Công ty chứng khoán nào sẽ tăng tốc trong nửa cuối năm 2023?

Theo dõi KT&TD trên

Lãi suất huy động thấp hơn hỗ trợ dòng vốn chảy vào thị trường chứng khoán

Từ giữa tháng 3/2023, lãi suất điều hành của NHNN đã có 4 lần giảm, theo đó: lãi suất tái chiết khấu giảm 1,5 điểm % xuống 3,5%/năm, lãi suất tái cấp vốn giảm 1,5 điểm % xuống 4,5%/năm, lãi suất tối đa đối với tiền gửi có kỳ hạn dưới 6 tháng giảm 1,25 điểm % xuống 4,75%/năm. VNDirect cho rằng NHNN có thể duy trì mức lãi suất chính sách như hiện nay cho đến cuối năm 2023 nhờ lãi suất thực tại Việt Nam vẫn cao hơn ở Mỹ và kỳ vọng tỷ giá hối đoái được kiểm soát trong nửa cuối 2023.

Bắt đầu từ cuối quý 2/2023, đã có dấu hiệu tích cực từ dòng vốn vào thị trường chứng khoán như tổng lượng tiền nhận rỗi của các nhà đầu tư (bao gồm 30 công ty chứng khoán lớn nhất về tổng tài sản) đạt khoảng 61 nghìn tỷ đồng, giảm 36% so với mức đỉnh cuối quý 1/2022, nhưng tăng nhẹ 3,2% so với quý trước.

Điểm đáng chú ý khác là sự đảo chiều trong tốc độ tăng trưởng tài khoản chứng khoán mở mới. Sau khi chạm đỉnh vào T5/22, số lượng tài khoản chứng khoản mở mới đã giảm đáng kể khi khách hàng chuyển sang kênh đầu tư tiền gửi kỳ hạn để hưởng lợi trong bối cảnh lãi suất cao. Tuy nhiên, số lượng tài khoản chứng khoán mở mới đã tăng lên xấp xỉ 105.000 tài khoản trong tháng 5/2023 (vẫn -78% so với cùng kỳ nhưng +360% so với quý trước). Số lượng tài khoản chứng khoán mở mới trong tháng 6 và tháng 7/2023 tiếp tục đà tăng trưởng lên 150.619 tài khoản.

VNDirect tin rằng dòng tiền đã dịch chuyển từ tiết kiệm ngân hàng sang các kênh tài sản khác bao gồm thị trường chứng khoán. Với mặt bằng lãi suất thấp, nhà đầu tư sẽ có xu hướng đầu tư vào các tài sản rủi ro hơn, chẳng hạn như chứng khoán khi chi phi cơ hội giảm. Điều này cũng cải thiện nhu cầu cho dịch vụ môi giới, thúc đẩy giá trị giao dịch, từ đó tăng doanh thu phí giao dịch cho các công ty chứng khoán.

Do đó, thanh khoản của thị trường chứng khoán cũng đã tăng lên kể từ tháng 4/2023. Giá trị giao dịch trung bình hàng ngày trên 3 sàn chính đạt 16 nghìn tỷ đồng trong quý 2/2023, vẫn giảm 20,7% so với cùng kỳ nhưng tăng 27,2% so với quý trước. Tính theo tháng, thanh khoản thị trường có dấu hiệu phục hồi mạnh mẽ khi tăng mạnh 5 tháng liên tiếp sau đợt cắt giảm lãi suất điều hành đầu tiên của NHNN vào tháng 3/2023.

Sự gia tăng mạnh mẽ chủ yếu đến từ các nhà đầu tư trong nước, khi giá trị giao dịch hàng ngày chiếm 85% tổng giá trị trong quý 2/2023, so với mức 80% trong quý 1/2023. Ngược lại, các cá nhân và tổ chức nước ngoài đã quay trở lại trạng thái bán ròng sau khi mua ròng trong tháng 3/2023 (do Fubon, VNM, FTSE giải ngân), chủ yếu do chênh lệch lãi suất giữa đồng USD và VND sau khi NHNN chuyển sang chính sách tiền tệ mở rộng.

Theo đó, VNDirect kỳ vọng giá trị giao dịch trung bình hàng ngày (GTGD TB) từ 3 sàn chính có thể đạt 20-25 nghìn tỷ đồng trong nửa cuối năm 2023, nhờ lãi suất huy động ở mức thấp cũng như nhiều cơ hội đầu tư hấp dẫn hơn. Kết hợp với tỷ lệ cho vay ký quỹ toàn ngành trên tổng giá trị tài sản niêm yết trong 3 năm gần đây vào khoảng 17% đến 20%, VNDirect dự báo tổng cho vay ký quỹ toàn thị trường có thể đạt 155-180 nghìn tỷ đồng trong nửa cuối 2023, hàm ý mức tăng 10-30% từ mức 140 nghìn tỷ đồng cuối quý 2/2023.

Công ty nào có thể tận dụng được cơ hội từ lãi suất cho vay mới?

Theo quan sát của VNDirect, biên độ chênh lệch của toàn ngành thường rơi vào khoảng 4,0% – 7,0%, tùy thuộc vào điều kiện thị trường. VNDirect nhận thấy có mối quan hệ trái chiều giữa lợi suất cho vay và lãi suất tiền gửi, tức là môi trường lãi suất thấp hơn có thể hỗ trợ các công ty chứng khóa có lợi suất tốt hơn. Điều này là do việc hạ lãi suất tiền gửi khiến cho thị trường chứng khoán hấp dẫn hơn, thúc đẩy các nhà đầu tư giao dịch và tận dụng đòn bẩy để nắm bắt cơ hội đầu tư.

Trong quý 2/2023, lợi suất cho vay toàn ngành đã tăng lên 5,6% từ mức 4,2% trong Q1/23, chủ yếu do lãi suất giảm khi lãi suất tiền gửi trung bình 12 tháng giảm từ 8,0% Q1/23 xuống 7,3%. Trong 6 tháng cuối năm, VNDirect kỳ vọng lợi suất cho vay của ngành có thể cải thiện đáng kể từ mức 5,6% trong quý 2/2023 do lãi suất tiếp tục giảm kể từ khi NHNN cắt giảm lãi suất chính sách lần thứ 4 vào cuối quý 2/2023. Các công ty chứng khoán có lợi suất cho vay cao hơn so với các công ty cùng ngành trong 6 tháng đầu năm bao gồm: AGR, MBS, BSI, SSI và SHS.

Trong tương lai, VNDirect kỳ vọng tổng dư nợ cho vay ký quỹ của ngành sẽ phục hồi mạnh mẽ nhờ sự phục hồi của thị trường chứng khoán và tỷ lệ ký quỹ thấp hơn. Giá trị giao dịch trung bình trong quý 2/2023 tại ba sàn chứng khoán đã cải thiện ấn tượng 48,4% so với quý trước lên 16,5 nghìn tỷ đồng. Bên cạnh đó, tính đến cuối quý 2/2023, tổng dư nợ ký quỹ/vốn chủ sở hữu chỉ đạt 0,77 lần, dư địa tăng trưởng cho vay ký quỹ vẫn còn rất lớn vì ngưỡng quy định là 2,0 lần.

Với kỳ vọng VN-Index sẽ đạt ~1.300 điểm trong nửa cuối năm, tương ứng mức tăng 16% so với mức 1.120 điểm vào cuối quý 2/2023, VNDirect dự báo tổng giá trị giao dịch tài sản tài chính tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (TTLKCK) sẽ tăng với tốc độ tương tự (16%) lên khoảng 910 nghìn tỷ đồng từ 784 nghìn tỷ đồng vào cuối quý 2/2023 (dữ liệu được thu thập từ top 30 công ty môi giới về quy mô tài sản). Kết hợp với tỷ lệ cho vay ký quỹ ngành trên tổng giá trị tài sản niêm yết trong 3 năm gần đây thường rơi vào khoảng 17% đến 20%, VNDirect kỳ vọng tổng cho vay ký quỹ toàn thị trường có thể đạt 155-180 nghìn tỷ đồng trong 2H23, tăng 10-30% so với mức 140 nghìn tỷ đồng vào cuối quý 2/2023. Với tổng VCSH của 30 công ty đạt 183 nghìn tỷ đồng vào cuối quý 2 năm 2023, con số này cho thấy tỷ lệ cho vay margin/VCSH toàn ngành sẽ rơi vào khoảng 0,85 – 1,0 lần.

Nhìn chung, VNDirect cho rằng những ngân hàng có tỷ lệ cho vay ký quỹ thấp/VCSH, margin spread cao, cùng với chiến lược không tập trung mở rộng danh mục đầu tư có thể mở rộng thu nhập từ cho vay ký quỹ, bao gồm: SHS, AGR, SSI, BSI và MBS.

Cho vay ký quỹ và đầu tư sẽ là động lực doanh thu chính

Vào quý 2/2023, lợi nhuận gộp của 30 CTCK hàng đầu đạt xấp xỉ. 8.800 tỷ đồng (+38,5% so với quý trước) chủ yếu nhờ lãi hoạt động đầu tư tăng đột biến. Đặc biệt, doanh thu hoạt động đầu tư đóng vai trò động lực với mức đóng góp tăng vọt lên 54,4% sau khi dao động khoảng 10-30% trong năm 2022, nhờ sự phục hồi của thị trường trong quý 2/2023. Tỷ suất lợi nhuận gộp của hoạt động đầu tư theo lĩnh vực cũng được cải thiện lên 11,1%, so với mức 5,05% trong năm 2022 và mức 8,1% trong Q1/23.

Về lợi suất cho vay ký quỹ, VNDirect đã nhận thấy sự phục hồi nhẹ kể từ Q1/23 sau khi chạm đáy vào Q2/22 do áp lực của chi phí huy động vốn cao hơn. Lợi suất biên của ngành cải thiện đáng kể 2 điểm % so với quý trước từ 12,2% lên 10,2%. Do đó, mức lãi suất thấp hơn hiện tại sẽ giảm bớt gánh nặng chi phí huy động vốn của các công ty dịch vụ tài chính. Bên cạnh đó, do VNDirect giả định rằng thị trường chứng khoán sẽ nhộn nhịp trong nửa cuối 2023, VNDirect kỳ vọng nhu cầu cho vay ký quỹ sẽ phục hồi, từ đó sẽ thúc đẩy mảng môi giới cải thiện lợi suất cho vay.

Một điểm đáng chú ý là lợi nhuận gộp hoạt động môi giới có xu hướng giảm khi đóng góp của mảng này giảm xuống chỉ còn 6,5% tổng lợi nhuận gộp toàn ngành trong quý 2/2023. VNDirect coi đây là môi trường kinh doanh cạnh tranh cao giữa các công ty dịch vụ tài chính để tìm kiếm khách hàng mới. Tuy nhiên, tỷ suất lợi nhuận môi giới của ngành đã tăng trở lại mức 21% sau khi chạm đáy ở mức 10% trong Q1/23 nhờ sự phục hồi của thị trường. Trong thời gian còn lại của năm 2023, VNDirect kỳ vọng tỷ suất lợi nhuận của mảng môi giới sẽ cải thiện nhờ thanh khoản thị trường tốt hơn.

Tuy nhiên, với mật độ cạnh tranh ngày càng chặt chẽ, VNDirect cho rằng lợi nhuận của các công ty môi giới sẽ phụ thuộc chủ yếu vào hoạt động cho vay ký quỹ và hoạt động đầu tư. Do đó, các công ty có tỷ lệ khách hàng bán lẻ cao, tỷ lệ cho vay ký quỹ /Vốn chủ sở hữu thấp và hoạt động đầu tư lành mạnh sẽ có thể nắm bắt cơ hội trong quá trình phục hồi của thị trường và ghi nhận khả năng phục hồi lợi nhuận tốt hơn so với các công ty cùng ngành.

Đến thời điểm hiện tại, định giá ngành đang giao dịch ở mức P/B là 1,6 lần, thấp hơn nhiều so với mức trung bình của ngành trong 3 năm gần đây. VNDirect kỳ vọng thị trường chứng khoán sẽ tăng tốc trong nửa cuối 2023 nhờ chính sách tiền tệ mở rộng và chính sách tài khóa hỗ trợ. Trong bối cảnh này, lĩnh vực chứng khoán sẽ là đại diện tốt nhất cho sự hồi sinh của thị trường.

VNDirect cho rằng các công ty môi giới với lợi thế nhà đầu tư nhỏ lẻ và mức độ số hóa cao sẽ được hưởng lợi nhiều nhất từ dòng vốn chảy mạnh vào TTCK bao gồm: SSI, VND, MBS. Ngoài ra, với hoạt động cho vay ký quỹ nhộn nhịp hơn, các công ty dịch vụ tài chính có tiềm năng tăng trưởng cho vay ký quỹ và khả năng duy trì spread (chênh lệch giữa lãi suất cho vay ký quỹ và chi phí vốn) sẽ có khả năng mở rộng thu nhập ký quỹ như: SHS, AGR, SSI, BSI và MBS. VNDirect cũng kỳ vọng thu nhập của toàn thị trường chứng khoán sẽ được cải thiện nhờ hiệu suất đầu tư tốt hơn của các cổ phiếu trong danh mục đầu tư của các CTCK.

Về khả năng sinh lời, lợi nhuận trước thuế của top 30 công ty đạt ~5,5 nghìn tỷ đồng (+83% so với cùng kỳ và +61,5% so với quý trước). Đặc biệt, hầu hết các công ty vốn hóa nhỏ đều ghi nhận hiệu quả hoạt động tốt hơn nhiều trong quý 2/2023 so với cùng kỳ nhờ sự phục hồi từ lãi hoạt động đầu tư khi thị trường tăng trở lại, điều mà theo VNDirect sẽ khó duy trì trong nửa cuối 2023. Trong khi đó, các công ty môi giới vốn hóa lớn vẫn ghi nhận lợi nhuận trước thuế thấp hơn so với cùng kỳ do hoạt động cho vay ký quỹ vẫn chưa hồi phục về mức Q2/20. SSI bị loại nhờ thu nhập lãi cao từ hoạt động góp vốn đầu tư (436 tỷ đồng: +162% yoy). BSI ghi nhận kết quả kinh doanh ấn tượng nhất so với cùng kỳ trong quý 2/2023 sau khi phát hành thành công cổ phiếu mới cho CTCK Hana trong năm 2022.

Trung Anh