OCOP: Đổi mới sản xuất nông nghiệp theo hướng “xanh”

Theo dõi KT&TD trên

Sản phẩm OCOP không chỉ khai thác hiệu quả các thế mạnh từ sản vật địa phương, vùng nguyên liệu mà còn tận dụng được nguồn lao động nông thôn, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ du lịch nông nghiệp.

OCOP được xây dựng như một giải pháp trọng tâm trong Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới, hướng đến phát triển nội lực kinh tế và gia tăng giá trị. Từ đó, OCOP tập trung phát triển các sản phẩm nông nghiệp, phi nông nghiệp và dịch vụ lợi thế tại mỗi địa phương, vận hành trên chuỗi giá trị do các thành phần kinh tế tư nhân và tập thể thực hiện. Vai trò của Nhà nước nằm ở việc tạo ra khung pháp lý, chính sách hỗ trợ và quản lý tiêu chuẩn sản phẩm, đồng thời thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ và quảng bá thương hiệu sản phẩm ra thị trường.

Mục tiêu dài hạn và lợi ích từ OCOP

OCOP đặt ra mục tiêu hỗ trợ tổ chức sản xuất và kinh doanh ở khu vực nông thôn, ưu tiên phát triển hợp tác xã, doanh nghiệp nhỏ và vừa. Qua đó, chương trình tập trung tạo ra các sản phẩm, dịch vụ truyền thống đạt tiêu chuẩn cao, có tính cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế. Ngoài ra, OCOP còn góp phần nâng cao thu nhập và chất lượng sống cho người dân, thực hiện hóa nhóm tiêu chí “Kinh tế và tổ chức sản xuất” trong Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới.

Thông qua phát triển sản xuất, chương trình hướng đến chuyển dịch cơ cấu kinh tế, thúc đẩy công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông thôn. Bên cạnh đó, OCOP cũng giúp bảo tồn giá trị văn hóa truyền thống, giảm áp lực di cư lao động và bảo vệ môi trường nông thôn.

Sản phẩm OCOP được phân hạng theo hệ thống 5 sao, từ sản phẩm yếu (1 sao) đến sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế (5 sao). Qua đó, hệ thống phân hạng này khuyến khích các chủ thể không ngừng cải tiến sản phẩm để nâng cấp chất lượng, mở rộng thị trường tiêu thụ trong và ngoài nước. Hạng 5 sao (Sản phẩm chất lượng cao, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế); Hạng 4 sao (Sản phẩm đạt tiêu chuẩn, có thể nâng cấp để đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế); Hạng 3 sao (Sản phẩm đạt tiêu chuẩn, có thể phát triển lên hạng 4 sao); Hạng 2 sao (Sản phẩm chưa đạt đầy đủ tiêu chuẩn, có thể phát triển lên hạng 3 sao); Hạng 1 sao (Sản phẩm yếu, có thể phát triển lên hạng 2 sao).

Đổi mới tư duy sản xuất

Một trong những đóng góp lớn nhất của OCOP là thay đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp truyền thống sang sản xuất hàng hóa gắn với kinh doanh, dịch vụ và du lịch. Nhờ đó, các khu vực nông thôn đã phát triển vượt bậc, minh chứng cho sự thành công trong cách tiếp cận hiện đại và hiệu quả.

Các chủ thể OCOP đã mạnh dạn đầu tư vào mở rộng quy mô sản xuất, áp dụng công nghệ tiên tiến và chú trọng vào thiết kế mẫu mã cũng như nâng cao chất lượng sản phẩm. Điều này không chỉ giúp sản phẩm OCOP trở nên hấp dẫn hơn mà còn tăng sức cạnh tranh trên thị trường.

Sản phẩm OCOP vươn ra thế giới

Số lượng sản phẩm OCOP tại Việt Nam ngày càng tăng, với sự đa dạng về chủng loại, mẫu mã và chất lượng. Nhiều sản phẩm đã đạt chuẩn quốc tế, thân thiện với môi trường, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Những sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng, gắn chỉ dẫn địa lý và thương hiệu địa phương cũng gia tăng niềm tin từ khách hàng và thuận tiện cho công tác quản lý.

Đáng chú ý, một số sản phẩm OCOP đã xuất khẩu thành công ra thị trường quốc tế. Ví dụ: miến dong Tài Hoan (Bắc Kạn), cà phê Bích Thao (Sơn La), đường thốt nốt Palmania (An Giang), gạo ST24 (Sóc Trăng), chè hữu cơ Bản Liền (Lào Cai)... Những sản phẩm này không chỉ góp phần quảng bá thương hiệu Việt Nam mà còn giúp các chủ thể gia tăng giá trị, mở rộng quy mô sản xuất và tạo thu nhập ổn định cho người lao động địa phương.

OCOP và du lịch nông thôn

OCOP không chỉ dừng lại ở việc phát triển sản phẩm mà còn thúc đẩy hình thành các vùng du lịch nông nghiệp đặc trưng. Các sản phẩm như thực phẩm, quà lưu niệm, hàng tiêu dùng và dịch vụ du lịch đã làm giàu thêm trải nghiệm của du khách khi đến các vùng nông thôn.

Các địa phương có thể tận dụng chương trình này để xây dựng thương hiệu du lịch riêng, kết hợp giới thiệu các sản phẩm độc đáo của vùng, qua đó thu hút thêm du khách và đầu tư.

Kết quả triển khai và bước phát triển mới

Theo báo cáo từ Văn phòng Điều phối Nông thôn mới Trung ương, đến nay, cả nước đã có trên 14.000 sản phẩm OCOP đạt 3 sao trở lên, với tỷ lệ 72,1% sản phẩm 3 sao, 25,8% sản phẩm 4 sao và 2,1% sản phẩm 5 sao. Các tỉnh khu vực Đồng bằng sông Hồng đang dẫn đầu cả nước với tỷ lệ sản phẩm OCOP lớn nhất, tiếp theo là Đồng bằng sông Cửu Long và miền núi phía Bắc.

Số lượng các chủ thể tham gia OCOP cũng không ngừng tăng, đạt 7.846 đơn vị, bao gồm hợp tác xã (32,8%), doanh nghiệp nhỏ (22,7%), cơ sở sản xuất và hộ kinh doanh (38,6%). Đặc biệt, hơn 2.420 hợp tác xã đã thay đổi phương thức hoạt động, từ việc cung cấp đầu vào cho nông dân sang hỗ trợ sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với thương hiệu riêng.

Với vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế nông thôn, chương trình OCOP tiếp tục được triển khai sâu rộng tại 63 tỉnh, thành phố trên cả nước. Mục tiêu giai đoạn 2021-2025 là duy trì và mở rộng sự tham gia của các chủ thể sản xuất, đảm bảo ngày càng nhiều sản phẩm đạt chuẩn quốc tế.

OCOP không chỉ là một chương trình kinh tế mà còn là động lực thúc đẩy sự thay đổi bền vững cho nông thôn Việt Nam, tạo nền tảng vững chắc cho sự hội nhập và phát triển lâu dài.