Chặt đứt “vòi bạch tuộc” hàng giả, hàng nhái được không?

Theo dõi KT&TD trên

Tràn lan hàng giả, hàng nhái trên các sàn TMĐT

Lướt Facebook, chúng ta thường dễ dàng bắt gặp những shop “hàng hiệu chính hãng” livestream để bán các sản phẩm “hàng hiệu”. Điều đáng nói, những sản phẩm của các thương hiệu nổi tiếng như LV, Channel, Hemer… thường được bán với giá chỉ từ vài trăm nghìn đến dưới 1 triệu. Tuy nhiên, shop nào cũng cam kết đó là hàng hiệu chuẩn, lý do bán rẻ là nhờ sự chia sẻ livestream của khách hay do săn được hàng sale.

Không chỉ cá nhân, các shop bán online những mặt hàng như áo quần, túi xách, kính mát, giày dép được làm nhái thương hiệu nổi tiếng mà các trang bán hàng được hợp thức như Lazada, Shopee... cũng ngang nhiên rao hàng hiệu với giá chỉ vài trăm ngàn đồng. Việc các sàn thương mại điện tử ngày càng phát triển đã tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiêu thụ sản phẩm đúng chuẩn thời công nghệ, nhưng đây cũng là mảnh đất màu mỡ để nhiều đối tượng lợi dụng bán hàng giả, hàng nhái và thực tế cho thấy tình trạng này đang diễn biến một cách khó kiểm soát.

Có nhu cầu tìm mua loại nước hoa Touch of pink của hãng Lacoste, phóng viên đã lên Shopee để tìm hiểu sản phẩm. Cùng một sản phẩm nhưng giá rao bán tại mỗi quầy hàng trên sàn thương mại điện tử lại rất khác nhau. Giá cao nhất xấp xỉ 2 triệu đồng (giá này tương đương với giá bán tại Thế giới nước hoa), giá thấp nhất chỉ là 390 nghìn đồng. Dù không đặt mua nhưng chỉ nhìn qua giá hơn 300 nghìn đồng so với giá bán chuẩn gần 2 triệu đồng cũng có thể đánh giá đây chỉ là loại hàng nhái. Tuy nhiên, sản phẩm này vẫn được giao bán công khai trên shopee. Lân la trên các sàn TMĐT rất dễ dàng tìm mua các sản phẩm được gắn mác các thương hiệu nổi tiếng thế giới như: Chanel, Gucci, Louis Vuitton... với giá chẳng khác nào ở chợ.

Không chỉ người tiêu dùng mà cả cơ quan quản lý đều không phủ nhận việc phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử đang tồn tại nhiều mặt trái. Các đối tượng kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng ngày càng chuyên nghiệp với nhiều chiêu thức tinh vi. Thực tế, kênh mua bán này đang bị buông lỏng về mặt quản lý và thiếu sự kiểm định về chất lượng. Công tác phát hiện, xử lý cũng gây khó khăn cho lực lượng chức năng. Những kẽ hở này vô tình khiến hàng giả, hàng nhái được bày bán tràn lan trên mạng. Qua đó cho thấy, vấn nạn hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc, xuất xứ tràn lan trên thị trường đang ngày càng khó kiểm soát. Chưa kể, đối với những ngành hàng tiêu dùng, thực phẩm, hóa mỹ phẩm, dược phẩm... bị giả mạo, không đảm bảo chất lượng còn đe dọa trực tiếp đến sức khỏe, thậm chí tính mạng người tiêu dùng khi sử dụng.

Rất khó kiểm soát

Bộ Công Thương mới đây đã thống kê, tổng số bán lẻ hàng hóa trên môi trường trực tuyến năm 2021 đạt 13,5 – 13,7 tỷ USD, năm 2022 là 16,5 tỉ USD và đến năm 2025 có thể đạt 38 - 39 tỉ USD. Nước ta nằm trong nhóm 3 nước có tốc độ tăng trưởng thị phần bán lẻ trực tuyến cao nhất khu vực Đông Nam Á.

Trong một diễn đàn về “Ngăn chặn hàng hàng giả, hàng kém chất lượng trên sàn thương mại điện tử”, ông Nguyễn Đức Lê - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ (Tổng cục Quản lý thị trường) đã phải thừa nhận rằng, các đối tượng có nhiều thủ đoạn mới để đối phó với cơ quan chức năng, việc phát hiện và xử lý gặp rất nhiều khó khăn. Nếu như trước đây thương mại điện tử chỉ là bán hàng trên website của doanh nghiệp, thì hiện nay có thể bán trên các mạng xã hội như Facebook, Zalo, TikTok… Khi mà nhu cầu mua sắm trực tuyến bùng nổ sẽ kéo theo những thủ đoạn mới của người bán hàng. Các thủ đoạn thường thấy là người bán hàng lập nhiều tài khoản Facebook và chạy quảng cáo, ảnh chụp sản phẩm tương đối chuyên nghiệp và không có địa chỉ, số điện thoại hoặc địa chỉ chung chung, khi khách hàng hỏi thì chỉ nhận inbox (nhắn tin riêng); một số người nổi tiếng thường xuyên chia sẻ, livestream và đăng các bài quảng cáo các sản phẩm như mỹ phẩm, thực phẩm chức năng.

Để tăng lượng tương tác, doanh số bán hàng, nhiều shop online còn trả phí cho Facebook, Google để quảng cáo hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Bên cạnh đó, có không ít bài báo, video clip… của các cơ quan báo chí, truyền hình Việt Nam bị các đối tượng ăn cắp, chỉnh sửa, biên tập, cắt ghép, phát lại trên trên các nền tảng Youtube, Facebook để trục lợi quảng cáo gây ảnh hưởng uy tín nặng nề cho các đơn vị này. Trước tình trạng này, cơ quan chức năng đã liên tục vào cuộc đấu tranh trấn áp các hoạt động gian lận thương mại trên môi trường điện tử, phát hiện hàng nghìn thương hiệu vi phạm sở hữu trí tuệ hoặc kém chất lượng và thực hiện ngăn chặn, gỡ bỏ ra khỏi sàn thương mại điện tử.

Tháng 12/2022, một thống kê đáng chú ý của Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) cho thấy, mỗi năm có khoảng 1.500 đơn khiếu nại của người tiêu dùng liên quan tới các giao dịch mua bán trên các nền tảng trực tuyến như hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng. Theo các chuyên gia, hiện mỗi sàn giao dịch thương mại điện tử (TMĐT) có trên 5.000 thương hiệu và hàng nghìn đối tác, kinh doanh đa dạng các mặt hàng. Về nguyên tắc hoạt động, các sàn giao dịch TMĐT chủ yếu cho thuê “gian hàng” online. Do đó, sản phẩm không về kho chứa của bất kỳ sàn giao dịch nào nên không phát hiện được hàng hoá vi phạm. Trong khi, các sàn TMĐT như Shopee, Lazada, Sendo, Tiki,… cũng chỉ mới rà soát yêu cầu người bán cung cấp thông tin, tài liệu chứng minh sản phẩm đăng bán là hợp lệ nên các đối tượng buôn bán hàng giả, hàng nhái trên TMĐT có rất nhiều cách để lách quy định và lẩn tránh sự truy vết của cơ quan chức năng.

Trong khi đó, việc kiểm soát, định danh tài khoản người bán, đăng tải chào bán, chào mua chưa thật sự chặt chẽ, chưa thường xuyên, liên tục của các sàn giao dịch TMĐT cũng được cho là một trong những “kẽ hở” để các đối tượng lợi dụng đưa hàng hóa vi phạm lên bày bán công khai trên các sàn này. Nói về vấn đề này, ông Nguyễn Đức Lê chia sẻ: “Các nhà bán hàng trên sàn thương mại điện tử còn tìm mọi cách để lách qua các bộ lọc kỹ thuật của sàn, cố tình thay đổi tên sản phẩm khi đăng bán để tránh bị kiểm soát. Như Dior thì viết thành D.I.O.R hoặc DIO, Gucci thành Guc.ci…. Khi cơ quan chức năng phát hiện những “từ khoá” này là hàng vi phạm thì các đối tượng lại nghĩ ra “từ khoá” khác. Do đó việc kiểm soát người bán hàng hoá vi phạm đang gặp nhiều khó khăn. Chính điều này đã góp phần cho hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có cơ hội hoành hành, cơ quan chức năng càng gặp nhiều khó khăn hơn trong việc phát hiện và xử lý vấn nạn này”.

Với tâm lý sính hàng hiệu nhưng người tiêu dùng lại thiếu thông tin về hàng giả và hàng chính hãng nên khách hàng vẫn đặt mua sản phẩm. Cũng có người tiêu dùng biết sản phẩm đó là hàng giả, hàng nhái nhưng vẫn chấp nhận dùng vì giá rẻ, lại thỏa mãn tâm lý thích dùng hàng hiệu. Điển hình là việc tiêu dùng tùy tiện theo ý thích của giới trẻ đối với nhóm hàng mỹ phẩm, thời trang, giày dép, túi xách và đồ dùng sinh hoạt gia đình. Đây cũng là nguyên nhân dẫn đến những nỗ lực của cơ quan chức năng không đạt hiệu quả.

Quang Anh