Ngành trà sữa Việt Nam trước biến động của thị trường nguyên liệu
Ngành trà sữa tại Việt Nam – “miền đất hứa” của giới trẻ và các nhà đầu tư – đang bước vào giai đoạn đầy thử thách. Không chỉ phải chinh phục khách hàng ngày càng khó tính, thị trường còn phải đối diện với biến động bất ngờ từ chính nguyên liệu cốt lõi: lá trà.
Những con số mới nhất về xuất khẩu chè trong đầu năm 2025 cho thấy bức tranh toàn cầu đang đổi sắc, kéo theo áp lực chi phí và buộc hàng nghìn thương hiệu trà sữa trong nước phải tính lại đường đi nước bước để tồn tại và phát triển.
Bức tranh xuất khẩu chè Việt Nam: Những tín hiệu đáng lo ngại đối với nguồn cung nguyên liệu cho ngành trà sữa
Theo số liệu thống kê từ Cục Hải quan, hoạt động xuất khẩu chè của Việt Nam trong bảy tháng đầu năm 2025 đã ghi nhận một sự chững lại đáng kể. Cụ thể, cả nước đã xuất khẩu được 71,63 nghìn tấn chè, mang về trị giá gần 121 triệu đô la Mỹ. So với cùng kỳ năm 2024, những con số này đã giảm lần lượt là 8,7% về lượng và 9,4% về giá trị. Giá chè xuất khẩu bình quân cũng không mấy khả quan khi giảm nhẹ 0,8%, chỉ đạt mức 1.685 đô la Mỹ mỗi tấn.
Mặc dù giá chè xuất khẩu bình quân trong tháng 8 năm 2025 đã ghi nhận một tín hiệu tích cực khi đạt 1.867 đô la Mỹ mỗi tấn, tăng 5,9% so với tháng 7, nhưng mức giá này vẫn thấp hơn 0,9% so với cùng kỳ năm 2024, phản ánh một đà phục hồi còn khá chậm chạp. Sự sụt giảm chung này, đặc biệt là khi so sánh với cùng kỳ năm trước, cho thấy ngành chè Việt Nam vẫn đang phải đối mặt với những áp lực rất lớn trong việc duy trì thị trường. Điều này có thể sẽ tác động đến nguồn cung và giá cả của nguyên liệu trà thô được sử dụng trong thị trường nội địa, bao gồm cả ngành công nghiệp trà sữa.
Sự phụ thuộc vào các thị trường lớn và bài toán hóc búa về giá trị của nguyên liệu trà
Phân tích sâu hơn vào các thị trường xuất khẩu chủ lực cho thấy những tín hiệu trái chiều, phản ánh những thách thức và cơ hội khác nhau. Pakistan tiếp tục giữ vững vị trí là thị trường nhập khẩu chè lớn nhất của Việt Nam. Chỉ riêng trong tháng 8 năm 2025, thị trường này đã chiếm tới 45,63% về lượng và 50,31% về trị giá trong tổng kim ngạch xuất khẩu chè của cả nước. Tính chung cả tám tháng đầu năm 2025, xuất khẩu chè sang Pakistan đã đạt 30,04 nghìn tấn, trị giá 58,35 triệu đô la Mỹ. Mặc dù sản lượng xuất khẩu sang thị trường này chỉ tăng nhẹ 0,6% so với cùng kỳ, nhưng kim ngạch thu về lại giảm tới 6,3%. Sự nghịch lý này cho thấy giá bán bình quân của chè Việt Nam tại thị trường lớn nhất này đang bị sụt giảm, một dấu hiệu cho thấy áp lực cạnh tranh về giá đang ngày càng gia tăng. Sự phụ thuộc quá lớn vào một thị trường có xu hướng tiêu thụ các sản phẩm giá rẻ có thể sẽ khiến cho hoạt động xuất khẩu trở nên thiếu ổn định và dễ bị tác động khi nhu cầu hoặc giá cả thay đổi.
Ở vị trí thứ hai, thị trường Đài Loan (Trung Quốc) lại cho thấy một bức tranh hoàn toàn khác. Trong tám tháng đầu năm, mặc dù sản lượng xuất khẩu chè sang Đài Loan giảm 6,6%, chỉ đạt 9,18 nghìn tấn, nhưng kim ngạch thu về lại tăng 1,6%, đạt 17,04 triệu đô la Mỹ. Giá bán bình quân sang thị trường này trong tháng 8 đã đạt 2.033 đô la Mỹ mỗi tấn, cao hơn tới 17% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là một tín hiệu rất tích cực, phản ánh khả năng nâng cao chất lượng và giá trị của chè Việt Nam đã bước đầu phát huy hiệu quả tại một thị trường có yêu cầu cao. Đối với ngành trà sữa, điều này vừa là một cơ hội, vừa là một thách thức. Cơ hội nằm ở việc các vùng nguyên liệu chè chất lượng cao của Việt Nam đang được công nhận, mở ra nguồn cung tiềm năng cho các thương hiệu trà sữa cao cấp. Thách thức là chi phí cho các loại trà nền chất lượng cao có thể sẽ tăng lên.
Tương lai của một ly trà sữa: Giữa áp lực chi phí và sự trỗi dậy của các thị trường mới
Sự phục hồi nhẹ về giá xuất khẩu trong tháng 8 là một tín hiệu đáng khích lệ, nhưng vẫn chưa đủ để có thể khẳng định một sự khởi sắc thực sự của ngành chè. Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) nhận định rằng, triển vọng xuất khẩu chè trong những tháng cuối năm 2025 sẽ được duy trì ổn định, một phần nhờ vào nhu cầu tiêu thụ chè thường có xu hướng tăng vào các dịp lễ cuối năm. Tuy vậy, đà phục hồi sẽ khó có thể bứt phá mạnh mẽ bởi Việt Nam vẫn còn phụ thuộc lớn vào thị trường Pakistan, trong khi một số thị trường trọng điểm khác lại tiếp tục suy giảm.
Điều này sẽ tác động trực tiếp đến các doanh nghiệp trà sữa trong nước. Khi giá chè thế giới vẫn ở mức thấp và sự cạnh tranh từ các quốc gia sản xuất lớn như Kenya, Sri Lanka, Ấn Độ vẫn còn rất gay gắt, các doanh nghiệp xuất khẩu chè có thể sẽ quay trở lại tập trung hơn vào thị trường nội địa, làm thay đổi cán cân cung-cầu. Bên cạnh đó, sự tăng trưởng khả quan tại một số thị trường mới nổi như Iraq, Ấn Độ, Philippines, Ba Lan trong tháng 8 cũng cho thấy những nỗ lực mở rộng thị trường đang mang lại kết quả, nhưng đây vẫn là những thị trường tiêu thụ chủ yếu là chè thô, chưa tác động nhiều đến phân khúc trà chất lượng cao dành cho ngành trà sữa.
Nâng tầm giá trị từ gốc rễ: Con đường phát triển bền vững cho cả ngành chè và ngành trà sữa
Để có thể cải thiện được tình hình chung, các chuyên gia cho rằng ngành chè Việt Nam cần phải tập trung vào các giải pháp mang tính chiều sâu. Cụ thể, đó là việc phải đẩy mạnh khâu chế biến các sản phẩm có giá trị gia tăng cao, đa dạng hóa các mặt hàng để có thể đáp ứng được những thị hiếu khác nhau của người tiêu dùng và tăng cường các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá mạnh mẽ hơn nữa cho thương hiệu chè Việt trên trường quốc tế.
Những định hướng này có một mối liên hệ mật thiết đến sự phát triển của ngành trà sữa. Khi ngành chè tập trung vào việc chế biến sâu, điều đó có nghĩa là các doanh nghiệp trà sữa sẽ có cơ hội tiếp cận được với những nguồn nguyên liệu trà nền có chất lượng cao hơn, đa dạng hơn, từ đó có thể sáng tạo ra những sản phẩm mới lạ và cao cấp hơn. Khi các hoạt động xúc tiến thương mại và xây dựng thương hiệu cho chè Việt, đặc biệt là các thương hiệu gắn liền với chỉ dẫn địa lý như chè Thái Nguyên hay chè Shan tuyết Hà Giang, được đẩy mạnh, nó cũng sẽ gián tiếp nâng cao giá trị và sự tin tưởng của người tiêu dùng đối với các sản phẩm trà sữa sử dụng những nguồn nguyên liệu này.
Tương lai của ngành trà sữa Việt Nam không thể tách rời khỏi tương lai của ngành chè. Một ngành chè phát triển bền vững, tập trung vào chất lượng và giá trị gia tăng sẽ là một bệ phóng vững chắc, cung cấp nguồn nguyên liệu hảo hạng và đa dạng, giúp cho ngành trà sữa có thể tiếp tục đổi mới, sáng tạo và nâng cao khả năng cạnh tranh của mình. Ngược lại, một ngành trà sữa phát triển mạnh mẽ, với nhu cầu ngày càng cao đối với các loại trà chất lượng, cũng sẽ là một động lực quan trọng, thúc đẩy ngành chè phải không ngừng cải tiến và nâng cao giá trị của mình.
Bảo An
