Cần vá “lỗ hổng” pháp lý trong quản lý xe máy điện

Theo dõi KT&TD trên

An toàn cháy nổ là một trong những yếu tố quan trọng nhất mà chúng ta cần quan tâm trong môi trường sống và làm việc hàng ngày. Hiểm họa từ cháy nổ có thể gây ra những thiệt hại nghiêm trọng đến con người, tài sản và môi trường. Để đảm bảo an toàn cháy nổ, cần có sự nhận thức về nguy cơ, tuân thủ tiêu chuẩn và áp dụng các biện pháp phòng cháy chữa cháy.

Pin xe điện là một loại đồ dùng có thể gây ra nguy cơ cháy nổ cao nếu như không được bảo quản và sử dụng đúng cách. Tuy nhiên quy định PCCC hiện tại chỉ áp dụng cho các vật liệu nổ như thuốc nổ, pháo hoa, xăng dầu, khí gas... mà chưa có quy định cụ thể cho pin xe điện. Trong khi đó thị trường xe điện trong nước đang ngày càng phát triển mạnh mẽ nhưng đối lập với điều này, chất lượng và nguồn gốc của các loại pin xe điện hiện nay không được kiểm soát chặt chẽ. Trong khi nguy cơ cháy nổ từ xe điện luôn hiện hữu và mực độ nguy hiểm khi sự cố xảy ra rất cao.

Theo nghiên cứu của Tiến sỹ Đào Văn Tấn - Bộ môn Di truyền Hoá Sinh, Khoa Sinh học, Đại học sư phạm Hà Nội: Những viên pin lithium phổ biến dùng cho các dòng xe máy điện mà cháy sẽ rất khó để có thể dập được bằng những bình cứu hỏa thông thường hiện nay.

Theo đại diện Hiệp hội PCCC, về cơ bản nguyên lý của các bình chữa cháy thông thường hiện nay là làm cách ly chất cháy với oxy để ngăn phản ứng cháy. Tuy nhiên, đám cháy của pin xe điện không cần oxy mà là cháy xuất phát từ các phản ứng hóa học bên trong viên pin. Thậm chí nếu người dân dùng nước để chữa cháy thì có thể giống như tình huống này, nước gặp nhiệt độ cao biến thành hydro lại gây nổ.

Hiện nay chỉ có một vài sản phẩm của nước ngoài như bình chữa cháy gốc nước dùng công nghệ bọc phân tử thì mới có thể làm giảm thật nhanh nhiệt độ để dập tắt nó. Tuy nhiên, loại bình này chưa phổ biến, giá thành cao gấp nhiều lần các loại bình thông dụng.

Sự cố pin xe điện cháy nổ rất phổ biến và nguy hiểm nên nhiều chuyên gia cho rằng, việc chưa có bất cứ một tiêu chuẩn an toàn cháy nổ nào được ban hành để quản lý chất lượng các loại pin xe điện trên thị trường là thiếu sót, bất cập.

Cần "vá lỗ hổng" pháp lý

Từ bất cập vừa nêu, Luật sư Diệp Năng Bình, Trưởng văn phòng tại Văn phòng Luật sư Tinh Thông Luật (Hà Nội) cho rằng, để quản lý chất lượng các loại pin xe điện trên thị trường, nước ta cần ban hành, bổ sung quy định, điều luật xuyên suốt cả quá trình từ khâu sản xuất, vận chuyển, lưu kho đến sử dụng, bảo trì, gắn liền với trách nhiệm thuộc về nhiều cơ quan, ban, ngành như sau:

Thứ nhất, Quy định rõ tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn, môi trường đối với các loại pin xe điện, bao gồm cả pin sạc lại và pin không sạc lại.

Thứ hai, Quy định rõ trách nhiệm của các bên liên quan trong việc sản xuất, nhập khẩu, phân phối, bảo hành, thu hồi và xử lý các loại pin xe điện.

Thứ ba, Quy định rõ các biện pháp kiểm tra, giám sát, xử phạt vi phạm đối với các đơn vị kinh doanh các loại pin xe điện.

Thứ tư, Quy định rõ các chế độ ưu đãi, hỗ trợ cho các doanh nghiệp sản xuất, nghiên cứu và phát triển các loại pin xe điện thân thiện với môi trường.

Ví dụ như: Theo Luật Bảo vệ môi trường hiện hành, các loại pin xe điện được coi là chất thải nguy hại và phải được thu hồi và xử lý theo quy định. Tuy nhiên, quy định này chưa rõ ràng về trách nhiệm của các bên liên quan và cơ chế thực hiện. Do đó, cần bổ sung quy định cụ thể về việc thu hồi và xử lý các loại pin xe điện sau khi hết tuổi thọ hoặc bị hỏng, bao gồm cả việc xác định người chịu trách nhiệm, phương thức thu hồi, tiêu chuẩn xử lý và cơ chế tài chính.

Còn trên thế giới đã có nhiều quốc gia có những động thái nhằm ngăn ngừa rủi ro từ pin xe điện. Năm 2021, Ủy ban An toàn Giao thông Vận tải Quốc gia Hoa Kỳ (NTSB) đã yêu cầu các nhà sản xuất ô tô ban hành hướng dẫn chi tiết để phòng ngừa và ngăn chặn hỏa hoạn do pin. Tại New York, các nhà lập pháp yêu cầu các công ty bán xe đạp điện phải được chứng nhận bởi một công ty kiểm tra an toàn độc lập.

Theo Luật sư Diệp Năng Bình, những quy định vừa nêu có vai trò quan trọng trong việc nâng cao nhận thức và trách nhiệm của các nhà sản xuất và người tiêu dùng về an toàn pin xe điện.

Trước hết việc ban hành quy định hướng dẫn đã tạo ra một tiêu chuẩn chung cho việc kiểm tra, bảo dưỡng và xử lý các vấn đề liên quan đến pin xe điện, giảm thiểu nguy cơ cháy nổ.

Đồng thời quá trình kiểm tra, giám sát thực hiện sẽ được tiến hành một cách đồng bộ, nhanh chóng hơn. Đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng khi sử dụng các sản phẩm liên quan đến pin.

Việt Nam có thể tham khảo những quy định đó để xây dựng một hệ thống pháp lý và quản lý hiệu quả cho ngành công nghiệp xe điện đang phát triển nhanh chóng tại nước ta. Cụ thể:

Các cơ quan cấp có thẩm quyền ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết hoạt động kiểm tra, giám sát việc vận chuyển, sử dụng và bảo quản pin, các sản phẩm có sử dụng pin. Trong đó nhấn mạnh vai trò của Cục quản lý thị trường và Cục cảnh sát phòng cháy chữa cháy.

Đơn vị trực tiếp quản lý sản phẩm có sử dụng pin như Cục quản lý thị trường sẽ có trách nhiệm là đơn vị kiểm tra, cấp phép kinh doanh cho các đơn vị kinh doanh buôn bán các sản phẩm có sử dụng pin.

Đối với những đơn vị có buôn bán các sản phẩm mà sử dụng những loại pin có khả năng cháy nổ cao như: pin Pin lithium-ion , Lithium - ion LFP, Lithium,… những loại thường được sử dụng trong các loại xe ô tô, xe đạp điện thì nên được Cục cảnh sát phòng cháy chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ thuộc Bộ Công an cấp giấy phép phòng cháy chữa cháy./.

Dương Định