Bất động sản chờ “cú hích” từ khu thương mại tự do
Việc thành lập các khu thương mại tự do không chỉ tạo động lực phát triển kinh tế trong xu thế mới, mà còn tạo những "cú hích" tích cực đến thị trường bất động sản.
"Kỳ vọng chính sách" kích hoạt làn sóng đầu tư
Giữa tháng 6, Thủ tướng Chính phủ ký quyết định thành lập Khu thương mại tự do TP Đà Nẵng, quy mô 1.881ha, gồm các khu chức năng sản xuất, logistics, thương mại dịch vụ, công nghiệp công nghệ số... Đây là quyết định mang tính lịch sử, lần đầu tiên Việt Nam có một khu thương mại tự do được thành lập và vận hành.
Đến cuối tháng 6, Quốc hội thông qua Nghị quyết thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP Hải Phòng, trong đó cho phép lập khu thương mại tự do. Đây là lần đầu tiên một khu thương mại tự do được phép thành lập tại thành phố cảng, áp dụng cơ chế chính sách đặc thù vượt trội để thu hút đầu tư, nhân lực trình độ cao.
Tại TP.HCM, Sở Công thương thành phố cũng mới có báo cáo đề án nghiên cứu 4 khu thương mại tự do. Các khu được quy hoạch gắn với cảng biển, đường sắt, cửa khẩu như Cần Giờ, khu vực gần cảng biển Cái Mép Hạ, phường An Bình và xã Bàu Bàng thuộc tỉnh Bình Dương cũ.
Theo các chuyên gia, với việc được áp dụng cơ chế chính sách đặc biệt, tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho giao thương quốc tế, các khu thương mại tự do được kỳ vọng trở thành "cú hích" thúc đẩy thị trường bất động sản, dự báo sẽ có ba giai đoạn.
Giai đoạn đầu là "kỳ vọng chính sách". Khi thông tin được công bố sẽ kích hoạt làn sóng đầu tư, đẩy giá đất và nhu cầu giao dịch tăng nhanh.
Giai đoạn hai là "thực thi dự án hạ tầng", lúc này giá trị bất động sản được củng cố nhờ công trình thực tế và dòng vốn đầu tư vào khu vực.
Giai đoạn ba là "ổn định và khai thác", khi khu thương mại đi vào vận hành, bất động sản thương mại, dịch vụ, nhà ở cho chuyên gia và người lao động sẽ phát triển bền vững hơn.
Cơ hội hút nguồn vốn ngoại khổng lồ
Theo TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Trường Chính sách công và quản lý Fulbright, thành công của khu thương mại tự do không chỉ nằm ở chính sách ưu đãi hay vị trí địa lý, mà quan trọng hơn là tầm nhìn thể chế.
"Chúng ta cần một tư duy dám bứt phá, một tinh thần tiên phong để biến những khu thương mại tự do thành hạt nhân cải cách, không chỉ về kinh tế mà còn về mô hình quản trị quốc gia", ông Tuấn nói.
Một ví dụ được ông Tuấn dẫn chứng là chính sách đặc thù để thu hút đầu tư của Khu kinh tế tự do Incheon ở Hàn Quốc (IFEZ). Ra đời năm 2003, IFEZ được đầu tư mạnh về hạ tầng như xây cảng lớn chỉ sau cảng Busan. Mạng lưới tàu điện ngầm kết nối thuận lợi tới Seoul và xây dựng các dịch vụ đô thị như bệnh viện, trung tâm thương mại quốc tế, tổ hợp logistics...
Các doanh nghiệp tại IFEZ được hưởng nhiều ưu đãi về thuế; cho phép quyền sở hữu nước ngoài trong nhiều lĩnh vực, hỗ trợ về tài chính, thủ tục...
Tính đến cuối tháng 7/2023, IFEZ đã thu hút 14,8 tỷ USD vốn FDI, chiếm hơn 70% tổng số vốn FDI thu hút được của 9 khu kinh tế tự do tại Hàn Quốc. Số lượng các công ty có vốn đầu tư nước ngoài cũng tăng từ 3 công ty lên 206.
Singapore cũng áp dụng thành công mô hình các khu thương mại tự do kết hợp với logistics hiện đại để trở thành trung tâm thương mại và trung chuyển toàn cầu, nổi bật là sân bay Changi và cảng Jurong.
Tương tự, tại UAE, đặc biệt là Dubai đã xây dựng các khu thương mại tự do như Jebel Ali thu hút hàng nghìn doanh nghiệp toàn cầu, dựa trên các chính sách thuế ưu đãi, môi trường kinh doanh thân thiện và hạ tầng hiện đại.
"Việt Nam có thể tham khảo từ mô hình của Singapore, Dubai… để áp dụng cho Cần Giờ", ông Tuấn nói và cho rằng, nếu được đầu tư đồng bộ, hiện đại, dòng vốn ngoại sẽ chảy vào rất lớn.
Cú hích với thị trường bất động sản
Ông Phạm Huy Bình, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Du lịch Sài Gòn (Saigontourist Group) cho biết: Saigontourist Group hiện đã có Khu du lịch sinh thái Sài Gòn - Cần Giờ tọa lạc tại xã Long Hòa, gần vị trí phát triển Khu đô thị du lịch lấn biển Cần Giờ và Khu du lịch sinh thái Vàm Sát - vùng lõi của khu dự trữ sinh quyển thế giới. Đơn vị cũng có kế hoạch đầu tư cải tạo, nâng cấp và mở rộng quy mô 2 cơ sở dịch vụ này đạt tiêu chuẩn quốc tế.
"Chúng tôi tin, khu thương mại tự do Cần Giờ sẽ tạo môi trường thông thoáng, thu hút các doanh nghiệp trong và ngoài nước đến đầu tư, kinh doanh", ông Bình nói.
Theo ông Phạm Quang Tùng, Giám đốc Công ty TNHH Thanh Tùng Vân Đồn, kinh nghiệm quốc tế cho thấy, bất động sản quanh các khu thương mại tự do thường tăng giá trị lâu dài nếu chính sách ổn định và hạ tầng đồng bộ.
"Nhưng nếu chỉ dừng ở mức thông tin và chậm triển khai, sẽ dễ tạo ra những bong bóng ngắn hạn, gây rủi ro cho nhà đầu tư. Điều này đặt ra bài toán cho các địa phương, cần đồng thời công khai lộ trình chính sách, đảm bảo tiến độ xây dựng hạ tầng, kiểm soát chặt chẽ hoạt động giao dịch đất đai, tránh tình trạng đầu cơ thổi giá", ông Tùng kiến nghị.
Hiện nay, rất nhiều quốc gia lân cận Việt Nam đã phát triển thành công mô hình khu thương mại tự do. Không kể Khu thí điểm Thương mại tự do Tân Cương mới thành lập, 21 khu thương mại tự do còn lại của Trung Quốc chiếm chưa đến 0,4% diện tích đất nhưng đã đóng góp tới 18,1% tổng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài, 17,8% tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu ở Trung Quốc vào năm 2022.
