ việc thu hồi đất, bố trí quỹ đất, đến việc huy động nguồn lực đầu tư. Tốc độ phát triển nhà ở xã hội vẫn chưa theo kịp với tốc độ gia tăng nhu cầu, trong khi cơ chế phân bổ và quản lý các căn hộ này cũng còn nhiều bất cập, chưa đảm bảo tiếp cận được đúng đối tượng thụ hưởng.
Sự mất cân đối giữa cung và cầu nhà ở không chỉ là vấn đề của thị trường bất động sản mà còn có những tác động sâu rộng đến sự phát triển kinh tế - xã hội. Khi chi phí nhà ở quá cao, người lao động phải dành phần lớn thu nhập cho việc ở, dẫn đến giảm khả năng tiêu dùng trong các lĩnh vực khác, ảnh hưởng đến tổng cầu của nền kinh tế. Việc không có nhà ổn định cũng ảnh hưởng đến năng suất lao động, sự gắn bó với công việc và khả năng đóng góp lâu dài cho sự phát triển của đất nước.
Để giải quyết bài toán nan giải này, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực bất động sản cho rằng, cần có sự phối hợp đồng bộ giữa nhiều giải pháp. Về phía nhà nước, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án nhà ở bình dân được triển khai nhanh chóng. Đồng thời, cần có những chính sách khuyến khích, hỗ trợ các doanh nghiệp phát triển nhà ở giá rẻ thông qua giảm thuế, hỗ trợ lãi suất, hoặc cung cấp quỹ đất với giá ưu đãi. Việc tăng cường phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân cũng cần được đẩy mạnh với quy mô lớn hơn và cơ chế quản lý hiệu quả hơn.
Cơn khát nhà ở của người dân Việt Nam không phải là hiện tượng tạm thời mà là một thực trạng sẽ còn kéo dài trong nhiều năm tới nếu không có những giải pháp căn cơ và đồng bộ. Việc đảm bảo quyền có nhà ở cho người dân không chỉ là trách nhiệm của thị trường mà còn là trách nhiệm xã hội, đòi hỏi sự chung tay của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và cộng đồng. Chỉ khi nào nguồn cung nhà ở phù hợp với khả năng tài chính của đại đa số người dân được cải thiện đáng kể, thì cơn khát này mới có thể được thỏa mãn, góp phần vào sự ổn định và phát triển bền vững của xã hội.
Hoàng Nguyễn
