Trà sữa – mô hình F&B hút vốn đầu tư nhưng rủi ro cao
Thị trường trà sữa Việt Nam đã trải qua một thập kỷ phát triển mạnh mẽ với những bước tiến và thụt lùi đáng chú ý.
Từ những ngày đầu khi trà sữa trân châu bước chân vào thị trường nội địa đến nay, mô hình kinh doanh này đã tạo nên một làn sóng đầu tư sôi động nhưng cũng ẩn chứa không ít những rủi ro khiến nhiều nhà đầu tư phải chùn bước.
Theo số liệu từ các công ty nghiên cứu thị trường, ngành trà sữa Việt Nam có giá trị ước tính khoảng 300 triệu USD vào năm 2023 và dự kiến tăng trưởng với tốc độ trung bình 20% mỗi năm trong giai đoạn 2024-2028. Với quy mô dân số trẻ chiếm đa số và xu hướng tiêu dùng hiện đại, thị trường trà sữa Việt Nam được xem là một trong những thị trường tiềm năng nhất khu vực Đông Nam Á.
Sức hút của ngành hàng này thể hiện qua làn sóng các thương hiệu quốc tế đổ bộ vào Việt Nam như The Alley, Koi Thé, Gong Cha, Tiger Sugar... cùng với sự trỗi dậy mạnh mẽ của các thương hiệu nội địa như TocoToco, Phúc Long, Ding Tea. Trong giai đoạn 2018-2020, có thời điểm mỗi tháng Việt Nam chứng kiến sự ra đời của hàng chục thương hiệu trà sữa mới.
Đầu tư vào một cửa hàng trà sữa thường dao động từ 300 triệu đến 1 tỷ đồng tùy theo vị trí và quy mô, với thời gian hoàn vốn được quảng cáo chỉ từ 8-18 tháng. Con số này khiến nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là những người trẻ muốn khởi nghiệp, không khỏi động lòng. Biên lợi nhuận gộp của ngành hàng này cũng rất hấp dẫn, thường từ 60-70% nếu không tính chi phí vận hành và thuê mặt bằng.
Tuy nhiên, thực tế kinh doanh trà sữa không hề dễ dàng như nhiều người vẫn tưởng. Sau làn sóng bùng nổ ban đầu, thị trường đã bắt đầu bước vào giai đoạn thanh lọc khắc nghiệt. Theo thống kê, tỷ lệ thất bại của các cửa hàng trà sữa trong năm đầu tiên hoạt động lên đến 80%, con số này cao hơn nhiều so với mức trung bình của ngành F&B là khoảng 60%.
Nguyên nhân của tình trạng này đến từ nhiều yếu tố. Đầu tiên là sự bão hòa của thị trường. Tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP.HCM, mật độ cửa hàng trà sữa đã đạt ngưỡng báo động, với trung bình cứ 500m lại có một cửa hàng. Điều này dẫn đến cạnh tranh khốc liệt và giảm doanh thu trên mỗi cửa hàng.
Trưởng phòng tư vấn của một công ty F&B chia sẻ: "Nhiều nhà đầu tư bị choáng ngợp bởi những con số doanh thu được quảng cáo mà không tính đến yếu tố cạnh tranh. Khi mới mở, cửa hàng có thể bán 300-400 ly mỗi ngày, nhưng chỉ sau 3-6 tháng, con số này có thể giảm xuống còn một nửa khi các đối thủ cạnh tranh xuất hiện xung quanh."
Chi phí vận hành thực tế cũng thường cao hơn nhiều so với dự tính ban đầu. Ngoài tiền thuê mặt bằng đắt đỏ (chiếm khoảng 25-30% doanh thu), các cửa hàng còn phải đối mặt với chi phí nguyên liệu biến động, chi phí nhân công tăng cao và các khoản đầu tư liên tục cho marketing để duy trì lượng khách.
Một đặc điểm nổi bật của thị trường trà sữa là tính thời vụ và xu hướng của sản phẩm. Các nghiên cứu thị trường cho thấy, vòng đời trung bình của một xu hướng trà sữa chỉ kéo dài từ 8-12 tháng trước khi bị thay thế bởi một xu hướng mới. Điều này đòi hỏi các thương hiệu phải liên tục đổi mới, sáng tạo và đầu tư cho nghiên cứu phát triển sản phẩm.
Thời tiết cũng là một yếu tố ảnh hưởng lớn đến doanh thu của các cửa hàng trà sữa. Trong mùa mưa hoặc thời tiết lạnh, doanh thu có thể giảm đến 40% so với những tháng cao điểm. Điều này tạo ra áp lực tài chính lớn cho các nhà đầu tư không có đủ vốn dự phòng để vượt qua giai đoạn thấp điểm.
Không giống như các mô hình F&B khác như quán cà phê hay nhà hàng, trà sữa đòi hỏi quy trình chuẩn hóa rất cao để đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng đều. Một ly trà sữa thường có 5-7 bước chế biến với ít nhất 3-5 nguyên liệu khác nhau. Việc kiểm soát chất lượng trở nên khó khăn, đặc biệt khi quy mô mở rộng.
Vấn đề nhân sự cũng là một thách thức lớn. Tỷ lệ nghỉ việc trong ngành trà sữa lên đến 60% mỗi năm, cao hơn nhiều so với mức trung bình 40% của ngành F&B. Điều này khiến các cửa hàng phải liên tục tuyển dụng và đào tạo nhân viên mới, làm tăng chi phí vận hành và giảm chất lượng dịch vụ.
Ngành kinh doanh trà sữa tại Việt Nam vẫn đầy tiềm năng nhưng cũng ẩn chứa không ít rủi ro. Những số liệu hấp dẫn về doanh thu và lợi nhuận thường chỉ phản ánh một phần của bức tranh thực tế. Để thành công trong ngành này, các nhà đầu tư cần có tầm nhìn dài hạn, chiến lược khác biệt rõ ràng và nguồn lực tài chính vững mạnh.
Sự xuất hiện liên tục của các thương hiệu mới cùng với sự ra đi âm thầm của không ít cái tên từng nổi đình đám cho thấy đây là một thị trường không dành cho những người thiếu kiên nhẫn hoặc mong muốn làm giàu nhanh chóng. Như nhiều chuyên gia vẫn nói: "Trà sữa là món ngon nhưng không phải món dễ làm."
Đối với những nhà đầu tư tiềm năng, lời khuyên quan trọng nhất là nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia trong ngành, nghiên cứu kỹ thị trường tại khu vực mục tiêu và xây dựng kế hoạch kinh doanh dựa trên những số liệu thực tế thay vì những quảng cáo hấp dẫn từ các nhà nhượng quyền. Chỉ có như vậy, họ mới có thể giảm thiểu rủi ro và tăng cơ hội thành công trong một ngành hàng đầy biến động này.
Tiến Hoàng
