Khi giấc mơ kinh doanh trà sữa vấp phải thực tế khắc nghiệt

Theo dõi KT&TD trên

Họ nhìn thấy những con số hấp dẫn: vài chục ly bán ra mỗi ngày, giá một ly từ ba mươi đến năm mươi nghìn đồng, và tưởng tượng ra khoản lợi nhuận đang chờ đón. Nhưng giữa giấc mơ và hiện thực là một khoảng cách xa xôi mà chỉ những ai đã thực sự bước chân vào cuộc chơi mới thấu hiểu được sự khắc nghiệt của nó.

Nhiều người trẻ bước vào ngành này với một phép tính đơn giản: nguyên liệu thô (trà, sữa, trân châu) có giá thành thấp, trong khi giá bán ra lại khá cao, dẫn đến suy đoán về biên lợi nhuận gộp đáng mơ ước. Họ nhìn thấy mô hình kinh doanh nhỏ gọn, dễ dàng setup hơn một nhà hàng truyền thống, và tin rằng chỉ cần một công thức pha chế độc đáo là đủ để thu hút khách hàng và nhanh chóng thu hồi vốn. Tuy nhiên, đây lại chính là ảo ảnh nguy hiểm nhất.

Khi đi sâu vào vận hành, chi phí thực tế bắt đầu phình to một cách không kiểm soát. Đầu tiên là chi phí mặt bằng. Để thu hút khách hàng, đặc biệt là phân khúc trung cấp trở lên, cửa hàng buộc phải tọa lạc ở những vị trí đắc địa, đồng nghĩa với việc gánh chịu mức tiền thuê nhà cắt cổ. Tiếp theo là chi phí vận hành và nhân sự vốn không hề đơn giản. Ngành F&B luôn đối mặt với tỷ lệ nghỉ việc cao (turnover), buộc chủ quán phải liên tục tuyển dụng, đào tạo, và quản lý chất lượng dịch vụ - một công việc tiêu tốn thời gian và nguồn lực không nhỏ.

Việc liên tục tuyển người mới và đào tạo lại tốn rất nhiều thời gian và công sức của chủ quán. Mỗi lần có nhân viên mới, chất lượng sản phẩm có thể bị ảnh hưởng trong giai đoạn làm quen. Khách hàng nhận thấy sự khác biệt trong hương vị, trong thái độ phục vụ, và họ có thể quyết định không quay lại. Một ly trà sữa được pha chế không đúng tỷ lệ, quá ngọt hoặc quá nhạt, có thể khiến mất đi một khách hàng tiềm năng vĩnh viễn.

Hơn nữa, chi phí nhân công ngày càng tăng. Mức lương tối thiểu được điều chỉnh hàng năm, bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế và các phúc lợi khác đều là những khoản chi phải tính vào. Với một quán nhỏ hoạt động từ sáng đến tối, cần ít nhất hai đến ba nhân viên mỗi ca, tổng chi phí nhân sự có thể chiếm tới hai mươi lăm đến ba mươi lăm phần trăm doanh thu. Trong những tháng kinh doanh kém, tỷ lệ này còn cao hơn, khiến chủ quán rơi vào tình trạng lỗ.

Để tồn tại trong cuộc chiến giá cả, không ít chủ quán đã phải tìm cách cắt giảm chi phí bằng mọi cách có thể. Nguồn cắt giảm dễ nhất và ít người nhận ra nhất là chất lượng nguyên liệu. Từ việc sử dụng trà giá rẻ hơn, sữa kém chất lượng, cho đến việc giảm lượng nguyên liệu trong mỗi ly, tất cả đều là những biện pháp mà chủ quán phải cân nhắc khi lợi nhuận ngày càng mỏng.

Nhưng đây là con dao hai lưỡi. Khách hàng ngày nay khá nhạy bén với chất lượng. Họ có thể không nói ra nhưng họ cảm nhận được khi một ly trà sữa không còn ngon như trước. Họ sẽ âm thầm chuyển sang quán khác mà không để lại lời phàn nàn nào. Trên các trang mạng xã hội và diễn đàn review, những bình luận tiêu cực về chất lượng giảm sút lan truyền nhanh chóng, gây ảnh hưởng lớn đến danh tiếng của quán.

Có những chủ quán cố gắng duy trì chất lượng bằng cách chỉ sử dụng nguyên liệu tốt, không chạy theo cuộc đua giảm giá. Nhưng họ phát hiện ra rằng trong một thị trường mà khách hàng đã quen với giá rẻ, việc bán đắt hơn đồng nghĩa với việc mất khách. Ngay cả khi sản phẩm có chất lượng tốt hơn, nhiều khách hàng vẫn chọn quán rẻ hơn vì họ không nhận ra hoặc không đánh giá cao sự khác biệt trong chất lượng. Điều này tạo ra một áp lực lớn buộc các chủ quán cam kết chất lượng phải hoặc giảm giá để cạnh tranh, hoặc chấp nhận doanh thu thấp và có thể phải đóng cửa.

Thị trường đồ uống có lẽ là một trong những thị trường thay đổi nhanh nhất. Hôm nay mọi người đổ xô đi uống trà sữa trân châu đường đen, sang tuần sau đã chuyển sang trà hoa quả tươi, rồi một tháng sau lại là cà phê phin sữa đá. Những cơn sốt này xuất hiện và biến mất chóng vánh, khiến các chủ quán luôn phải chạy theo xu hướng nếu không muốn bị bỏ lại phía sau.

Việc thay đổi thực đơn không hề đơn giản như nhiều người nghĩ. Nó đòi hỏi phải tìm nguồn nguyên liệu mới, thử nghiệm công thức, đào tạo nhân viên cách pha chế, thiết kế hình ảnh quảng cáo và marketing sản phẩm mới. Tất cả những việc này tốn kém cả thời gian lẫn tiền bạc. Và không có gì đảm bảo rằng sản phẩm mới sẽ được khách hàng đón nhận. Nhiều chủ quán đã đầu tư vào nguyên liệu cho một món mới rồi phát hiện ra nó bán không được, cuối cùng phải vứt bỏ khi nguyên liệu hết hạn.

Ngược lại, những quán cố thủ với thực đơn cũ cũng không dễ dàng hơn. Họ chứng kiến doanh thu sụt giảm khi khách hàng chán và tìm kiếm những trải nghiệm mới lạ ở nơi khác. Trong một thị trường mà sự mới mẻ được đánh giá cao hơn chất lượng ổn định, việc không đổi mới cũng đồng nghĩa với việc tự đào thải mình khỏi cuộc chơi.

Các cơ quan chức năng ngày càng siết chặt kiểm tra về vệ sinh an toàn thực phẩm trong ngành đồ uống. Đây là điều tốt cho người tiêu dùng nhưng lại tạo thêm áp lực không nhỏ cho các chủ quán nhỏ. Họ phải đầu tư vào thiết bị bảo quản nguyên liệu đạt tiêu chuẩn, duy trì quy trình vệ sinh nghiêm ngặt, lưu trữ hồ sơ nguồn gốc xuất xứ nguyên liệu, và định kỳ kiểm tra sức khỏe cho nhân viên.

Mỗi lần thanh tra, nếu phát hiện vi phạm dù nhỏ, quán có thể bị phạt từ vài triệu đến vài chục triệu đồng, thậm chí bị đình chỉ hoạt động. Những khoản phạt này có thể là cú đánh nặng nề với những quán đang hoạt động cận biên lợi nhuận. Nhiều chủ quán nhỏ phàn nàn rằng họ không có đủ kiến thức pháp lý để hiểu hết các quy định, và mỗi khi có thanh tra họ lại lo lắng không biết mình có đang vi phạm điều gì không.

Hơn nữa, chỉ cần một vụ ngộ độc thực phẩm nhỏ được đăng lên mạng xã hội là danh tiếng của quán có thể bị hủy hoại hoàn toàn. Trong thời đại mà thông tin lan truyền với tốc độ ánh sáng, một bài đăng tiêu cực có thể khiến quán mất sạch khách chỉ trong vài ngày. Ngay cả khi sau đó xác minh vấn đề không nghiêm trọng như người ta tưởng, thiệt hại đã quá lớn và khó có thể khôi phục.

Ít người nhận ra rằng việc điều hành một quán trà sữa nhỏ đòi hỏi sự hy sinh về thời gian và sức khỏe nhiều đến mức nào. Các chủ quán thường phải có mặt từ sáng sớm để chuẩn bị nguyên liệu, kiểm tra chất lượng, và ở lại đến tận tối để đóng cửa sau khi dọn dẹp. Họ không có ngày nghỉ cuối tuần vì đó thường là những ngày kinh doanh tốt nhất. Ngày lễ, Tết, khi người khác nghỉ ngơi thì họ càng phải làm việc vất vả hơn.

Áp lực tài chính liên tục giày vò tinh thần. Mỗi tối trước khi đi ngủ, họ phải tính toán xem hôm nay có đủ doanh thu để trang trải chi phí không. Họ lo lắng về các hóa đơn phải trả, về khoản vay ngân hàng đến hạn, về việc liệu tháng sau có thể trả lương đúng hạn cho nhân viên không. Nhiều người trong số họ đã trải qua những đêm mất ngủ vì lo âu, và một số đã phát triển các vấn đề về sức khỏe tâm thần như trầm cảm và lo âu.

Một chủ quán chia sẻ rằng cô đã từng rất hối hận khi quyết định mở quán. Trước đây với công việc văn phòng, dù lương không cao nhưng cô có thời gian cho bản thân, có thể đi du lịch, gặp gỡ bạn bè. Giờ đây, cuộc sống của cô xoay quanh quán trà sữa hai mươi bốn trên bảy. Cô không còn thời gian cho sở thích, không có thời gian chăm sóc sức khỏe, và các mối quan hệ cá nhân cũng xa cách dần. Tệ hơn nữa, sau hai năm làm việc quần quật, quán vẫn chưa hoàn vốn và cô không biết mình có thể tiếp tục bao lâu nữa.

Trên các diễn đàn kinh doanh, không khó để tìm thấy những câu chuyện về người phải đóng cửa quán trà sữa sau một hoặc hai năm hoạt động. Họ chia sẻ về khoản nợ ngân hàng còn tồn đọng, về thiết bị phải bán tháo với giá rẻ mạt, về cảm giác thất bại và mất phương hướng sau khi giấc mơ khởi nghiệp tan vỡ. Những câu chuyện này là lời cảnh tỉnh cho bất cứ ai đang có ý định bước vào ngành.

Kinh doanh trà sữa không phải là con đường dễ dàng để kiếm tiền nhanh như nhiều người vẫn tưởng. Nó đòi hỏi không chỉ vốn đầu tư mà còn cần sự am hiểu sâu sắc về thị trường, khả năng quản lý tốt, sức chịu đựng cao với áp lực và một chút may mắn. Thành công trong ngành này thuộc về những người có tầm nhìn dài hạn, sẵn sàng đổi mới liên tục, và quan trọng nhất là có đủ nguồn lực tài chính để vượt qua giai đoạn khó khăn ban đầu kéo dài.

Đối với những người trẻ đang ấp ủ giấc mơ mở quán trà sữa, bài học quan trọng nhất là đừng vội vàng. Hãy dành thời gian để nghiên cứu thị trường, tìm hiểu kỹ về đối thủ cạnh tranh, tính toán chi tiết mọi khoản chi phí và dự phòng cho những tình huống xấu nhất. Nếu có thể, hãy làm việc tại một quán trà sữa trong vài tháng để hiểu rõ thực tế hoạt động hàng ngày trước khi quyết định đầu tư. Và quan trọng nhất, hãy tự hỏi bản thân liệu mình có thực sự đam mê với công việc này đến mức sẵn sàng hy sinh thời gian, sức khỏe và chấp nhận rủi ro tài chính hay không.

Giấc mơ kinh doanh trà sữa vẫn có thể trở thành hiện thực, nhưng chỉ khi người khởi nghiệp hiểu rõ và chuẩn bị đầy đủ cho những thực tế khắc nghiệt đang chờ đợi phía trước.

Hoàng Nguyễn