Thanh toán không tiền mặt trở thành tiêu chuẩn cuối năm

Theo dõi KT&TD trên

Tại Việt Nam, một quốc gia có tốc độ chuyển đổi số mạnh mẽ, thanh toán không tiền mặt không chỉ là một xu hướng mà đang nhanh chóng trở thành một tiêu chuẩn giao dịch phổ biến, dự kiến sẽ được củng cố vững chắc vào cuối năm 2025.

Sự chuyển đổi này diễn ra mạnh mẽ đến mức nhiều người dân, đặc biệt là thế hệ trẻ, có thể sống cả tuần mà không cần rút một đồng tiền mặt nào. Từ việc mua cốc cà phê vỉa hè, thanh toán hóa đơn điện nước, cho đến việc chuyển tiền cho người thân, mọi giao dịch đều có thể hoàn tất chỉ với vài thao tác trên điện thoại thông minh.

Sự thay đổi này không xảy ra một cách tình cờ mà là kết quả của một hành trình chuyển đổi số toàn diện trong lĩnh vực tài chính. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã đặt ra mục tiêu đầy tham vọng là giảm tỷ trọng thanh toán bằng tiền mặt xuống còn dưới 10% vào năm 2025, và con số này đang dần trở thành hiện thực. Các con số thống kê cho thấy số lượng giao dịch thanh toán điện tử tăng trưởng theo cấp số nhân, với hàng tỷ giao dịch được thực hiện mỗi năm thông qua các ví điện tử, ứng dụng ngân hàng và mã QR.

Một trong những yếu tố quan trọng nhất thúc đẩy sự chuyển đổi này chính là sự phát triển vượt bậc của hệ sinh thái thanh toán số. Các ví điện tử như MoMo, ZaloPay, VNPay đã trở thành người bạn đồng hành không thể thiếu của hàng chục triệu người dùng. Những ứng dụng này không chỉ đơn thuần là công cụ thanh toán mà đã phát triển thành những nền tảng tài chính toàn diện, cung cấp từ dịch vụ chuyển tiền, thanh toán hóa đơn, mua sắm trực tuyến, đến đầu tư, vay vốn và bảo hiểm. Sự tiện lợi và đa dạng trong dịch vụ đã khiến người dùng ngày càng tin tưởng và gắn bó với các nền tảng này.

Mã QR đã trở thành biểu tượng của cuộc cách mạng thanh toán không tiền mặt. Từ những cửa hàng lớn đến những gánh hàng rong nhỏ bé, mã QR xuất hiện ở khắp mọi nơi. Người bán hàng rau trên chợ, tài xế xe ôm công nghệ, thậm chí cả những người bán vé số đều có mã QR riêng để nhận thanh toán. Sự đơn giản của phương thức này đã phá bỏ mọi rào cản về công nghệ, biến việc thanh toán điện tử trở nên dễ dàng như việc đưa tiền mặt, thậm chí còn nhanh chóng và thuận tiện hơn nhiều.

Các ngân hàng thương mại cũng đóng vai trò then chốt trong quá trình chuyển đổi này. Họ không chỉ đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ để nâng cấp hệ thống thanh toán mà còn tích cực triển khai các chương trình khuyến mãi, hoàn tiền và ưu đãi hấp dẫn để thu hút người dùng. Ứng dụng ngân hàng di động ngày càng được cải thiện với giao diện thân thiện, tính năng đa dạng và bảo mật cao. Người dùng có thể thực hiện mọi giao dịch tài chính từ chuyển khoản trong nước, quốc tế, thanh toán hóa đơn, đến quản lý đầu tư chỉ bằng vài chạm trên màn hình điện thoại.

Đại dịch COVID-19 đã vô tình trở thành chất xúc tác mạnh mẽ cho sự phát triển của thanh toán không tiền mặt. Trong thời gian giãn cách xã hội, khi việc tiếp xúc trực tiếp bị hạn chế, thanh toán điện tử trở thành giải pháp tối ưu và an toàn. Nhiều người vốn còn dè dặt với công nghệ đã buộc phải làm quen và dần nhận ra những lợi ích to lớn của hình thức thanh toán này. Thói quen một khi đã hình thành thì khó thay đổi, và đó chính là lý do tại sao ngay cả khi đại dịch đã qua, tỷ lệ sử dụng thanh toán không tiền mặt vẫn tiếp tục tăng trưởng mạnh mẽ.

Chính phủ và các cơ quan quản lý đã thể hiện quyết tâm rõ ràng trong việc thúc đẩy thanh toán không tiền mặt thông qua nhiều chính sách và văn bản pháp luật. Các đề án phát triển thanh toán không dùng tiền mặt được triển khai đồng bộ trên toàn quốc với lộ trình cụ thể. Chính sách ưu đãi thuế cho các doanh nghiệp áp dụng thanh toán điện tử, hỗ trợ kỹ thuật và tài chính cho các hộ kinh doanh nhỏ lẻ chuyển đổi sang thanh toán số, cùng với các chiến dịch truyền thông rộng khắp đã tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của hình thức thanh toán này.

An ninh mạng và bảo mật thông tin luôn là mối quan tâm hàng đầu khi nói về thanh toán điện tử. Các nhà cung cấp dịch vụ đã không ngừng đầu tư vào công nghệ bảo mật tiên tiến như xác thực sinh trắc học, mã hóa đa lớp và trí tuệ nhân tạo để phát hiện giao dịch bất thường. Hệ thống giám sát giao dịch được nâng cấp liên tục để kịp thời phát hiện và ngăn chặn các hành vi gian lận. Đồng thời, các chiến dịch nâng cao nhận thức về an toàn thông tin cho người dùng cũng được triển khai thường xuyên, giúp người dân hiểu rõ cách bảo vệ tài khoản và thông tin cá nhân của mình.

Sự phát triển của thanh toán không tiền mặt cũng mang lại những lợi ích to lớn cho nền kinh tế. Minh bạch hóa các giao dịch giúp chống thất thu thuế, tạo cơ sở dữ liệu quan trọng cho việc hoạch định chính sách kinh tế vĩ mô. Doanh nghiệp nhỏ và vừa dễ dàng tiếp cận nguồn vốn tín dụng hơn nhờ có lịch sử giao dịch rõ ràng. Chi phí in ấn, vận chuyển và quản lý tiền mặt giảm đáng kể, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của toàn bộ hệ thống tài chính.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đáng ghi nhận, vẫn còn một số thách thức cần được giải quyết. Vùng sâu vùng xa và người cao tuổi vẫn gặp khó khăn trong việc tiếp cận và sử dụng công nghệ thanh toán số. Hạ tầng mạng internet ở một số khu vực còn chưa đảm bảo, ảnh hưởng đến trải nghiệm người dùng. Việc giáo dục và nâng cao nhận thức về an toàn thông tin cần được duy trì và mở rộng hơn nữa. Đây là những vấn đề đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa Nhà nước, doanh nghiệp và cộng đồng để tìm ra giải pháp phù hợp.

Trong tương lai, thanh toán không tiền mặt không chỉ là tiêu chuẩn mà còn là nền tảng cho những bước phát triển tiếp theo của ngành tài chính số. Các công nghệ mới như blockchain, trí tuệ nhân tạo và big data sẽ được tích hợp sâu hơn vào hệ thống thanh toán, mang đến những trải nghiệm cá nhân hóa và thông minh hơn. Việt Nam đang trên đà trở thành một trong những quốc gia dẫn đầu khu vực về thanh toán số, và đây là thành tựu đáng tự hào trong hành trình chuyển đổi số quốc gia.

Hoàng Nguyễn