Ba trụ cột nổi bật của nền kinh tế Việt Nam: Hạ tầng - FDI công nghệ - nâng hạng thị trường vốn

Bước tiến vượt bậc trong phát triển hạ tầng - động lực vật chất của một nền kinh tế bứt phá

Năm 2025 chứng kiến một bước tiến vượt bậc trong phát triển hạ tầng - lĩnh vực được xem là "động lực vật chất" của tăng trưởng. Từ Bắc chí Nam, hàng loạt tuyến cao tốc mới như Nghi Sơn - Diễn Châu, Nha Trang - Cam Lâm, Vĩnh Hảo - Phan Thiết, Vành đai 3 TP. Hồ Chí Minh, Vành đai 4 Hà Nội... lần lượt được thông xe, khởi công, đưa tổng chiều dài đường cao tốc cả nước vượt mốc 3.000 km - cột mốc mang tính biểu tượng cho năng lực hành động và điều hành của Chính phủ.

Trong bối cảnh nền kinh tế gặp khó khăn do hậu quả của đại dịch COVID-19, kinh tế thế giới bất ổn, đầu tư công giai đoạn 2021-2025 đạt tỷ lệ giải ngân cao tạo cú hích mạnh cho tổng cầu và lan tỏa tới khu vực tư nhân và khu vực FDI. 

Nhiều ngành công nghiệp nền tảng được kích hoạt trở lại, tạo hàng triệu việc làm, tăng năng lực sản xuất và sức cạnh tranh của nền kinh tế. Các tuyến cao tốc xuyên vùng, khi hoàn thiện, không chỉ giảm chi phí logistics mà còn định hình lại bản đồ kinh tế quốc gia, mở ra không gian phát triển mới cho miền Trung, Tây Nguyên và đồng bằng sông Cửu Long.

Sự bứt phá trong đầu tư hạ tầng năm 2025 vì thế không chỉ mang ý nghĩa của một thành tựu kỹ thuật xây dựng, mà còn là minh chứng cho sự chuyển mình của tư duy phát triển từ giải ngân để hoàn thành dự án, công trình đầu tư sang đầu tư để nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Cùng với các trụ cột khác, đây là nền móng vật chất vững chắc để Việt Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng mới.

FDI công nghệ cao - sự chuyển hướng chiến lược của dòng vốn toàn cầu

Một điểm sáng nổi bật nữa trong năm 2025 là dòng vốn FDI vào Việt Nam tiếp tục tăng mạnh, nhưng điều đáng chú ý hơn là sự dịch chuyển rõ rệt sang các lĩnh vực công nghệ cao và đổi mới sáng tạo.

Tổng vốn FDI đăng ký 9 tháng năm 2025 đạt 28,5 tỷ USD, tăng 15,2% so với cùng kỳ năm trước, ước cả năm đạt khoảng 36-37 tỷ USD; trong đó trên trên 2/3 tổng vốn đăng ký tập trung vào điện tử, bán dẫn, năng lượng tái tạo và công nghiệp hỗ trợ.

Sự dịch chuyển này phản ánh xu hướng tái cấu trúc chuỗi cung ứng sau đại dịch và căng thẳng địa chính trị; nâng cấp vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng toàn cầu; phát triển công nghiệp hỗ trợ, thúc đẩy chính sách công nghiệp tự chủ; tác động sâu sắc tới hệ thống giáo dục, đào tạo.

Cùng với đó, Việt Nam nổi lên như một điểm đến chiến lược trong chuỗi sản xuất công nghệ khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Không chỉ Samsung, LG, Foxconn, mà nhiều tập đoàn mới như Amkor, Synopsys, Infineon, AstraZeneca cũng mở rộng hoạt động hoặc xây dựng trung tâm R&D tại Việt Nam.

Tác động ngắn hạn là tăng thu hút đầu tư và tạo việc làm chất lượng cao; về dài hạn, đây là bước chuyển về chất trong cấu trúc công nghiệp; thúc đẩy quá trình tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng công nghệ và giá trị gia tăng cao, lan toả tri thức và kỹ năng, góp phần nâng cao năng xuất, khi Việt Nam hướng đến nền kinh tế tri thức, công nghệ và sáng tạo. 

Điều quan trọng là dòng vốn này không chỉ mang tiền, mà còn mang theo công nghệ và chuẩn quản trị mới - yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh của quốc gia trong những thập niên tới.

Thị trường chứng khoán - tiến gần nâng hạng, mở rộng cánh cửa vốn quốc tế

Cùng với hạ tầng và dòng vốn FDI chất lượng cao, thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2025 đã có bước tiến đáng kể trong hành trình nâng hạng từ cận biên lên mới nổi. Những cải thiện mạnh về quy trình giao dịch, cơ chế thanh toán T+0, minh bạch thông tin và siết chặt kỷ luật thị trường giúp Việt Nam được FTSE Russell và MSCI đưa vào danh sách theo dõi nâng hạng tích cực.

Việc tiến gần nâng hạng không chỉ mang ý nghĩa danh xưng, mà có thể mở cửa cho hàng chục tỷ USD vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài đổ vào Việt Nam trong trung và dài hạn. Đây là nguồn vốn chi phí thấp, giúp doanh nghiệp tăng năng lực tài chính và giảm phụ thuộc vào tín dụng ngân hàng. Nâng vị thế quốc gia và thu hút dòng vốn FDI chất lượng cao; tạo động lực mới cho hội nhập tài chính khu vực ASEAN.

Quan trọng hơn, sự kiện này thể hiện mức độ trưởng thành của thị trường tài chính Việt Nam, gắn kết chặt chẽ hơn với chuẩn mực quốc tế và yêu cầu minh bạch, kỷ luật.

Nâng hạng thị trường vì thế không chỉ là tin vui của giới đầu tư, mà còn là chỉ dấu cho sự tiến hoá của thể chế kinh tế, khi dòng vốn, công nghệ và niềm tin được luân chuyển thông suốt trong môi trường minh bạch, hiện đại và có trách nhiệm.

Đầu tư hạ tầng tăng mạnh, FDI công nghệ cao bứt phá và thị trường chứng khoán tiến tới nâng hạng - là ba trụ cột phản ánh sức sống của nền kinh tế Việt Nam năm 2025.

Nếu hạ tầng là nền vật chất của tăng trưởng, thì FDI công nghệ cao là dòng năng lượng mới, còn thị trường chứng khoán là tấm gương phản chiếu niềm tin vào tương lai.

Ba trụ cột này hòa quyện trong một thông điệp xuyên suốt: khi thể chế đủ minh bạch, chính sách đủ linh hoạt và niềm tin được khơi dậy, Việt Nam hoàn toàn có thể bước sang giai đoạn phát triển bền vững và tự chủ hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Nhìn lại năm 2025 - năm bản lề của giai đoạn phát triển 5 năm 2021-2025 có thể thấy rõ một Việt Nam đang chuyển mình mạnh mẽ trên nền tảng ổn định và đổi mới. Những kết quả đạt được trong đầu tư hạ tầng, thu hút FDI công nghệ cao và nâng hạng thị trường vốn không chỉ là thành tích của một năm, mà là tín hiệu của một chu kỳ phát triển mới, khi thể chế, chính sách và năng lực hành động đang dần hội tụ để tạo nên sức bật mới cho nền kinh tế.

Bước sang giai đoạn 2026-2030, yêu cầu đặt ra không chỉ là thúc đẩy đà tăng trưởng, mà còn phải chuyển hóa thành năng lực cạnh tranh thực chất - thông qua cải cách thể chế nâng cao chất lượng nhân lực và phát triển khoa học công nghệ. Một thể chế minh bạch, dữ liệu hóa và biết lắng nghe thực tiễn, tôn trọng phản biện xã hội có trách nhiệm sẽ là bệ đỡ vững chắc để Việt Nam vững bước trên con đường hướng tới mục tiêu quốc gia hùng cường, thịnh vượng vào năm 2045.

Điều quan trọng nhất lúc này không chỉ là tốc độ tăng trưởng, mà là chất lượng phát triển và niềm tin thể chế - niềm tin rằng Việt Nam có thể tiến nhanh, tiến vững và tiến xa, nếu từng quyết sách đều dựa trên nền tảng tri thức, dữ liệu và được soi chiếu bởi lợi ích quốc gia cùng sự đồng thuận xã hội./.

Nguyễn Bích Lâm
Nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê