Dự thảo Luật Thương mại điện tử: Đề xuất siết chặt livestream bán hàng
Bộ Công Thương đang lấy ý kiến dự thảo Luật Thương mại điện tử sửa đổi với nhiều điểm mới nhằm tăng cường quản lý hoạt động mua bán trực tuyến, đặc biệt là các hình thức livestream bán hàng, mạng xã hội có tích hợp chức năng thương mại điện tử.
Dự thảo lần này phân biệt rõ giữa mạng xã hội thuần túy và mạng xã hội có chức năng thương mại điện tử như mở gian hàng, đặt hàng trực tuyến, tiếp thị liên kết, livestream bán hàng – những nền tảng phổ biến như Facebook, TikTok, Zalo… sẽ phải tuân thủ các điều kiện mới nếu có chức năng liên quan đến thương mại điện tử.
Theo định nghĩa của Bộ Công Thương, “livestream bán hàng” là hoạt động phát trực tuyến âm thanh, hình ảnh theo thời gian thực nhằm phục vụ hoạt động giao dịch mua bán trên nền tảng số. Dự thảo yêu cầu các nền tảng thương mại điện tử trung gian, bao gồm cả mạng xã hội tích hợp chức năng bán hàng phải xác thực danh tính người bán, hiển thị đầy đủ thông tin về sản phẩm, giá cả, dịch vụ vận chuyển, phương thức thanh toán và, trong trường hợp người bán là tổ chức nước ngoài, phải thể hiện tên quốc gia hoặc vùng lãnh thổ bằng ký tự Latinh hoặc phiên âm tiếng Việt.
Một trong những điểm quan trọng là các nền tảng phải có giải pháp kỹ thuật để lưu trữ và đảm bảo khả năng truy cập dữ liệu liên quan đến sản phẩm, giao dịch, hợp đồng trong thời gian tối thiểu 3 năm. Dữ liệu này bao gồm hình ảnh, âm thanh trong hoạt động livestream bán hàng và thông tin giao dịch đã thực hiện.
Không chỉ dừng lại ở vai trò hỗ trợ, chủ sở hữu nền tảng thương mại điện tử trung gian còn phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại nếu vi phạm quy định quản lý dẫn đến tổn thất cho người tiêu dùng. Điều này đánh dấu bước thay đổi lớn so với trước đây khi nền tảng chỉ cần gỡ bỏ sản phẩm vi phạm mà không phải chịu trách nhiệm liên đới.
Dự thảo cũng quy định rõ trách nhiệm kiểm duyệt nội dung thông tin do người bán đăng tải trước khi cho hiển thị, nhằm phòng ngừa tình trạng quảng cáo sai sự thật, buôn bán hàng giả, hàng nhái tràn lan trên không gian mạng. Các nền tảng thương mại điện tử có chức năng đặt hàng còn phải hỗ trợ giải quyết tranh chấp và tổ chức thu hồi sản phẩm lỗi.
Để bảo vệ quyền lợi người bán, dự thảo yêu cầu các nền tảng phải thông báo ít nhất năm ngày trước nếu muốn tạm ngừng hoặc hạn chế tài khoản, trừ trường hợp có yêu cầu từ cơ quan nhà nước. Đồng thời, người bán cần được phép truy xuất dữ liệu giao dịch ngay cả khi tài khoản bị khóa.
Với các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới, yêu cầu quản lý còn khắt khe hơn. Nếu nền tảng hoặc tổ chức không có hiện diện tại Việt Nam nhưng có hoạt động hướng tới người tiêu dùng trong nước như sử dụng tên miền “.vn”, ngôn ngữ tiếng Việt hoặc có trên 100.000 giao dịch tại Việt Nam mỗi năm, thì vẫn bị xác định là có yếu tố nước ngoài và phải tuân thủ các nghĩa vụ pháp lý tương tự nền tảng trong nước.
Các nền tảng nước ngoài này buộc phải thành lập hoặc chỉ định pháp nhân đại diện tại Việt Nam để thực hiện nghĩa vụ về thuế, bảo vệ người tiêu dùng và trách nhiệm pháp lý khác. Pháp nhân được chỉ định phải có ít nhất 8 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực liên quan và đáp ứng một trong hai điều kiện tài chính: ký quỹ tối thiểu 10 tỷ đồng hoặc có vốn điều lệ không thấp hơn 10 tỷ đồng và bằng ít nhất 5% vốn điều lệ của chủ nền tảng ở nước ngoài.
Ngoài ra, các nền tảng còn phải có đội ngũ chuyên trách bao gồm tối thiểu ba cán bộ công nghệ thông tin và năm cán bộ thương mại điện tử. Họ cũng phải xây dựng cơ chế xử lý vi phạm rõ ràng, có khả năng gỡ bỏ thông tin sai phạm trong vòng 24 giờ theo yêu cầu và phối hợp cung cấp dữ liệu phục vụ điều tra khi cần thiết.
Bộ Công Thương cho rằng, việc bổ sung các quy định trên là cần thiết trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển nhanh chóng, nhất là khi ngày càng có nhiều thương nhân, tổ chức nước ngoài cung cấp hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng Việt Nam mà không có hiện diện pháp lý tại đây. Việc luật hóa hoạt động thương mại điện tử xuyên biên giới sẽ giúp tăng cường hiệu lực quản lý, bảo vệ người tiêu dùng, chống gian lận thương mại và tạo sân chơi công bằng cho doanh nghiệp trong nước.
T.An
