Tâm lý "sính ngoại" còn ảnh hưởng đến lựa chọn thương hiệu?
Trong bối cảnh hội nhập toàn cầu và phát triển kinh tế mạnh mẽ của Việt Nam, hiện tượng "sính ngoại" - xu hướng ưa chuộng sản phẩm nước ngoài - vẫn là một yếu tố tâm lý đáng chú ý trong hành vi tiêu dùng.
Tâm lý này không chỉ ảnh hưởng đến cách người tiêu dùng đánh giá sản phẩm mà còn tác động sâu sắc đến chiến lược xây dựng thương hiệu của doanh nghiệp.
Nhìn vào thị trường Việt Nam hiện nay, không khó để nhận thấy sự hiện diện mạnh mẽ của các thương hiệu quốc tế từ thời trang, công nghệ đến thực phẩm. Nhiều người tiêu dùng Việt sẵn sàng chi trả giá cao hơn đáng kể cho một sản phẩm mang nhãn hiệu nước ngoài so với sản phẩm tương đương của thương hiệu nội địa. Đây không phải là hiện tượng mới, nhưng sự tồn tại dai dẳng của nó qua nhiều thập kỷ cho thấy sức ảnh hưởng bền vững của tâm lý này.

Nguồn gốc của tâm lý sính ngoại bắt nguồn từ nhiều yếu tố lịch sử và xã hội. Trước hết, nó phản ánh quá trình hội nhập muộn của Việt Nam vào nền kinh tế toàn cầu. Khi các thương hiệu quốc tế bắt đầu xuất hiện tại Việt Nam sau thời kỳ Đổi Mới, chúng mang theo hình ảnh của sự hiện đại, tiến bộ và chất lượng cao - những giá trị mà người tiêu dùng Việt Nam khao khát sau thời gian dài bị cô lập. Bên cạnh đó, các thương hiệu quốc tế thường có lịch sử phát triển lâu dài, quy trình sản xuất được kiểm soát chặt chẽ và chiến lược marketing chuyên nghiệp, tạo nên niềm tin vững chắc về chất lượng sản phẩm.
Mặt khác, yếu tố văn hóa cũng đóng vai trò quan trọng. Trong xã hội đề cao tính cộng đồng như Việt Nam, việc sở hữu sản phẩm ngoại nhập còn mang ý nghĩa về địa vị xã hội và phong cách sống. Nhiều người cho rằng sử dụng hàng ngoại giúp họ khẳng định vị thế, thể hiện sự tinh tế trong lựa chọn và cập nhật xu hướng toàn cầu. Đặc biệt trong thời đại số hóa, khi thông tin về các thương hiệu quốc tế dễ dàng tiếp cận qua mạng xã hội và nền tảng thương mại điện tử, tâm lý này càng được củng cố.
Tuy nhiên, bức tranh về tâm lý sính ngoại đang có những biến chuyển đáng chú ý. Thế hệ người tiêu dùng trẻ ngày càng đặt nhiều câu hỏi hơn về nguồn gốc, giá trị cốt lõi và tác động xã hội của thương hiệu thay vì chỉ chú trọng vào xuất xứ. Xu hướng tiêu dùng có ý thức, đề cao tính bền vững và trách nhiệm xã hội đang dần hình thành. Trong bối cảnh đó, nhiều thương hiệu nội địa đã nắm bắt cơ hội để xây dựng hình ảnh gắn liền với giá trị văn hóa Việt Nam và chất lượng quốc tế.

Thời gian gần đây, người tiêu dùng Việt kêu gọi tẩy chay thương hiệu trà sữa Chagee của Trung Quốc khi trên app và website của thương hiệu này xuất hiện hình ảnh vi phạm chủ quyền lãnh thổ Việt Nam.
Đang rục rịch chuẩn bị khai trương cửa hàng đầu tiên tại Việt Nam, thương hiệu trà sữa Chagee đã dính lùm xùm liên quan tới hiển thị “đường lưỡi bò” trên app và website.
Một số khách hàng phản ánh khi đăng nhập app Chagee, có hình ảnh bản đồ chứa đường lưỡi bò phi pháp. Giữa phản ứng gay gắt của dư luận, Chagee âm thầm xóa ứng dụng trên kho trực tuyến Google Play Store và App Store. Đường link được Chagee Việt Nam quảng cáo trước đó hiện không thể truy cập.
Tới ngày 15/3, ứng dụng của Chagee không còn hiển thị cài đặt tại khu vực Việt Nam. Khi người dùng truy cập, các nền tảng thông báo "App hiện không khả dụng ở khu vực của bạn".
Chagee là một thương hiệu trà sữa cao cấp có nguồn gốc từ Trung Quốc. Cửa hàng đầu tiên của Chagee mở cửa vào tháng 11/2017 tại Vân Nam, Trung Quốc. Sau đó Chagee mở rộng khắp Trung Quốc và thị trường châu Á như Malaysia, Singapore và Thái Lan. Thương hiệu này có hơn 6.000 cửa hàng trên toàn thế giới. Tại Việt Nam, Chagee đang chuẩn bị mở cửa hàng đầu tiên tại TP.HCM.
Trong những năm gần đây, nhiều thương hiệu nội địa đã có bước tiến mạnh mẽ trong việc cải thiện chất lượng và xây dựng hình ảnh. Các doanh nghiệp Việt Nam không còn chỉ sản xuất hàng hóa giá rẻ mà đã chú trọng hơn vào công nghệ, thiết kế và trải nghiệm khách hàng. Điển hình là ngành hàng tiêu dùng nhanh, thời trang và thậm chí là công nghệ. Những thương hiệu như VinFast, Biti’s, Vsmart hay Cà phê Trung Nguyên không chỉ chinh phục thị trường trong nước mà còn có tham vọng vươn ra quốc tế. Điều này đặt ra câu hỏi: Liệu tâm lý “sính ngoại” có còn giữ vững khi chất lượng hàng nội địa đang tiệm cận với hàng nhập khẩu?
Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng không chỉ đến từ yếu tố chất lượng mà còn từ lòng tự hào dân tộc. Ngày càng nhiều người Việt ưu tiên dùng hàng Việt vì muốn ủng hộ sự phát triển của doanh nghiệp trong nước, tạo động lực cho nền kinh tế quốc gia. Các chiến dịch truyền thông như “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” đã góp phần nâng cao nhận thức của cộng đồng. Tuy nhiên, để thực sự thay đổi thói quen tiêu dùng, các thương hiệu nội vẫn cần nỗ lực hơn nữa trong việc xây dựng uy tín, đảm bảo chất lượng ổn định và mang lại giá trị thực sự cho khách hàng.
Bên cạnh đó, thế hệ trẻ ngày nay có xu hướng cởi mở và thực dụng hơn trong quyết định mua sắm. Họ không quá bận tâm về xuất xứ của sản phẩm mà quan tâm nhiều hơn đến trải nghiệm thực tế. Một sản phẩm có chất lượng tốt, giá cả hợp lý và dịch vụ khách hàng chu đáo sẽ chiếm ưu thế, bất kể đó là hàng nội hay ngoại. Điều này tạo ra một sân chơi công bằng hơn cho các doanh nghiệp trong nước nếu họ biết cách tận dụng cơ hội.
Dù tâm lý “sính ngoại” vẫn tồn tại ở một bộ phận không nhỏ người tiêu dùng, nhưng xu hướng này đang dần thay đổi. Người tiêu dùng ngày càng thông minh và có nhiều lựa chọn hơn. Sự phát triển mạnh mẽ của thương hiệu nội địa trong nhiều lĩnh vực là minh chứng rõ ràng rằng chất lượng, giá trị và trải nghiệm khách hàng mới là những yếu tố quyết định trong việc lựa chọn thương hiệu, chứ không chỉ đơn thuần là yếu tố xuất xứ. Trong tương lai, có thể không còn ranh giới quá rõ ràng giữa “hàng nội” và “hàng ngoại”, mà thay vào đó là cuộc cạnh tranh công bằng giữa những thương hiệu thực sự mang lại giá trị cho người tiêu dùng.
Tiến Hoàng