Doanh nghiệp tư nhân–Trụ cột phát triển kinh tế Phú Thọ

Theo dõi KT&TD trên

Bức tranh tổng thể về doanh nghiệp tư nhân tại tỉnh Phú Thọ (mới) cho thấy phần lớn vẫn là các hộ kinh doanh nhỏ, doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc quy mô vừa, với tỷ lệ doanh nghiệp lớn còn rất hạn chế. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về một kịch bản chiến lược mới, nhằm phát triển đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn – đóng vai trò đầu tàu trong các ngành công nghiệp mũi nhọn, dịch vụ chất lượng cao và đổi mới sáng tạo.

Thực trạng doanh nghiệp tư nhân tại Phú Thọ hiện nay

Tính đến cuối năm 2024, tỉnh Phú Thọ có khoảng 12.700 doanh nghiệp đang hoạt động, với tổng số vốn đăng ký đạt 113.200 tỷ đồng. Trong năm 2024, tỉnh ghi nhận hơn 1.090 doanh nghiệp thành lập mới, tăng 7,5% về số lượng và 29,9% về vốn đăng ký so với cùng kỳ năm 2023. Tuy nhiên, phần lớn các doanh nghiệp này vẫn thuộc nhóm doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ.

Trong 9 tháng đầu năm 2024, tỉnh có 774 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới, với tổng vốn đạt 4.383,9 tỷ đồng. Đáng chú ý, chỉ có 4 doanh nghiệp tư nhân mới được thành lập, chiếm tỷ lệ rất nhỏ, cho thấy sự phát triển của khu vực doanh nghiệp tư nhân lớn vẫn còn hạn chế.

Dù vậy, Phú Thọ đang dần khẳng định vị thế là điểm đến đầu tư hấp dẫn. Tỉnh liên tiếp nằm trong top 10 địa phương dẫn đầu cả nước về chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), với môi trường đầu tư – kinh doanh được cải thiện rõ rệt, thủ tục hành chính ngày càng tinh gọn, minh bạch và thuận tiện cho doanh nghiệp.

Hiện nay, kinh tế tư nhân tại Phú Thọ vẫn chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ, siêu nhỏ và hộ kinh doanh cá thể. Điều này đồng nghĩa với việc địa phương vẫn còn nhiều dư địa và tiềm năng để phát triển các doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn, đóng vai trò dẫn dắt trong phát triển kinh tế địa phương và hội nhập chuỗi giá trị quốc gia – quốc tế.

Mục tiêu phát triển theo Nghị quyết 68 tại Phú Thọ

Phú Thọ đặt ra các mục tiêu chiến lược phát triển khu vực doanh nghiệp tư nhân phù hợp với định hướng của Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa.

Đến năm 2030, tỉnh cần hướng tới đạt tỷ lệ khoảng 20 doanh nghiệp lớn trên mỗi triệu dân. Với quy mô dân số khoảng 1,5 triệu người, Phú Thọ cần phát triển được ít nhất 30 doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn. Nhóm doanh nghiệp này sẽ đóng góp khoảng 35–40% tổng GRDP của tỉnh, đồng thời góp phần tăng năng suất lao động từ 8,5–9,5% mỗi năm.

Tầm nhìn đến năm 2045, tỉnh cần phấn đấu có ít nhất 50 doanh nghiệp tư nhân lớn, hoạt động hiệu quả, sáng tạo và có khả năng cạnh tranh khu vực – quốc tế. Nhóm doanh nghiệp này sẽ giữ vai trò chủ lực trong cơ cấu kinh tế, với mục tiêu đóng góp trên 60% GRDP toàn tỉnh, từ đó trở thành trụ cột kinh tế tư nhân địa phương, góp phần hiện thực hóa mô hình phát triển năng động, tự cường và bền vững.

Kịch bản phát triển doanh nghiệp tư nhân lớn tại Phú Thọ

Hoàn thiện thể chế & cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh

Một trong những điều kiện tiên quyết để hình thành và phát triển đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn tại Phú Thọ là phải tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường và cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư, kinh doanh theo tinh thần của Nghị quyết 68-NQ/TW của Bộ Chính trị. Trong đó, nhiệm vụ trọng tâm là xóa bỏ các rào cản thể chế, đặc biệt là cơ chế “xin–cho” trong tiếp cận đất đai, tín dụng, giấy phép đầu tư và các nguồn lực khác. Cần thiết lập một môi trường cạnh tranh bình đẳng, nơi các doanh nghiệp tư nhân được bảo vệ quyền sở hữu tài sản, tự do hợp đồng dân sự và quyền tiếp cận môi trường đầu tư – kinh doanh minh bạch, ổn định.

Phú Thọ cần tiên phong thực hiện các chuẩn mực cải cách cao hơn mặt bằng chung của cả nước. Một giải pháp đột phá là xây dựng và vận hành mô hình “Phú Thọ – Nút giao dịch một cửa cho doanh nghiệp tư nhân” – một nền tảng số và thể chế kết hợp giúp hỗ trợ toàn diện cho doanh nghiệp trong suốt vòng đời đầu tư, từ thủ tục hành chính, đăng ký kinh doanh, cấp phép xây dựng, tiếp cận đất đai, đến các chính sách thuế, tài chính và giải quyết tranh chấp. Mô hình này cần được thiết kế theo hướng thân thiện, minh bạch, ít trung gian, và có đầu mối trách nhiệm rõ ràng, phù hợp với đặc thù của doanh nghiệp tư nhân vừa và lớn.

Bên cạnh đó, tỉnh cần thiết lập một cơ chế phản hồi – cải tiến chính sách thường xuyên giữa chính quyền và cộng đồng doanh nghiệp, thông qua các hội nghị đối thoại định kỳ, khảo sát đánh giá PCI, và hệ thống tiếp nhận kiến nghị, vướng mắc công khai. Những đổi mới này không chỉ tạo dựng niềm tin cho nhà đầu tư mà còn góp phần nâng cao tính dự báo và ổn định của môi trường đầu tư – hai yếu tố then chốt để doanh nghiệp tư nhân mạnh dạn mở rộng quy mô và đầu tư dài hạn tại địa phương.

Kích hoạt hệ sinh thái doanh nghiệp vừa và lớn (MSME‑+)

Để tạo đà phát triển cho các doanh nghiệp tư nhân lớn trong tương lai, tỉnh Phú Thọ cần chú trọng phát triển một hệ sinh thái năng động dành cho nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa có tiềm năng tăng trưởng nhanh – còn gọi là nhóm MSME‑+ (Micro, Small, Medium Enterprises Plus). Đây chính là lực lượng kế cận quan trọng, có khả năng từng bước mở rộng quy mô, đổi mới mô hình kinh doanh và chuyển đổi sang doanh nghiệp tư nhân lớn nếu được hỗ trợ đúng cách.

Một trong những giải pháp trọng tâm là hỗ trợ quá trình chuyển đổi từ hộ kinh doanh cá thể sang doanh nghiệp chính thức. Tỉnh cần có các chính sách đột phá như miễn giảm thuế trong 2–3 năm đầu sau khi chuyển đổi, hỗ trợ thủ tục hành chính nhanh gọn, đồng thời tạo điều kiện tiếp cận đất đai, mặt bằng sản xuất với chi phí hợp lý. Việc đơn giản hóa quy trình và giảm thiểu chi phí chuyển đổi sẽ khuyến khích các hộ kinh doanh quy mô lớn chính thức gia nhập khu vực kinh tế doanh nghiệp, từ đó tạo ra động lực mới cho nền kinh tế địa phương.

Song song với hỗ trợ chính sách, Phú Thọ cần thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp tư nhân thông qua các hoạt động vinh danh, tôn vinh doanh nghiệp tiêu biểu. Một sáng kiến nổi bật có thể triển khai là chương trình “15 doanh nghiệp tư nhân nổi bật Phú Thọ – 2030”, nhằm lựa chọn và tôn vinh những doanh nghiệp có thành tích xuất sắc trong đầu tư, đổi mới sáng tạo, tăng trưởng bền vững và thực hành ESG. Những giải thưởng này không chỉ tạo động lực tinh thần mà còn giúp nâng tầm thương hiệu, mở rộng thị trường và thu hút đầu tư cho các doanh nghiệp.

Với cách tiếp cận tổng thể như vậy, tỉnh Phú Thọ sẽ từng bước hình thành một cộng đồng doanh nghiệp tư nhân vừa và lớn có sức cạnh tranh cao, đủ năng lực hội nhập và đóng góp bền vững vào tăng trưởng GRDP của tỉnh trong giai đoạn đến năm 2035.

Phát triển các ngành trọng điểm địa phương

Một trong những chiến lược quan trọng để hình thành lực lượng doanh nghiệp tư nhân lớn tại Phú Thọ là bám sát lợi thế ngành nghề đặc thù địa phương, từ đó thúc đẩy sự hình thành và phát triển doanh nghiệp quy mô lớn trong các lĩnh vực có tiềm năng tăng trưởng nhanh và đóng góp cao cho GRDP.

Đối với ngành du lịch và dịch vụ, tỉnh có thể khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào các sản phẩm du lịch đặc thù gắn với bản sắc văn hóa vùng Đất Tổ, như tổ chức các lễ hội di sản quy mô lớn, phát triển khu nghỉ dưỡng sinh thái tại Tam Đảo, hay xây dựng mô hình lưu trú bản địa (homestay, farmstay) tại các làng nghề và cộng đồng dân tộc thiểu số. Đây là cơ hội lớn để phát triển những doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực dịch vụ chất lượng cao, tạo công ăn việc làm và thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế.

Trong lĩnh vực công nghiệp và sản xuất xanh, cần thúc đẩy các doanh nghiệp đầu tư vào chế biến sâu chè, dược liệu, gỗ rừng trồng, cũng như sản xuất phụ trợ cho các khu công nghiệp trên địa bàn. Những ngành này không chỉ có tiềm năng xuất khẩu mạnh mà còn phù hợp với định hướng phát triển bền vững, giảm phát thải và tận dụng lợi thế tài nguyên địa phương. Đặc biệt, việc hình thành các chuỗi giá trị liên kết giữa nông dân – doanh nghiệp – thị trường sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp mở rộng quy mô và chuyên nghiệp hóa.

Ngoài ra, lĩnh vực nông nghiệp số và kinh tế tuần hoàn cũng là hướng đi mới để phát triển doanh nghiệp tư nhân. Các hợp tác xã nông nghiệp quy mô lớn cần được hỗ trợ để ứng dụng công nghệ cao, công nghệ sạch trong sản xuất, qua đó xây dựng được chuỗi giá trị sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý, thương hiệu vùng trồng “Đất Tổ”. Sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân vào các chuỗi này không chỉ giúp nâng cao giá trị nông sản mà còn mở ra cơ hội để hình thành các công ty lớn trong lĩnh vực nông nghiệp công nghệ cao.

Thông qua việc tập trung phát triển các ngành trọng điểm này, Phú Thọ có thể tạo ra bệ đỡ ngành nghề vững chắc, từ đó thúc đẩy các doanh nghiệp tư nhân lớn hình thành trên cơ sở nội lực địa phương, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế toàn diện và bền vững.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo & chuyển đổi số – xanh

Đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển xanh được xem là động lực cốt lõi để nâng tầm doanh nghiệp tư nhân tại Phú Thọ trong giai đoạn tới. Việc khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ mới, mô hình kinh doanh sáng tạo và các giải pháp phát triển bền vững sẽ tạo ra làn sóng doanh nghiệp tư nhân hiện đại, đủ năng lực tham gia vào các chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu.

Theo Chương 4 của Nghị quyết 68, Phú Thọ cần đẩy mạnh việc triển khai các chính sách ưu đãi thuế để hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D). Cụ thể, có thể áp dụng mức khấu trừ 200% chi phí R&D, đồng thời cho phép doanh nghiệp được trích tối đa 20% thuế thu nhập doanh nghiệp để tái đầu tư vào hoạt động đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và áp dụng mô hình sản xuất xanh – tuần hoàn. Đây sẽ là cú hích quan trọng để khuyến khích khu vực tư nhân nâng cao năng lực cạnh tranh thông qua công nghệ và sáng tạo.

Bên cạnh đó, tỉnh cần thiết lập mô hình “vùng thử nghiệm” (sandbox) đổi mới doanh nghiệp, nơi các ý tưởng khởi nghiệp, công nghệ mới, mô hình kinh doanh sáng tạo có thể thử nghiệm mà không vướng nhiều rào cản pháp lý. Các lĩnh vực nên ưu tiên trong sandbox gồm nông nghiệp thông minh, du lịch số hóa, logistics số, góp phần hình thành hệ sinh thái doanh nghiệp khởi nghiệp năng động, tạo dòng doanh nghiệp tăng trưởng nhanh (gazelles) cho tỉnh.

Ngoài ra, tỉnh cũng cần chủ động thu hút các dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI), đồng thời tạo cơ chế để liên kết FDI với doanh nghiệp tư nhân trong tỉnh, hình thành các chuỗi cung ứng – chuỗi giá trị toàn cầu mà trong đó doanh nghiệp nội địa giữ vai trò ngày càng lớn hơn. Việc nâng cao năng lực công nghệ, chuẩn hóa quy trình và chất lượng thông qua các dự án hợp tác với FDI sẽ là “trường học thực tế” giúp doanh nghiệp tư nhân Phú Thọ trưởng thành nhanh hơn và phát triển bền vững hơn.

Kết nối, hợp tác doanh nghiệp tư nhân – DNNN – FDI

Một trong những giải pháp then chốt để nâng tầm khu vực doanh nghiệp tư nhân tại Phú Thọ là thúc đẩy mạnh mẽ liên kết ba nhà: doanh nghiệp tư nhân – doanh nghiệp nhà nước (DNNN) – và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Việc xây dựng nền tảng kết nối chiến lược giữa các doanh nghiệp tư nhân với các tập đoàn FDI lớn đang hoạt động tại tỉnh như BYD (lĩnh vực điện tử), các doanh nghiệp sản xuất cơ khí, lắp ráp… sẽ tạo điều kiện hình thành chuỗi cung ứng nội địa vững mạnh. Thông qua đó, các doanh nghiệp tư nhân trong tỉnh có cơ hội tiếp cận công nghệ mới, chuẩn hóa quy trình, và dần tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Để tăng cường đối thoại và thúc đẩy kết nối thực chất, tỉnh cần tổ chức định kỳ sự kiện “Diễn đàn Doanh nghiệp tư nhân Đất Tổ” – một sân chơi mở để cộng đồng doanh nghiệp chia sẻ kinh nghiệm, giới thiệu mô hình kinh doanh hiệu quả, gọi vốn đầu tư, và cập nhật các chính sách mới. Đây sẽ là nơi hội tụ các ý tưởng, sáng kiến, đồng thời giúp doanh nghiệp tư nhân tìm được đối tác chiến lược, nhà đầu tư, khách hàng tiềm năng.

Bên cạnh kết nối, việc phát triển nguồn lực tài chính cho khu vực tư nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (MSMEs), là nhiệm vụ cấp bách. Phú Thọ cần phối hợp với các tổ chức tài chính để mở rộng kênh tiếp cận tín dụng xanh, quỹ đầu tư thiên thần, quỹ khởi nghiệp sáng tạo, cũng như các ngân hàng thương mại như ACB, VPBank, MB… nhằm đáp ứng nhu cầu vốn cho doanh nghiệp trong giai đoạn khởi sự, đổi mới sản phẩm và mở rộng sản xuất – thị trường.

Song song với đó, tỉnh nên xem xét thành lập “Quỹ Phát triển doanh nghiệp tư nhân Phú Thọ” cấp tỉnh, có thể huy động từ ngân sách nhà nước kết hợp nguồn vốn xã hội hóa. Quỹ này có thể đóng vai trò bệ đỡ tài chính dài hạn, hỗ trợ doanh nghiệp mới thành lập, dự án đổi mới công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh sản phẩm và mở rộng sang thị trường khu vực hoặc quốc tế.

Việc kết hợp hợp tác chiến lược với các thành phần kinh tế lớn và bổ sung nguồn lực tài chính hiệu quả sẽ tạo hệ sinh thái thuận lợi để doanh nghiệp tư nhân Phú Thọ phát triển bền vững, vươn lên mạnh mẽ trong những năm tới.

Lộ trình triển khai đến năm 2035

Để hiện thực hóa khát vọng nâng tầm khu vực doanh nghiệp tư nhân tại Phú Thọ, cần một lộ trình cụ thể, có tính phân kỳ theo từng giai đoạn. Từ nay đến năm 2035, tỉnh sẽ tập trung triển khai các mục tiêu then chốt, từ khơi thông lực lượng doanh nghiệp nhỏ đến kiến tạo đội ngũ doanh nghiệp tư nhân lớn mạnh, đủ sức đóng vai trò động lực phát triển kinh tế tỉnh nhà.

Giai đoạn 2025–2027, trọng tâm là kích hoạt chuyển đổi hộ kinh doanh cá thể thành doanh nghiệp chính thức. Dự kiến trong 3 năm đầu, Phú Thọ sẽ hỗ trợ chuyển đổi ít nhất 5.000 hộ kinh doanh sang mô hình doanh nghiệp, thông qua cơ chế ưu đãi thuế, đất đai và đơn giản hóa thủ tục hành chính. Đồng thời, tỉnh sẽ ươm tạo và phát triển khoảng 20–30 doanh nghiệp vừa và nhỏ có thương hiệu, hoạt động trong các lĩnh vực then chốt như nông nghiệp công nghệ cao, du lịch, chế biến, sản xuất hỗ trợ… Cột mốc quan trọng trong giai đoạn này là việc tổ chức Diễn đàn Doanh nghiệp tư nhân Phú Thọ lần đầu tiên – nơi thúc đẩy kết nối, đối thoại, định hướng phát triển cho toàn hệ sinh thái.

Giai đoạn 2028–2030 sẽ tập trung nâng cấp quy mô và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp tư nhân. Mục tiêu là hình thành được 15–20 doanh nghiệp tư nhân lớn, với quy mô vốn từ 500 tỷ đồng trở lên, hoạt động hiệu quả trong các ngành mũi nhọn và giữ vai trò dẫn dắt thị trường. Khu vực doanh nghiệp tư nhân phấn đấu đóng góp tối thiểu 35% GRDP toàn tỉnh trong giai đoạn này. Song hành với đó là việc phát triển hệ thống các quỹ tài chính hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân, bao gồm quỹ đầu tư khởi nghiệp, quỹ đổi mới sáng tạo và quỹ tín dụng xanh.

Giai đoạn 2031–2035 là giai đoạn về đích, với mục tiêu cao nhất là đạt chuẩn “hệ sinh thái doanh nghiệp tư nhân lớn” cho tỉnh Phú Thọ. Cụ thể, tỉnh đặt mục tiêu có ít nhất 30 doanh nghiệp tư nhân lớn hoạt động hiệu quả, tạo giá trị gia tăng cao và có khả năng tham gia chuỗi giá trị quốc tế. Đóng góp của khu vực tư nhân vào GRDP toàn tỉnh sẽ vượt ngưỡng 40%, phản ánh vai trò trung tâm của khu vực này trong nền kinh tế địa phương. Đặc biệt, năng suất lao động toàn khối doanh nghiệp tư nhân được kỳ vọng tăng trung bình 8–9% mỗi năm, nhờ ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, mô hình kinh doanh mới và quản trị hiện đại.

Kết luận

Hiện nay, tỉnh Phú Thọ có khoảng 12.700 doanh nghiệp đang hoạt động, tuy nhiên số lượng doanh nghiệp tư nhân lớn còn rất khiêm tốn. Ngoài Công ty TNHH Hải Linh – từng tạo được dấu ấn trên phạm vi quốc gia – tỉnh hầu như chưa có nhiều doanh nghiệp tư nhân quy mô lớn, có khả năng dẫn dắt ngành, tạo đột phá về năng suất và đổi mới.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển khu vực kinh tế tư nhân chính là cơ hội chiến lược để Phú Thọ tạo bước nhảy vọt. Việc tận dụng hiệu quả các cơ chế từ Nghị quyết sẽ giúp tỉnh hình thành một hệ sinh thái kinh tế tư nhân toàn diện, từ việc hỗ trợ chuyển đổi hộ kinh doanh cá thể thành doanh nghiệp chính thức, cho đến việc ươm tạo và phát triển các doanh nghiệp vừa và lớn hoạt động trong các ngành trọng điểm. Bên cạnh đó, tỉnh cũng có thể thu hút mạnh mẽ đổi mới sáng tạo và nguồn vốn FDI, tạo sự liên kết trong chuỗi giá trị và nâng cao năng lực cạnh tranh nội tại.

Nếu triển khai hiệu quả, khu vực doanh nghiệp tư nhân sẽ dần trở thành trụ cột trong phát triển kinh tế của tỉnh. Không chỉ đóng vai trò chủ lực trong tạo việc làm, tăng thu ngân sách, mà còn là động lực quan trọng thúc đẩy đổi mới sáng tạo, chuyển đổi xanh – số, và nâng tầm thương hiệu Phú Thọ trên bản đồ kinh tế quốc gia và quốc tế.

GS.TS, LS, Doanh nhân Phạm Hồng Điệp