8 nhóm công trình được miễn giấy phép xây dựng
Tại Kỳ họp thứ 10 vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật Xây dựng (sửa đổi) có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026, với nhiều điểm mới quan trọng, trong đó có quy định mở rộng đối tượng được miễn giấy phép xây dựng.
Theo Luật, trước khi khởi công xây dựng công trình, chủ đầu tư phải có giấy phép xây dựng trừ 8 trường hợp sau: Thứ nhất là nhóm công trình bí mật nhà nước; công trình xây dựng khẩn cấp, cấp bách; công trình thuộc dự án đầu tư công đặc biệt; công trình thuộc dự án đầu tư theo thủ tục đầu tư đặc biệt; công trình xây dựng tạm theo quy định tại Luật này; công trình xây dựng tại khu vực đất sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh theo quy định của pháp luật về đất đai;
Thứ hai là nhóm công trình thuộc dự án đầu tư công được Thủ tướng Chính phủ, người đứng đầu cơ quan trung ương của tổ chức chính trị, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Tòa án nhân dân tối cao, Kiểm toán Nhà nước, Văn phòng Chủ tịch nước, Văn phòng Quốc hội, bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan trung ương của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và của tổ chức chính trị - xã hội, Chủ tịch Ủy ban nhân dân các cấp quyết định đầu tư xây dựng.
Thứ ba là nhóm công trình xây dựng theo tuyến trên địa bàn từ hai đơn vị hành chính cấp tỉnh trở lên; công trình xây dựng theo tuyến ngoài khu vực được định hướng phát triển đô thị, được xác định theo quy hoạch đô thị và nông thôn hoặc quy hoạch chi tiết ngành đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt hoặc được cơ quan có thẩm quyền chấp thuận phương án tuyến.
Thứ tư là nhóm công trình trên biển thuộc dự án đầu tư xây dựng ngoài khơi đã được cấp có thẩm quyền giao khu vực biển để thực hiện dự án; cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không, công trình bảo đảm hoạt động bay ngoài cảng hàng không.
Thứ năm là nhóm công trình quảng cáo không thuộc đối tượng phải cấp giấy phép xây dựng theo quy định của pháp luật về quảng cáo; công trình hạ tầng kỹ thuật viễn thông thụ động.
Thứ sáu là nhóm công trình xây dựng thuộc dự án đầu tư xây dựng đã được cơ quan chuyên môn về xây dựng thẩm định Báo cáo nghiên cứu khả thi, Báo cáo nghiên cứu khả thi điều chỉnh và đã được phê duyệt theo quy định.
Nhóm thứ bảy là công trình xây dựng cấp IV, nhà ở riêng lẻ có quy mô dưới 7 tầng có tổng diện tích sàn xây dựng dưới 500m2 và không thuộc một trong các khu vực: khu chức năng, khu vực phát triển đô thị được xác định trong quy hoạch chung thành phố; khu chức năng, khu dân cư nông thôn, khu vực phát triển đô thị được xác định trong quy hoạch chung đô thị thuộc tỉnh, thuộc thành phố, quy hoạch chung khu kinh tế, khu du lịch quốc gia; khu vực xây dựng được xác định trong quy hoạch chung xã; khu vực đã có quy chế quản lý kiến trúc.
Nhóm thứ tám là các công trình sửa chữa, cải tạo bên trong công trình hoặc công trình sửa chữa, cải tạo mặt ngoài không tiếp giáp với đường trong đô thị có yêu cầu về quản lý kiến trúc theo quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; nội dung sửa chữa, cải tạo không làm thay đổi mục đích và công năng sử dụng, không làm ảnh hưởng đến an toàn kết cấu chịu lực của công trình, bảo đảm yêu cầu về phòng cháy và chữa cháy, bảo vệ môi trường, khả năng kết nối hạ tầng kỹ thuật.
Luật mới cũng quy định bắt buộc thẩm tra thiết kế đối với công trình thuộc diện thẩm định phòng cháy chữa cháy là quy định mới tại khoản 5 Điều 6 Luật Xây dựng 2025. Theo đó, công trình thuộc dự án đầu tư xây dựng phải được thẩm tra thiết kế xây dựng làm cơ sở cho việc thẩm định bao gồm:
- Công trình xây dựng ảnh hưởng lớn đến an toàn, lợi ích cộng đồng hoặc dự án có công trình có quy mô lớn, kỹ thuật phức tạp phải được thẩm tra thiết kế xây dựng về nội dung an toàn công trình, sự tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn áp dụng và các nội dung khác theo thỏa thuận hợp đồng xây dựng;
- Công trình thuộc diện thẩm định thiết kế về phòng cháy và chữa cháy theo quy định của pháp luật về phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ phải được thẩm tra thiết kế xây dựng bảo đảm các yêu cầu về thiết kế phòng cháy và chữa cháy.
Theo Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, Luật được thông qua đã sửa đổi, bổ sung theo hướng nâng cao trách nhiệm cho các chủ thể thực hiện, tăng cường kiểm tra giám sát để bảo đảm chất lượng công trình xây dựng và phát hiện, ngăn chặn kịp thời, xử lý khi phát sinh các vi phạm.
Luật đã thiết kế một chu trình quản lý trật tự xây dựng đầy đủ và chặt chẽ hơn, trải dài từ khi thông báo khởi công, trong suốt quá trình thi công, đến nghiệm thu, bàn giao và đưa công trình vào sử dụng.
Cụ thể, phân định rõ nghĩa vụ trách nhiệm cho từng chủ thể theo giai đoạn thực hiện; quy định về công tác thẩm tra bắt buộc đối với công trình ảnh hưởng lớn đến an toàn lợi ích cộng đồng, công trình thuộc diện thẩm định phòng cháy chữa cháy; bổ sung quy định về quản lý trật tự xây dựng được thực hiện từ lúc tiếp nhận thông báo khởi công xây dựng cho đến khi công trình được nghiệm thu bàn giao đưa vào khai thác sử dụng…
