Dấu ấn kinh tế Việt Nam năm 2025: Củng cố nền tảng vĩ mô, tái định vị động lực tăng trưởng

Theo dõi KT&TD trên

Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu tăng trưởng chậm, lãi suất quốc tế duy trì ở mức cao trong phần lớn thời gian của năm, căng thẳng địa chính trị kéo dài và thương mại thế giới phục hồi không đồng đều, kinh tế Việt Nam vẫn ghi nhận nhiều dấu ấn quan trọng, thể hiện rõ năng lực điều hành vĩ mô, khả năng chống chịu và xu hướng tái cấu trúc nền kinh tế theo chiều sâu.

Thu ngân sách vượt chỉ tiêu

Theo Cục Thuế (Bộ Tài chính), dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2025 giao cho cơ quan thuế là 1.719.556 tỷ đồng. Đến 14/12/2025, số thu đạt 2.150 nghìn tỷ đồng, vượt 25% dự toán; ước đến 31/12/2025, tổng thu đạt 2.236.900 tỷ đồng, vượt 30,1% dự toán và tăng 27,6% so với năm 2024.

Trong đó, thu nội địa đạt 2.189.600 tỷ đồng, chiếm khoảng 98% tổng thu, vượt 31,4% dự toán. 34/34 địa phương đều hoàn thành và vượt dự toán; Hà Nội thu khoảng 631 nghìn tỷ đồng, TP.HCM thu khoảng 606 nghìn tỷ đồng, tiếp tục giữ vai trò trụ cột của ngân sách quốc gia.

Tính chung giai đoạn 2021–2025, tổng thu ngân sách nhà nước ước đạt 9,754 triệu tỷ đồng, vượt 17,5% mục tiêu Quốc hội giao; riêng số thu do cơ quan thuế quản lý đạt trên 8,4 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 86% tổng thu, với tốc độ tăng bình quân trên 11,5%/năm. Cơ cấu thu tiếp tục chuyển dịch theo hướng bền vững, tỷ trọng thu nội địa năm 2025 đạt 86,6%. 

Theo Nghị quyết số 245/2025/QH15, dự toán thu ngân sách nhà nước năm 2026 là 2.242.800 tỷ đồng, tăng tối thiểu 10% so với ước thực hiện 2025. 

Xuất nhập khẩu phá kỷ lục, cán mốc hơn 900 tỷ USD

Cục Hải Quan (Bộ Tài chính) cho biết tổng kim ngạch xuất nhập khẩu năm 2025 của Việt Nam cán mốc 900 tỷ USD vào ngày 26/12. Cả năm 2025, tổng kim ngạch xuất nhập khẩu của Việt Nam ước tính đạt 920 tỷ USD, tăng 16,9% (tương ứng tăng 133,07 tỷ USD) so với năm trước.

Trong đó, trị giá nhập khẩu năm 2025 ước tính đạt 449,41 tỷ USD, tăng 18% (tương ứng tăng 68,42 tỷ USD) và trị giá xuất khẩu ước tính đạt 470,59 tỷ USD, tăng 15,9% (tương ứng tăng 64,65 tỷ USD).

Với kết quả này đã đưa Việt Nam gia nhập nhóm 25 nền kinh tế có trị giá xuất nhập khẩu lớn nhất trên phạm vi toàn cầu. Theo Tổ chức Thương mại thế giới (WTO), hiện nay, Việt Nam xếp thứ 21 về xuất khẩu và xếp thứ 20 về nhập khẩu trên toàn cầu, tăng 11 bậc về xuất khẩu và 12 bậc về nhập khẩu so với thứ hạng của 10 năm trước, đây được coi là một bước tiến vượt bậc về lĩnh vực xuất nhập khẩu hàng hóa của nước ta.

Cùng với đó, cán cân thương mại hàng hóa thặng dư liên tiếp 10 năm, đưa Việt Nam vào vị thế xuất siêu ổn định hơn với con số thặng dư thương mại hàng hóa trên 20 tỷ USD liên tiếp trong 3 năm gần đây.

Khởi công và khánh thành 564 công trình, dự án hạ tầng trọng điểm

Năm 2025 ghi nhận vai trò nổi bật của đầu tư công trong việc dẫn dắt tăng trưởng kinh tế. Bộ Tài chính cho biết tổng kế hoạch đầu tư công sử dụng vốn ngân sách nhà nước trong năm 2025 được Thủ tướng Chính phủ giao là 913.216,2 tỷ đồng. Trong đó, phần vốn được giao ngay từ đầu năm chiếm tỷ trọng lớn, với 25.922,3 tỷ đồng, bao gồm 350.195 tỷ đồng vốn trung ương và 475.727,3 tỷ đồng đến từ vốn ngân sách địa phương.

Cùng với kế hoạch ban đầu, ngân sách trung ương tiếp tục được bổ sung thêm 87.293,9 tỷ đồng. Khoản tăng thêm này chủ yếu đến từ 2.498,28 tỷ đồng dành cho các chương trình mục tiêu quốc gia và 84.795,68 tỷ đồng từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương.

Cũng trong năm 2025, toàn quốc đã khởi công và khánh thành 564 công trình, dự án hạ tầng trọng điểm, với tổng mức đầu tư trên 5,14 triệu tỷ đồng. Quy mô đầu tư lớn chưa từng có này không chỉ phản ánh quyết tâm chính trị cao của Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương, mà còn cho thấy hạ tầng đang tiếp tục được xác định là một trong những động lực then chốt thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và nâng cao năng lực cạnh tranh của Việt Nam.

Các dự án được triển khai trải rộng trên nhiều lĩnh vực quan trọng như giao thông, năng lượng, đô thị, công nghiệp, logistics, chuyển đổi số và hạ tầng xã hội. Trong đó, hạ tầng giao thông tiếp tục giữ vai trò “xương sống”, với hàng loạt tuyến cao tốc Bắc – Nam giai đoạn 2, các tuyến vành đai tại Hà Nội và TP.HCM, sân bay Long Thành, cảng biển nước sâu, đường sắt đô thị và đường ven biển được đẩy nhanh tiến độ hoặc đưa vào khai thác. Việc kết nối đồng bộ giữa các vùng kinh tế trọng điểm đang dần được hiện thực hóa, góp phần giảm chi phí logistics, mở rộng không gian phát triển và thu hút dòng vốn đầu tư trong và ngoài nước.

Bên cạnh đó, hạ tầng năng lượng và công nghiệp cũng ghi nhận nhiều dự án quy mô lớn, đặc biệt là các công trình điện khí, điện gió, điện mặt trời, lưới truyền tải và khu công nghiệp thế hệ mới. Những dự án này không chỉ đáp ứng nhu cầu năng lượng cho tăng trưởng kinh tế mà còn phù hợp với định hướng chuyển dịch xanh, phát triển bền vững và cam kết giảm phát thải của Việt Nam.

Điểm nhấn khác trong năm 2025 là sự gia tăng của các dự án theo hình thức đối tác công – tư (PPP), cùng với việc cải thiện rõ rệt kỷ luật, kỷ cương trong đầu tư công. Công tác chuẩn bị dự án, giải phóng mặt bằng, phân bổ vốn và giám sát tiến độ được thực hiện quyết liệt hơn, góp phần hạn chế tình trạng đội vốn, chậm tiến độ – những “điểm nghẽn” kéo dài trong nhiều năm trước.

Với tổng mức đầu tư trên 5,14 triệu tỷ đồng, làn sóng đầu tư hạ tầng năm 2025 không chỉ tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ tới các ngành xây dựng, vật liệu, tài chính – ngân hàng và lao động, mà còn đặt nền móng quan trọng cho mục tiêu phát triển nhanh, bền vững trong giai đoạn 2026–2030. Hạ tầng đi trước một bước đang trở thành đòn bẩy chiến lược, giúp Việt Nam bứt phá trong chặng đường phát triển mới.

GDP bứt phá giữa kinh tế toàn cầu khó khăn

Về tăng trưởng kinh tế và ổn định vĩ mô, tăng trưởng GDP năm 2025 ước đạt khoảng 8%, GDP bình quân giai đoạn 2021-2025 tăng 6,3%, cao hơn nhiệm kỳ trước là 6,2%. Nếu không tính năm 2021 chịu tác động nặng nề của đại dịch Covid-19, tăng trưởng giai đoạn 2022-2025 đạt bình quân 7,2%, vượt mục tiêu đề ra.

GDP bình quân đầu người năm 2025 ước đạt khoảng 5.000 USD, tăng 1,4 lần so với năm 2020, đưa Việt Nam vào nhóm nước thu nhập trung bình cao.

Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân cả năm được kiểm soát ở mức khoảng 3,5–3,8%, thấp hơn ngưỡng mục tiêu 4,5%, tạo dư địa cho chính sách tiền tệ linh hoạt hơn. Lạm phát được kiểm soát tốt, duy trì dưới 4% trong suốt nhiệm kỳ, riêng năm 2025 khoảng 3,5%.

Tỷ giá VND/USD biến động trong biên độ hẹp, khoảng 2–3% so với đầu năm, nhờ cán cân thanh toán tổng thể duy trì thặng dư và dự trữ ngoại hối tiếp tục được củng cố. Lãi suất cho vay bình quân giảm khoảng 1–1,5 điểm phần trăm so với giai đoạn cao điểm 2023, góp phần giảm chi phí vốn cho doanh nghiệp.

Nâng hạng thị trường chứng khoán

Năm 2025 được xem là dấu mốc quan trọng trong tiến trình tái cơ cấu và nâng tầm nền kinh tế Việt Nam, khi hàng loạt cải cách mang tính bản lề được triển khai quyết liệt.

Trước hết, thị trường chứng khoán được nâng hạng từ thị trường cận biên (Frontier Market) lên thị trường mới nổi thứ cấp (Secondary Emerging Market) vào ngày 8/10/2025. Chính phủ và các cơ quan quản lý đã tập trung hoàn thiện khung pháp lý, cải thiện khả năng tiếp cận thị trường cho nhà đầu tư nước ngoài, rút ngắn chu kỳ thanh toán, minh bạch hóa công bố thông tin và nâng cao chất lượng quản trị doanh nghiệp niêm yết. Việc đáp ứng các tiêu chí của FTSE Russell và MSCI không chỉ mở ra cơ hội thu hút hàng chục tỷ USD vốn đầu tư gián tiếp, mà còn góp phần nâng cao kỷ luật thị trường, giảm tính đầu cơ và gia tăng chiều sâu cho thị trường vốn – trụ cột quan trọng của nền kinh tế.

Chuyển giao bắt buộc "dứt điểm" các ngân hàng 0 đồng

Cũng trong năm 2025, ngành ngân hàng đã xử lý dứt điểm chuyển giao các Ngân hàng 0 đồng bước vào giai đoạn quyết định. Năm 2025, quá trình xử lý dứt điểm các ngân hàng yếu kém trong diện “ngân hàng không đồng” và ngân hàng bị kiểm soát đặc biệt về cơ bản đã được hoàn tất. Các tổ chức tín dụng thuộc diện này bao gồm CBBank, OceanBank, GPBank và DongA Bank.

Theo mô hình chuyển giao bắt buộc, các ngân hàng VCBNeo, MBV, GPBank và Vikki Bank trở thành ngân hàng con trách nhiệm hữu hạn một thành viên, do ngân hàng mẹ sở hữu 100% vốn điều lệ. Các ngân hàng này tiếp tục hoạt động với tư cách pháp nhân độc lập, đồng thời được tái cơ cấu toàn diện về quản trị, điều hành, tài chính và công nghệ dưới sự hỗ trợ trực tiếp của ngân hàng mẹ nhận chuyển giao.

Việc hoàn tất xử lý các ngân hàng yếu kém này được xem là đã tháo gỡ nút thắt lớn cuối cùng trong tiến trình tái cơ cấu hệ thống ngân hàng giai đoạn 2020–2025, góp phần lành mạnh hóa thị trường tài chính và xử lý triệt để các tổ chức tín dụng yếu kém tồn đọng kéo dài.

Hiện nay, Ngân hàng Thương mại Cổ phần Sài Gòn (SCB) là tổ chức tín dụng duy nhất còn nằm trong diện kiểm soát đặc biệt kể từ tháng 10 năm 2022. Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đang đẩy nhanh quá trình xử lý thông qua việc yêu cầu hoàn thiện phương án tái cơ cấu và tìm kiếm nhà đầu tư chiến lược phù hợp.

Xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng

Ngày 26/8/2025, Chính phủ ban hành Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi bổ sung một số điều của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 03/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng. Nghị định này có hiệu lực từ ngày 10/10/2025.

Nội dung đáng chú ý của Nghị định 232/2025/NĐ-CP là đã bãi bỏ khoản 3 Điều 4 của Nghị định 24/2012/NĐ-CP xóa bỏ cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng, xuất khẩu vàng nguyên liệu và nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng.

Về phạm vi điều chỉnh, Nghị định số 232/2025/NĐ-CP đã bổ sung "hoạt động sản xuất vàng miếng" tại khoản 1 Điều 1 của Nghị định số 24/2012/NĐ-CP.

Theo đó, nghị định này quy định về hoạt động kinh doanh vàng, bao gồm: Hoạt động sản xuất, gia công vàng trang sức, mỹ nghệ; hoạt động kinh doanh mua, bán vàng trang sức, mỹ nghệ; hoạt động sản xuất vàng miếng; hoạt động kinh doanh mua, bán vàng miếng; hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu vàng và các hoạt động kinh doanh vàng khác, bao gồm cả hoạt động kinh doanh vàng trên tài khoản và hoạt động phái sinh về vàng.

Nghị định số 232/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung về khái niệm vàng miếng: Vàng miếng là sản phẩm vàng được dập thành miếng, có đóng chữ, số chỉ khối lượng, chất lượng, có ký mã hiệu của doanh nghiệp và ngân hàng thương mại được Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) cho phép sản xuất; vàng miếng do NHNN tổ chức sản xuất trong từng thời kỳ.

Theo quy định mới, cụm từ "tổ chức tín dụng" được sửa thành "ngân hàng thương mại" để phù hợp với phạm vi hoạt động của ngân hàng thương mại tại Luật Các tổ chức tín dụng và định hướng chỉ cho phép các ngân hàng thương mại (không bao gồm các tổ chức tín dụng khác) được thực hiện hoạt động sản xuất vàng miếng, hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu vàng.

Nghị định số 232/2025/NĐ-CP cũng sửa đổi, bổ sung khoản 6 Điều 4, theo đó hoạt động sản xuất vàng miếng là hoạt động kinh doanh có điều kiện và phải được NHNN cấp Giấy phép.

Việc sửa đổi, bổ sung phù hợp với mục tiêu chuyển từ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng sang cơ chế cấp phép hoạt động sản xuất vàng miếng.

Việc từng bước điều chỉnh cơ chế quản lý, mở rộng quyền tham gia của các chủ thể đủ điều kiện, tăng tính cạnh tranh và minh bạch giá vàng được kỳ vọng sẽ thu hẹp chênh lệch giá vàng trong nước – thế giới, hạn chế đầu cơ, tích trữ và giảm áp lực lên thị trường ngoại hối.

Thành lập trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam

Ngày 21/12/2025 được xem là mốc quan trọng đánh dấu bước tiến mới về định hướng phát triển kinh tế - tài chính của Việt Nam khi Chính phủ công bố thành lập IFC tại Việt Nam, hoạt động song song ở hai thành phố lớn: TP Hồ Chí Minh và Đà Nẵng.

Quyết định này được thực hiện theo Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam. Chính phủ cũng đã ban hành các Nghị định hướng dẫn triển khai Nghị quyết này.

Tại Hội nghị công bố quyết định quan trọng này, Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Nguyễn Hòa Bình đã giới thiệu về 8 nghị định của Chính phủ triển khai Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về Trung tâm Tài chính quốc tế tại Việt Nam.

Tại hội nghị đã công bố chính thức các văn bản quan trọng thiết lập đầy đủ khung pháp lý cho Trung tâm Tài chính Quốc tế tại Việt Nam; Khẳng định cam kết mạnh mẽ của Chính phủ Việt Nam trong việc xây dựng môi trường tài chính ổn định, minh bạch, an toàn và thân thiện với nhà đầu tư; Truyền tải thông điệp rõ ràng tới cộng đồng quốc tế rằng Việt Nam sẵn sàng đồng hành, hợp tác và chia sẻ cơ hội phát triển.

Theo đó, trung tâm hoạt động với mô hình "một trung tâm, hai điểm đến", đặt tại TP HCM và Đà Nẵng. Trong đó, TP HCM là đầu mối tài chính quy mô lớn, phát triển mạnh về thị trường chứng khoán, trái phiếu, ngân hàng, quản lý quỹ, dịch vụ niêm yết. Đà Nẵng tập trung phát triển các dịch vụ tài chính liên quan đến logistics, hàng hải, thương mại tự do và các chuỗi cung ứng công - nông nghiệp. Dự kiến, khu vực Trung tâm tại TP HCM có quy mô 899 ha, Đà Nẵng 300 ha.

Khung pháp lý đột phá cho tài chính xanh

Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg, quy định về tiêu chí môi trường và việc xác nhận các dự án đầu tư thuộc danh mục phân loại xanh. Đây là một bước tiến pháp lý mang tính đột phá, được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích mạnh mẽ cho thị trường tài chính xanh tại Việt Nam, góp phần hiện thực hóa cam kết đạt phát thải ròng bằng “0” (Net Zero) vào năm 2050.

Quyết định số 21/2025/QĐ-TTg mang sứ mệnh giải quyết được “khoảng trống” pháp lý quan trọng, tạo ra một hành lang minh bạch và thống nhất cho các hoạt động đầu tư xanh. Điểm nổi bật đầu tiên là việc thiết lập một hệ thống tiêu chí môi trường rõ ràng cho các dự án được dán nhãn “xanh”. Các tiêu chí này không chỉ dừng lại ở việc tuân thủ các quy định pháp luật về môi trường hiện hành (như có báo cáo ĐTM, giấy phép môi trường) mà còn đòi hỏi dự án phải mang lại lợi ích môi trường cụ thể, thuộc các lĩnh vực như năng lượng tái tạo, hiệu quả năng lượng, quản lý nước bền vững, kinh tế tuần hoàn, và giao thông sạch.

Một điểm mới mang tính bước ngoặt khác là quy định về cơ quan xác nhận dự án xanh. Lần đầu tiên, bên cạnh các cơ quan quản lý nhà nước, Quyết định đã cho phép các tổ chức xác nhận độc lập tham gia vào quá trình này. Việc có bên thứ ba tham gia đánh giá không chỉ đảm bảo tính khách quan, minh bạch mà còn giúp giảm tải cho các cơ quan nhà nước, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của thị trường dịch vụ đánh giá, kiểm toán xanh theo các chuẩn mực quốc tế (như ISO/IEC 17029, ISAE 3000). Đây là một bước đi tiệm cận với thông lệ của các thị trường tài chính phát triển trên thế giới.

Quy trình xác nhận cũng được quy định cụ thể, tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ dự án và nhà phát hành trái phiếu xanh. Hồ sơ, thủ tục đã được chuẩn hóa, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và chứng minh dự án của mình đủ điều kiện là “dự án xanh”.

Chuyển đổi số hiệu quả, đưa kinh tế tư nhân làm mũi nhọn

Năm 2025 cho thấy những bước tiến rõ rệt trong chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, số và bền vững.

Khu vực kinh tế tư nhân ngày càng đóng vai trò trung tâm, đóng góp lớn cho nền kinh tế vĩ mô, song vẫn đối mặt với các rào cản về tiếp cận vốn, đất đai và chất lượng thể chế, đòi hỏi cải cách mạnh mẽ hơn trong giai đoạn tới.

Dấu ấn kinh tế Việt Nam năm 2025 không nằm ở những con số tăng trưởng đột biến, mà ở chất lượng điều hành và định hướng phát triển dài hạn. Việc giữ vững ổn định vĩ mô, củng cố nền tảng tài chính – tiền tệ, thúc đẩy đầu tư công và nâng cao chất lượng dòng vốn đầu tư đã tạo ra thế và lực mới cho nền kinh tế.

Những kết quả của năm 2025 sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam bước vào giai đoạn phát triển tiếp theo với mục tiêu tăng trưởng nhanh hơn, bền vững hơn và tự chủ hơn trong một thế giới đầy biến động.

Hải Đăng