Nhận diện các chiêu trò lừa đảo online tinh vi nhất hiện nay

Theo dõi KT&TD trên

Kết quả là hàng ngàn người Việt Nam mỗi năm mất đi số tiền tiết kiệm cả đời chỉ trong tích tắc. Giữa bối cảnh đó, việc hiểu rõ các chiêu trò lừa đảo phổ biến và cách phòng tránh trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết.

Đầu tiên phải kể đến là chiêu trò giả mạo ngân hàng và cơ quan chức năng. Kẻ lừa đảo liên hệ với nạn nhân qua điện thoại hoặc tin nhắn, tự xưng là nhân viên ngân hàng hoặc cán bộ công an, thông báo về các giao dịch đáng ngờ hoặc liên quan đến vụ án nghiêm trọng. Chúng tạo áp lực tâm lý cực mạnh, khiến nạn nhân hoảng loạn và không giữ được bình tĩnh. Đáng chú ý, những cuộc gọi này thường sử dụng công nghệ deepfake để tạo giọng nói giống hệt nhân viên ngân hàng thật, hoặc sử dụng kỹ thuật giả mạo số điện thoại (spoofing) để hiển thị số của ngân hàng hoặc cơ quan công an trên màn hình. Khi nạn nhân đã tin tưởng, chúng sẽ hướng dẫn cách "bảo vệ tài sản" bằng cách chuyển tiền vào "tài khoản an toàn" - thực chất là tài khoản của kẻ lừa đảo.

Tiếp theo là chiêu trò đầu tư tiền ảo siêu lợi nhuận. Với sự bùng nổ của thị trường cryptocurrency, nhiều kẻ lừa đảo đã tạo ra các dự án đầu tư ảo với lời hứa hẹn về lợi nhuận khổng lồ. Họ xây dựng hệ sinh thái hoàn chỉnh bao gồm website chuyên nghiệp, ứng dụng di động tinh xảo, và thậm chí là cộng đồng người dùng ảo sôi nổi. Điểm đặc biệt của hình thức lừa đảo này là việc sử dụng người có ảnh hưởng (influencer) để quảng bá, cùng với chiến thuật "pump and dump" - thổi phồng giá trị đồng tiền ảo lên cao rồi bán tháo, khiến nhà đầu tư mất trắng. Một số dự án còn cho phép rút tiền lãi nhỏ ban đầu để tăng lòng tin, trước khi biến mất hoàn toàn với toàn bộ số tiền góp vốn.

Thứ ba là chiêu trò lừa đảo tình cảm kết hợp tài chính, hay còn gọi là "pig butchering scam" (lừa đảo vỗ béo con lợn). Kẻ lừa đảo tạo hồ sơ giả mạo trên các ứng dụng hẹn hò hoặc mạng xã hội với hình ảnh hấp dẫn, thường là người nước ngoài thành đạt. Chúng kiên nhẫn xây dựng mối quan hệ tình cảm trong nhiều tháng, tạo dựng lòng tin vững chắc mà không đề cập đến tiền bạc. Sau khi đã "vỗ béo" nạn nhân bằng tình cảm, chúng mới bắt đầu giới thiệu về cơ hội đầu tư "độc quyền" hoặc kể về khó khăn tài chính cần được hỗ trợ. Đặc biệt, ở dạng lừa đảo này, kẻ gian thường sử dụng AI để tạo ra video call với khuôn mặt giả mạo, hoặc thuê diễn viên đóng vai người yêu xa, tạo sự tin tưởng tuyệt đối cho nạn nhân trước khi ra tay.

Chiêu trò thứ tư là lừa đảo qua hỗ trợ kỹ thuật giả mạo. Nạn nhân thường nhận được thông báo giả về virus hoặc sự cố bảo mật trên máy tính hoặc điện thoại, kèm theo số điện thoại hỗ trợ. Khi gọi đến, "chuyên viên kỹ thuật" sẽ yêu cầu quyền truy cập từ xa vào thiết bị. Điều đáng nói là những kẻ lừa đảo này không chỉ dừng lại ở việc thu phí sửa chữa cho những vấn đề không tồn tại, mà còn cài đặt phần mềm gián điệp để đánh cắp mật khẩu ngân hàng, theo dõi nhập liệu và thậm chí chiếm quyền kiểm soát thiết bị. Phiên bản mới của lừa đảo này là giả mạo thông báo từ các nền tảng streaming phổ biến như Netflix hoặc Spotify, thông báo về sự cố thanh toán và yêu cầu người dùng cập nhật lại thông tin thẻ tín dụng.

Thứ năm là chiêu trò SIM swap (đánh tráo SIM) kết hợp với tấn công qua mạng xã hội. Kẻ lừa đảo thu thập thông tin cá nhân của nạn nhân qua mạng xã hội hoặc từ các vụ rò rỉ dữ liệu. Sau đó, chúng liên hệ với nhà mạng viễn thông, giả danh nạn nhân và yêu cầu chuyển số điện thoại sang một SIM mới với lý do mất điện thoại. Khi đã kiểm soát được số điện thoại, chúng có thể dễ dàng tiếp cận mọi tin nhắn xác thực hai yếu tố (2FA) gửi đến số đó. Đồng thời, chúng hack tài khoản mạng xã hội của nạn nhân, nhắn tin cho bạn bè xin tiền khẩn cấp hoặc lừa họ tham gia các kế hoạch đầu tư. Vì tin nhắn đến từ tài khoản người quen, nhiều người đã sập bẫy mà không nghi ngờ.

Cuối cùng là chiêu trò lừa đảo qua mua sắm trực tuyến kết hợp với kỹ thuật giả mạo giao diện. Kẻ lừa đảo tạo ra các trang web giả mạo gần như giống hệt với các sàn thương mại điện tử uy tín, chỉ khác biệt đôi chút trong URL. Họ chạy quảng cáo trên mạng xã hội với mức giá siêu rẻ cho các sản phẩm đang hot, thu hút người mua săn sale. Khi người dùng nhấp vào quảng cáo và tiến hành thanh toán, thông tin thẻ tín dụng sẽ bị đánh cắp. Phiên bản tinh vi hơn của chiêu trò này là tạo ra các ứng dụng mua sắm giả mạo được phát tán qua các kênh không chính thức, cài cắm mã độc để chiếm quyền kiểm soát thiết bị và đánh cắp dữ liệu ngân hàng.

Trước những chiêu trò lừa đảo ngày càng tinh vi, người dùng internet cần trang bị cho mình những biện pháp phòng vệ hiệu quả. Đầu tiên, hãy luôn duy trì thái độ hoài nghi lành mạnh đối với mọi liên hệ yêu cầu thông tin cá nhân hoặc tài chính. Không bao giờ cung cấp mật khẩu, mã OTP hay cho phép truy cập từ xa vào thiết bị của bạn, dù người yêu cầu tự xưng là ai. Khi nhận được cuộc gọi từ ngân hàng hoặc cơ quan chức năng, hãy dừng cuộc gọi và chủ động liên hệ lại theo số điện thoại chính thức để xác minh.

Đối với đầu tư, hãy nhớ quy tắc vàng: "Nếu một cơ hội quá hấp dẫn, có lẽ đó là cạm bẫy". Không có khoản đầu tư nào đảm bảo lợi nhuận cao mà không kèm theo rủi ro tương xứng. Trước khi đầu tư, hãy dành thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng và tham khảo ý kiến từ nhiều nguồn đáng tin cậy. Với các mối quan hệ trực tuyến, đặc biệt là những người chưa từng gặp trực tiếp, hãy luôn duy trì sự thận trọng khi được đề cập đến vấn đề tiền bạc.

Bảo mật thông tin cá nhân là chìa khóa quan trọng để phòng tránh lừa đảo. Hạn chế chia sẻ thông tin nhạy cảm trên mạng xã hội, sử dụng mật khẩu mạnh và khác nhau cho từng tài khoản, đồng thời kích hoạt xác thực hai yếu tố cho tất cả các dịch vụ quan trọng. Đặc biệt, nên sử dụng ứng dụng xác thực thay vì SMS để nhận mã 2FA, tránh rủi ro từ chiêu trò SIM swap.

Cuối cùng, hãy luôn cập nhật kiến thức về các hình thức lừa đảo mới và chia sẻ thông tin với người thân, đặc biệt là người cao tuổi - nhóm dễ bị tổn thương nhất trước các chiêu trò lừa đảo trực tuyến. Bằng cách nâng cao nhận thức cộng đồng, chúng ta có thể cùng nhau xây dựng một môi trường internet an toàn hơn, nơi những kẻ lừa đảo không còn đất sống.

Trong cuộc chiến không hồi kết với tội phạm mạng, vũ khí mạnh nhất của mỗi người dùng internet chính là kiến thức và sự cảnh giác. Hãy nhớ rằng, chỉ một khoảnh khắc mất cảnh giác có thể dẫn đến hậu quả đáng tiếc kéo dài. Bảo vệ tài sản số của bạn bắt đầu từ những hành động đơn giản nhất: dừng lại, suy nghĩ và xác minh trước khi click chuột hay chuyển tiền.

Tiến Hoàng