Thực hiện Đề án 1 triệu căn nhà ở xã hội: “Trợ lực” từ chính sách
Đề án “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội cho đối tượng thu nhập thấp” đã đi qua hơn nửa thời gian, tuy nhiên tổng số căn hộ hoàn thành tại các địa phương đạt tỷ lệ rất thấp so với kế hoạch đề ra. Vì vậy, để hoàn thành mục tiêu Đề án rất cần nhiều “trợ lực” từ chính sách.
Khó khăn trong triển khai, thực hiện
Đề án "Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp giai đoạn 2021 - 2030" đặt ra mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, tổng số căn hộ các địa phương hoàn thành khoảng 1.062.200 căn. Trong đó, giai đoạn 2021 - 2025 hoàn thành khoảng 428.000 căn; giai đoạn 2025 - 2030 hoàn thành khoảng 634.200 căn.
Cùng đó, Đề án đáp ứng yêu cầu cấp thiết của thực tiễn - nguồn cung NƠXH thiếu nghiêm trọng (mới chỉ đáp ứng khoảng 20% nhu cầu thực tế của công nhân lao động). Đồng thời, còn là “phao cứu sinh” cho DN BĐS trong bối cảnh dòng tiền tắc nghẽn, thị trường BĐS gặp nhiều khó khăn, tiềm ẩn nguy cơ, rủi ro. Ngoài ra, việc giải quyết nguồn cung phân khúc này sẽ giúp giải bài toán về lệch pha cung cầu, góp phần tháo gỡ khó khăn, phát triển thị trường BĐS ổn định, lành mạnh.
Có thể thấy trong nhiều năm qua, việc chăm lo giải quyết nhu cầu nhà ở cho người dân, đặc biệt là đối tượng thu nhập thấp và công nhân tại các khu công nghiệp luôn được Đảng và Nhà nước xác định là nhiệm vụ trọng tâm hàng đầu. Trong đó, các Bộ ban ngành, Chính phủ đã chỉ đạo, ban hành nhiều chính sách thu hút DN tham gia phát triển NƠXH; kịp thời giải quyết những vướng mắc theo thẩm quyền để thực hiện các chính sách đạt mục tiêu, yêu cầu… Tuy nhiên, việc triển khai, thực hiện Đề án vẫn gặp nhiều hạn chế, khó khăn tại một số địa phương, làm ảnh hưởng tới kết quả chung, khiến nguồn cung vẫn còn “nhỏ giọt".
Theo thống kê, sau hơn 10 năm thực hiện Chiến lược phát triển nhà ở quốc gia giai đoạn 2011 - 2020, cả nước mới hoàn thành 307 dự án NƠXH khu vực đô thị với khoảng 157.100 căn chỉ đạt 41,7% kế hoạch đề ra. Giai đoạn 2021 - 2030, Chính phủ phê duyệt “Đầu tư xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ NƠXH cho đối tượng thu nhập thấp, công nhân khu công nghiệp”. Đến nay, cả nước mới hoàn thành 46 dự án, quy mô 20.210 căn hộ, chỉ đạt gần 5% kế hoạch đề ra.
“Trợ lực” từ chính sách
Kết quả trên cho thấy, việc thực hiện Đề án còn cách xa mục tiêu đề ra. Chính vì vậy, Nhà nước, Chính phủ đã ưu tiên xử lý, tháo gỡ về thủ tục, chính sách, tài chính, đồng thời là sự phối hợp chủ động của DN, tốc độ phát triển NƠXH đã khả quan hơn, ngày càng nhiều dự án được cấp phép triển khai và hoàn thành.
Nếu như năm 2021, cả nước chỉ có 3.046 căn hộ hoàn thành xây dựng và 2.127 căn hộ đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai theo thông báo của các Sở Xây dựng, thì bước sang năm 2022, con số này đã tăng lên gấp đôi, gấp bốn lần, với 6.196 căn hoàn thành xây dựng và 8.245 căn hộ đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai.
Bên cạnh đó, số liệu tổng hợp từ Bộ Xây dựng cho thấy, tín hiệu các địa phương đã bắt đầu "nhập cuộc”. Năm 2021, 2022 mỗi năm cả nước chỉ có 9 dự án được cấp phép mới với quy mô khoảng gần 6.000 căn hộ thì đến năm 2023, chỉ tính riêng quý III đã có tới 12 dự án với quy mô 12.679 căn hộ được chấp thuận chủ trương đầu tư trên cả nước.
Đồng thời, tình hình phát triển NƠXH sẽ tiếp tục có thêm những kết quả tích cực hơn với “trợ lực” từ chính sách, trong đó đáng chú ý là việc Quốc hội thông qua Luật Nhà ở (sửa đổi) tại Kỳ họp thứ 6, Quốc hội Khóa XV ngày 27/11 với nhiều quy định mới gỡ “nút thắt” cho người mua và chủ đầu tư phát triển dự án NƠXH, được kỳ vọng sẽ tạo sức hấp dẫn, thu hút thêm nhiều DN tham gia phát triển, tạo điều kiện cũng như tăng khả năng tiếp cận loại hình nhà ở này cho người thu nhập thấp mua nhà.
Các chuyên gia nhận định, trong bối cảnh nhiều dự án BĐS bị “tắc” về pháp lý, thanh khoản thấp thì nguồn cầu về NƠXH luôn rất cao, có thể thu hồi dòng tiền đầu tư ngay nên sẽ có nhiều DN BĐS có năng lực tham gia vào “cuộc đua” NƠXH trong thời gian tới và sẽ giúp cải thiện nguồn cung cho thị trường. Với kỳ vọng từ “trợ lực” từ chính sách thì tốc độ phát triển NƠXH sẽ tiếp tục được cải thiện và sẽ sớm hoàn thành được mục tiêu đề ra của Đề án.
Luật Nhà ở mới với quy định thông thoáng hơn
Luật Nhà ở mới có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2025 quy định việc đưa 20% quỹ đất NƠXH sẽ thuộc trách nhiệm quy hoạch của từng địa phương. Quy định này không những giải quyết được bất cập về quỹ đất phát triển NƠXH từ trước đến nay cho chủ đầu tư, mà còn có lợi cho người mua nhà bởi thông qua việc nắm rõ các thông tin về nhu cầu của người dân, định hướng phát triển kinh tế - xã hội trong tương lai, địa phương sẽ có chính sách phát triển nhà ở, bố trí quỹ đất thực sự phù hợp.
Cùng với đó, chủ đầu tư dự án NƠXH sẽ được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với toàn bộ diện tích đất của dự án (trừ phần diện tích đất để đầu tư xây dựng công trình kinh doanh dịch vụ, thương mại, nhà ở thương mại, chiếm tỷ lệ tối đa 20% tổng diện tích đất trong dự án) mà không phải thực hiện thủ tục xác định giá đất, tính tiền sử dụng đất, tiền thuê đất được miễn và thủ tục đề nghị miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất.
Với quy định trên, thời gian thực hiện thủ tục đầu tư dự án NƠXH sẽ được rút ngắn khoảng 1 năm. Ngoài ra, việc chỉ áp biên lợi nhuận với phần diện tích NƠXH sẽ giúp chủ đầu tư có thêm lợi nhuận từ việc phát triển NƠXH thông qua phần diện tích thương mại, là điểm cộng, tăng sức hút đối với các chủ đầu tư.
Đáng chú ý, Luật Nhà ở mới đã được sửa đổi, bổ sung các cơ chế, chính sách rất quan trọng và thiết thực, tháo gỡ khó khăn trong quá trình tiếp cận cho người dân khi mua, thuê, thuê mua NƠXH. Đó là, Luật Nhà ở mới quy định người mua nhà chỉ cần "chưa có nhà ở thuộc sở hữu của mình tại tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi có dự án đầu tư xây dựng" giúp tháo gỡ cho cơ quan quản lý nhà nước trong quá trình xác nhận hồ sơ.
Tiếp đó là điều kiện về thu nhập để được mua, thuê mua NƠXH đã có hướng thông thoáng hơn. Không chỉ giới hạn ở những người không nộp thuế thu nhập cá nhân như hiện tại. Luật Nhà ở 2023 đã bãi bỏ điều kiện cư trú đối với đối tượng được mua, thuê mua NƠXH.
Mặc dù còn ít nhất 1 năm nữa, các quy định trong Luật Nhà ở mới chính thức đi vào cuộc sống, nhưng những điểm mới này được kỳ vọng sẽ tạo “cú hích” thúc đẩy giải ngân gói tín dụng 120.000 tỷ đồng, tiếp thêm động lực mua được nhà cho người dân, mang lại dòng tiền cho DN, từ đó thúc đẩy tiến trình phục hồi của thị trường BĐS.
Cũng trong thời gian qua, hàng loạt dự án NƠXH đã được các DN đăng ký với cơ quan chức năng triển khai thực hiện. Đồng thời, Chính phủ, các cơ quan, ban, ngành sẽ tiếp tục nghiên cứu, ban hành Nghị định, chỉ đạo nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, “điểm nghẽn” về mặt pháp luật cho phân khúc nhà ở này.
