Để Nghị quyết cấm thuốc lá điện tử sớm đi vào cuộc sống
Mới đây, Quốc hội đã chính thức thông qua Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025. Điều đó có nghĩa, từ đầu năm tới, những loại thuốc lá mới này sẽ thuộc danh sách hàng cấm.
Người dân và cử tri mong muốn các cơ quan chức năng sớm ban hành các văn bản pháp qui để sớm đưa Nghị quyết vào cuộc sống.
Từ biết nguy nhưng không thể cấm…
Khảo sát thực tế nhiều trường đại học, THPT và các cơ quan công sở cho thấy, trong những năm gần đây, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã trở thành mặt hàng được giới trẻ săn đón, bất chấp những cảnh báo về tác hại đối với sức khỏe. Mặt hàng này đa số đều được nhập từ các nguồn trôi nổi, không rõ xuất xứ. Theo số liệu của Bộ Y tế, chỉ trong vòng 2 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh 13-15 tuổi đã gia tăng một cách đáng kể (từ 3,5% năm 2022 lên 8,0% năm 2023). Sử dụng thuốc lá điện tử cao ở nhóm tuổi trẻ (15 - 24 tuổi) với tỉ lệ là 7,3%; Nhóm tuổi 25 - 44 tuổi là 3,2% và Nhóm tuổi 45 - 64 tuổi là 1,4%.
Tại Việt Nam, qua tổng hợp báo cáo của gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh cho thấy: chỉ tính riêng năm 2023, đã có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Triệu chứng khi nhập viện chủ yếu do: dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp. Thời gian sử dụng: Sử dụng lần đầu tiên: 81 người; Đã từng dùng một thời gian: 1.143 người.
Nghiên cứu của Trường Đại học Y tế công cộng được hỗ trợ bởi Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá và Tổ chức Y tế Cộng đồng toàn cầu Vital Strategies mới công bố cho thấy, trong giai đoạn tháng 10 - 12/2023, trên 3.801 học sinh từ lớp 6 đến lớp 12 tại 11 tỉnh, thành ở Việt Nam. Kết quả có 96,2% và 37,8% học sinh nhận thức được sự tồn tại của thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Trong đó 14% đã từng sử dụng thử thuốc lá điện tử và 7% hiện đang sử dụng trong 30 ngày. Tỷ lệ này đối với thuốc lá nung nóng là 1,8% đã từng sử dụng và 1,0% hiện đang sử dụng.
Trước tình hình đó, cơ quan chức năng tăng cường nhiều biện pháp kiểm tra, xử lý hành vi buôn bán thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Trong hai năm 2023 và 2024, Đội Cảnh sát Kinh tế quận Hoàn Kiếm đã phát hiện 27 vụ vi phạm với 27 đối tượng liên quan đến hành vi kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng không rõ nguồn gốc; xử phạt vi phạm hành chính số tiền 199 triệu đồng. Tổng số tang vật bị thu giữ bao gồm 3.592 sản phẩm thuốc lá điện tử và 50 sản phẩm thuốc lá nung nóng, với tổng giá trị hàng hóa ước tính khoảng 593 triệu đồng. Toàn bộ tang vật đã được tiêu hủy theo quy định pháp luật.
Tuy nhiên, theo quy định hiện hành, hành vi sản xuất, buôn bán, sử dụng thuốc lá điện tử có thể bị xử lý theo Nghị định 98/2020/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại, sản xuất, buôn bán hàng giả, hàng cấm và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Trường hợp đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm cá nhân, tổ chức sản xuất, buôn bán thuốc lá điện tử có thể bị xử lý hình sự theo Điều 190 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi…, những quy định này, mới chỉ giải quyết được phần ngọn.
Theo Chỉ huy Đội Cảnh sát kinh tế - Công an quận Hoàn Kiếm công tác kiểm tra, xử lý hành vi kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng gặp không ít khó khăn. Trước hết, hành vi kinh doanh loại mặt hàng này hiện chỉ bị xử lý ở mức xử phạt hành chính, chưa đủ tính răn đe so với lợi nhuận hấp dẫn mà người bán thu được. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều đối tượng chấp nhận rủi ro để tiếp tục kinh doanh bất chấp các biện pháp xử lý của cơ quan chức năng. Bên cạnh đó, đặc thù của thuốc lá điện tử là dễ dàng vận chuyển và phân phối, khiến việc phát hiện và ngăn chặn trở nên phức tạp hơn.
…Đến mong sớm có những quy định để thực thi
Trước tình trạng này, ngày 30/11, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, chứa chấp, vận chuyển, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng từ năm 2025 để bảo đảm sức khỏe cộng đồng. Về tác hại của thuốc lá điện tử, Bộ Y tế đã khẳng định thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đang tăng nhanh và tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng của người dân, đặc biệt là đối với giới trẻ. Do đó, quyết định của Quốc hội ngay lập tức nhận được sự đồng tình mạnh mẽ từ dư luận.
Theo anh Lê Trường (ở Phương Liên, quận Đống Đa): “Khi báo chí thông tin Quốc hội bấm nút thông qua Nghị quyết cấm thuốc lá điện tử, tôi và nhiều bậc phụ huynh khác ủng hộ và rất đỗi vui mừng. Vì họ hiểu rằng, tới đây con em mình sẽ không có cơ hội “rước bệnh” vào thân liên quan đến thuốc lá điện tử, một loại thuốc đang được nhiều bạn trẻ ưa chuộng. Nếu không có sự quyết liệt của các cơ quan tham mưu và trách nhiệm của các vị đại biểu về việc thông qua Nghị quyết cấm thuốc lá điện tử, không biết sẽ ra sao nhưng rất may, từ 1/1/2025 sẽ chấm dứt rồi”.
Đồng tình với quan điểm trên, chị Trần Minh Ánh (nhân viên một công ty xuất nhập khẩu ở quận Cầu Giấy) cho biết, quyết định cấm thuốc lá điện tử từ năm 2025 rất kịp thời, nhằm bảo vệ sức khỏe thế hệ tương lai của đất nước. “Đồng nghiệp, em trai…tôi đang hàng ngày, hàng giờ hút thuốc lá điện tử ở trong nhà, nơi làm việc hay những địa điểm công cộng, thậm chí con trai tôi cũng đang tập tành hút vì không có quy định cấm. Điều này không chỉ tạo ra hình ảnh phản cảm và còn ảnh hưởng xấu đến sức khỏe những người xung quanh. Tôi mong rằng, sau Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ sẽ tiếp tục có các biện pháp mạnh mẽ đối với thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống để trả lại “môi trường không khói thuốc” cho tất cả mọi người”…
Nghị quyết đã được Quốc hội thông qua và có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, người dân Thủ đô và cả nước hy vọng các cơ quan chức năng sớm ban hành các văn bản quy phạm pháp luật để Nghị quyết về cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng dưới mọi hình thức sớm đi vào cuộc sống.
Minh Phương
