Cà phê tỷ đô: Cuộc đua đầu tư mới định hình lại bản đồ chế biến Việt Nam
Trong vòng chưa đầy một tháng, ba ông lớn trong ngành cà phê gồm Nestlé, Trung Nguyên và Highlands Coffee đồng loạt công bố các dự án nhà máy với tổng vốn đầu tư lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Cuộc đua mở rộng quy mô, nâng cấp công nghệ chế biến đang nóng lên, đánh dấu bước chuyển quan trọng từ xuất khẩu nguyên liệu sang chuỗi giá trị sâu.
Toàn cảnh cơn sóng đầu tư mới vào ngành cà phê
Thị trường cà phê Việt Nam đang bước vào một giai đoạn tăng tốc mới, khi các ông lớn liên tiếp công bố những khoản đầu tư khổng lồ vào hệ thống nhà máy chế biến. Chỉ trong tháng 4/2025, ba cái tên quen thuộc – Nestlé, Trung Nguyên Legend và Highlands Coffee – đã đồng loạt khởi động hoặc mở rộng các dự án có tổng vốn lên tới hàng nghìn tỷ đồng.
Nestlé Việt Nam công bố khoản tăng vốn gần 2.000 tỷ đồng để mở rộng nhà máy tại KCN Amata, Đồng Nai – một trong những nhà máy chế biến cà phê hiện đại bậc nhất của tập đoàn này trên toàn cầu. Ngay sau đó, Trung Nguyên Legend động thổ dự án nhà máy cà phê năng lượng tại Buôn Ma Thuột, Đắk Lắk, với vốn đầu tư hơn 2.000 tỷ đồng. Không lâu sau, Highlands Coffee cũng đưa vào vận hành nhà máy rang xay quy mô lớn tại Cái Mép (Bà Rịa – Vũng Tàu), trị giá 500 tỷ đồng.
Những khoản đầu tư khủng này không chỉ cho thấy tiềm năng sinh lời lớn từ ngành cà phê, mà còn thể hiện rõ sự chuyển dịch từ mô hình xuất khẩu thô sang phát triển chuỗi giá trị sâu – nơi công nghệ, thương hiệu và trải nghiệm người dùng đóng vai trò quyết định. Trong bối cảnh Việt Nam vẫn giữ vững vị trí quốc gia xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, các doanh nghiệp đang cùng nhau định hình lại bản đồ chế biến – xuất khẩu, đặt nền móng cho một kỷ nguyên mới của ngành cà phê Việt.
Ba ông lớn, ba chiến lược khác biệt
Dù cùng chọn đầu tư vào nhà máy chế biến, Nestlé, Trung Nguyên và Highlands Coffee lại theo đuổi những chiến lược rất riêng – phản ánh tầm nhìn, thị trường mục tiêu và thế mạnh của từng thương hiệu trong cuộc chơi cà phê trị giá hàng tỷ đô.
Nestlé – tập đoàn đa quốc gia với hơn 30 năm hoạt động tại Việt Nam – đang đẩy mạnh vai trò trung tâm sản xuất toàn cầu tại nhà máy Nestlé Trị An (Đồng Nai). Với khoản tăng vốn gần 2.000 tỷ đồng, nhà máy này không chỉ sản xuất các thương hiệu quen thuộc như Nescafé, Nespresso, Starbucks mà còn xuất khẩu đến hơn 35 thị trường quốc tế khắt khe như Mỹ, EU, Nhật Bản. Nestlé theo đuổi chiến lược toàn cầu hóa sản phẩm Made in Vietnam dựa trên công nghệ tiên tiến, quy trình quản trị chặt chẽ và mạng lưới phân phối rộng khắp.
Trong khi đó, Trung Nguyên Legend giữ vững định vị là thương hiệu quốc gia mang bản sắc Việt, với bước đi mang đậm tính biểu tượng: xây dựng nhà máy cà phê năng lượng tại chính thủ phủ cà phê Buôn Ma Thuột. Với công nghệ từ Đức và Ý, dự án này không chỉ nâng cao năng lực chế biến mà còn nhấn mạnh vào yếu tố “tinh thần” – một điểm nhấn riêng biệt trong triết lý cà phê của Trung Nguyên. Nhà máy thứ năm trong hệ thống sản xuất của tập đoàn cũng kỳ vọng sẽ gia tăng giá trị cho hạt Robusta bản địa và tái định hình lại cách người Việt thưởng thức cà phê.
Cuối cùng là Highlands Coffee – đại diện của chuỗi F&B đang chiếm lĩnh thị phần nội địa. Với hơn 700 cửa hàng trên toàn quốc, Highlands đầu tư 500 tỷ đồng xây dựng nhà máy rang xay Highlands Cái Mép tại Bà Rịa – Vũng Tàu. Không nhắm đến xuất khẩu như Nestlé hay biểu tượng quốc gia như Trung Nguyên, Highlands hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng chuỗi cung ứng nội bộ: từ hạt cà phê nguyên liệu đến ly cà phê tại cửa hàng. Nhà máy được tự động hóa theo chuẩn quốc tế, ứng dụng công nghệ rang Probat nổi tiếng từ Đức, nhằm tạo ra sản phẩm đồng đều, ổn định và dễ mở rộng quy mô.
Đầu tư nhà máy không chỉ để mở rộng quy mô
Sự bùng nổ đầu tư vào các nhà máy chế biến cà phê không đơn thuần là cuộc đua công suất, mà còn phản ánh xu hướng nâng cấp toàn diện chuỗi giá trị của ngành cà phê Việt Nam. Điểm chung của các dự án là sự xuất hiện của công nghệ hiện đại, từ dây chuyền rang xay Probat của Đức đến hệ thống tự động hóa kiểm soát chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế. Đó là nền tảng để tạo ra những sản phẩm đồng nhất, có thể đáp ứng tiêu chuẩn khắt khe từ các thị trường phát triển.
Việc đẩy mạnh chế biến sâu cũng góp phần chuyển dịch vai trò của Việt Nam từ một nước cung ứng nguyên liệu thô sang quốc gia sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh, có thương hiệu. Với cà phê, đây là bước ngoặt quan trọng, bởi từ trước đến nay, hơn 90% sản lượng vẫn là xuất khẩu nguyên liệu, trong khi phần lớn giá trị gia tăng nằm ở khâu sau thu hoạch.
Từ các nhà máy, tác động lan tỏa còn được cảm nhận rõ ở vùng nguyên liệu. Các doanh nghiệp ngày càng quan tâm hơn đến truy xuất nguồn gốc, canh tác bền vững, chất lượng đồng đều – yếu tố vốn bị xem nhẹ trong chuỗi cà phê truyền thống. Cùng với đó là sự gia tăng nhu cầu lao động chất lượng cao trong lĩnh vực chế biến, kỹ thuật thực phẩm, vận hành hệ thống tự động hóa. Ngành cà phê không chỉ xuất khẩu nông sản, mà đang từng bước trở thành ngành kinh tế sáng tạo, gắn với công nghệ, thương hiệu và trải nghiệm tiêu dùng toàn cầu.
Việc Nestlé, Trung Nguyên và Highlands Coffee đồng loạt tăng tốc đầu tư vào nhà máy chế biến cho thấy ngành cà phê Việt Nam đang bước vào một giai đoạn phát triển mới – sâu hơn, tinh hơn và mang tầm nhìn dài hạn hơn. Không chỉ cạnh tranh về sản lượng, các doanh nghiệp đang xây dựng năng lực cạnh tranh bằng công nghệ, chất lượng và mô hình kinh doanh gắn liền với giá trị gia tăng.
Trong bối cảnh Việt Nam giữ vững vị trí cường quốc cà phê, sự thay đổi từ bên trong chuỗi giá trị – bắt đầu từ những nhà máy hiện đại – có thể chính là chìa khóa để cà phê Việt vươn ra thế giới không chỉ bằng số lượng, mà bằng cả thương hiệu và đẳng cấp.
