OCOP: Đánh thức tiềm năng từ những sản vật quê hương
Giữa dòng chảy mạnh mẽ của hội nhập và phát triển, khi những thương hiệu lớn chiếm lĩnh thị trường bằng sức mạnh của công nghệ và vốn đầu tư, vẫn có một dòng chảy lặng lẽ nhưng bền bỉ – đó là những sản vật quê hương, mộc mạc và chân chất, đang dần khẳng định vị thế của mình qua chương trình OCOP.
Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (One Commune One Product - OCOP) đã trở thành thành viên ngọn cờ trong công cuộc phát triển kinh tế nông thôn Việt Nam những năm gần đây. OCOP phương, những báu vật vốn đã ngủ quên trong suốt thời gian dài.
Tại Lâm Đồng, nơi cà phê đã trở thành cao nguyên thứ "vàng đen", các hợp tác xã đang được tiếp cận với quy trình sản xuất hiện đại, học hỏi cách đóng gói sang trọng, xây dựng thương hiệu và tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. Không chỉ dừng lại ở sản phẩm nguyên chất, cà phê OCOP Lâm Đồng giờ đây đã biến hóa thành nhiều loại sản phẩm giá trị gia tăng: cà phê hòa tan cao cấp, cà phê túi lọc, thậm chí là các sản phẩm làm đẹp từ bã cà phê.
Không chỉ ở Lâm Đồng, hành trình OCOP còn lan tỏa đến những ngóc ngách xa khắp đất nước. Tại huyện Bắc Hà, Lào Cai, những người phụ nữ Mông đang đan dệt nên những món khăn thổ cẩm rực sắc sắc màu, giờ đây đã vươn xa khỏi những phiên chợ cao cấp để xuất hiện trên sàn diễn thời trang ở nước và quốc tế. Hoặc như nghề làm nước mắm truyền thống ở Phú Quốc, đã được nâng tầm thành sản phẩm OCOP cấp quốc tế, bảo tồn được hương vị đặc trưng có từ hàng trăm năm qua.
OCOP không đơn giản là một chương trình kinh tế mà còn là cuộc cách mạng về tư duy sản xuất và tiêu dùng. Những người nông dân, thợ thủ công không còn đơn độc trong quá trình sản xuất và bán hàng. Họ được đào tạo về kỹ thuật canh tác, chế biến, đóng gói, tiếp thị và bán hàng. Từ vai trò người sản xuất đơn tĩnh, họ tăng dần thành những doanh nhân nông nghiệp chân chính, nắm chắc quy luật thị trường và biết cách xây dựng thương hiệu riêng.
Thành công lớn nhất của OCOP chính là khơi dậy niềm tự hào và giá trị văn hóa bản địa. Mỗi sản phẩm OCOP không chỉ là hàng hóa thông thường mà còn chứa đựng câu chuyện về vùng đất, con người và bản sắc văn hóa độcđộc. Điều này đặc biệt quan trọng trong thời đại toàn cầu hóa, khi ranh giới văn hóa ngày càng mờ nhạt.
Đi cùng với đó là sự chuyển biến trong tư duy sản xuất của người dân. OCOP đã khơi dậy tinh thần khởi nghiệp tại nông thôn, khuyến khích người trẻ trở về quê hương lập nghiệp với niềm tin rằng họ không cần rời bỏ quê nhà mới có thể làm giàu. Sự xuất hiện ngày càng nhiều của các hợp tác xã, tổ hợp tác, doanh nghiệp nhỏ ở nông thôn chứng minh rằng OCOP không chỉ là chuyện của sản phẩm, mà là câu chuyện của con người – những người đã nhìn thấy tiềm năng từ chính gốc rễ của mình.
Tuy nhiên, để OCOP thực sự phát huy hết tiềm năng, cần nhiều hơn nữa sự đồng hành từ các cấp chính quyền, tổ chức hỗ trợ và đặc biệt là thị trường. Việc tiêu chuẩn hóa sản phẩm, xây dựng thương hiệu bền vững, kết nối chuỗi giá trị và mở rộng đầu ra vẫn là những thách thức không nhỏ. Chỉ khi vượt qua được những rào cản này, sản vật quê hương mới không còn là thứ đặc sản chỉ dùng để biếu tặng, mà trở thành hàng hóa có giá trị kinh tế cao, đóng góp thực chất vào sự phát triển bền vững của nông thôn.
OCOP là cuộc đánh thức tiềm năng một cách âm thầm nhưng sâu sắc. Đó là cách mà một quả cam, một hạt cà phê, một chiếc khăn thổ cẩm… có thể trở thành cầu nối giữa làng quê và thành thị, giữa truyền thống và hiện đại, giữa Việt Nam và thế giới. Khi mỗi sản phẩm mang theo tinh thần quê hương được nâng niu và đưa ra thị trường với niềm tự hào, đó chính là lúc OCOP không còn là một chương trình, mà trở thành một phong trào phát triển từ gốc rễ, bền vững và giàu bản sắc.
OCOP cũng đang từng bước kết nối với du lịch địa phương, tạo ra các tour tham quan, trải nghiệm làm sản phẩm tại làng nghề. Điều này không chỉ tạo thêm kênh phân phối mới mà còn giúp quảng bá văn hóa địa phương một cách sinh động nhất.
Có thể nói, OCOP đang dần dần trở thành câu chuyện thành công trong việc phát triển kinh tế nông thôn Việt Nam. Từ những sản phẩm bình dị của quê hương, qua bàn tay khéo léo của người dân và sự định hướng đúng đắn của chính sách, những giá trị tiềm ẩn đang tăng dần được đánh thức và tỏa sáng. Đây không chỉ là câu chuyện về phát triển kinh tế mà còn là hành trình tìm lại và khẳng định bản sắc văn hóa Việt trong thời đại hội nhập.
Hoàng Nguyễn
