Thất bại với trà sữa nhượng quyền – đâu là nguyên nhân?
Trong làn sóng khởi nghiệp bùng nổ của ngành F&B những năm gần đây, trà sữa nhượng quyền từng được xem là "cơ hội vàng" cho những ai muốn bước chân vào lĩnh vực kinh doanh với vốn đầu tư không quá lớn.
Thế nhưng, thực tế cho thấy không ít nhà đầu tư đã phải "ngậm đắng nuốt cay" khi dự án trà sữa nhượng quyền của họ không mang lại kết quả như mong đợi, thậm chí dẫn đến thua lỗ nặng nề.
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thất bại của nhiều cửa hàng trà sữa nhượng quyền chính là tình trạng bão hòa thị trường. Khi ngành trà sữa bắt đầu phát triển mạnh mẽ từ năm 2018, hàng loạt thương hiệu lớn nhỏ đã xuất hiện như nấm sau mưa. Từ những thương hiệu quốc tế như Gong Cha, The Alley, đến các thương hiệu nội địa như Tocotoco, Ding Tea, Phúc Long... mỗi thương hiệu đều tung ra hàng trăm cửa hàng nhượng quyền trên khắp cả nước.
Tình trạng này dẫn đến việc mật độ cửa hàng trà sữa trở nên quá dày đặc, đặc biệt tại các khu vực trung tâm thành phố và gần trường học. Không hiếm trường hợp trong một con phố ngắn có thể xuất hiện đến 4-5 cửa hàng trà sữa khác nhau, khiến việc chia sẻ lượng khách hàng trở nên vô cùng khó khăn. Cuộc cạnh tranh không chỉ diễn ra giữa các thương hiệu khác nhau mà còn giữa các cửa hàng cùng thương hiệu trong cùng một khu vực.
Nhiều nhà đầu tư bước vào lĩnh vực trà sữa nhượng quyền với kỳ vọng về lợi nhuận cao và thời gian hoàn vốn nhanh, thường được "vẽ" bởi các công ty nhượng quyền với những con số hấp dẫn. Họ thường được nghe những câu chuyện thành công về việc thu về hàng chục triệu đồng mỗi tháng, hoàn vốn trong vòng 6-12 tháng.
Tuy nhiên, thực tế kinh doanh lại hoàn toàn khác biệt. Chi phí vận hành hàng tháng bao gồm tiền thuê mặt bằng, lương nhân viên, chi phí nguyên liệu, điện nước, và đặc biệt là phí nhượng quyền định kỳ thường chiếm một tỷ lệ không nhỏ trong doanh thu. Trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, việc duy trì doanh thu ổn định đã khó, chưa kể đến việc tạo ra lợi nhuận đáng kể.
Phần lớn những người quyết định đầu tư vào trà sữa nhượng quyền đều là những người chưa có kinh nghiệm trong lĩnh vực F&B. Họ tin rằng với sự hỗ trợ từ công ty nhượng quyền, việc vận hành sẽ trở nên đơn giản. Thực tế cho thấy, việc quản lý một cửa hàng F&B đòi hỏi rất nhiều kỹ năng chuyên môn từ quản lý nhân sự, kiểm soát chất lượng, quản lý kho bãi, đến xây dựng mối quan hệ khách hàng.
Nhiều chủ cửa hàng gặp khó khăn trong việc đào tạo và giữ chân nhân viên có chất lượng. Tình trạng nhân viên nghỉ việc thường xuyên không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng phục vụ mà còn tăng chi phí đào tạo và tuyển dụng. Việc thiếu kinh nghiệm trong việc điều chỉnh công thức, xử lý tình huống khẩn cấp, hoặc đối phó với khách hàng khó tính cũng khiến nhiều cửa hàng mất đi uy tín và khách hàng thân thiết.
Bên cạnh đó, vị trí là yếu tố sống còn đối với ngành F&B nói chung và trà sữa nói riêng. Tuy nhiên, việc chọn được một vị trí tốt với giá thuê hợp lý ngày càng trở nên khó khăn. Nhiều nhà đầu tư vì muốn tiết kiệm chi phí ban đầu đã chọn những vị trí có giá thuê thấp nhưng lại ít người qua lại hoặc không phù hợp với đối tượng khách hàng mục tiêu.
Mặt khác, những vị trí đắc địa thường có mức giá thuê rất cao, đôi khi chiếm đến 30-40% doanh thu hàng tháng. Điều này khiến việc tạo ra lợi nhuận trở nên vô cùng khó khăn, đặc biệt khi doanh thu không đạt như kỳ vọng. Không ít trường hợp, chủ cửa hàng phải đóng cửa chỉ sau vài tháng hoạt động vì không thể chi trả được tiền thuê mặt bằng.
Thị hiếu của người tiêu dùng, đặc biệt là thế hệ trẻ, thay đổi rất nhanh. Trong khi trà sữa từng là "cơn sốt" vào những năm 2018-2020, thì từ năm 2021 trở đi, người tiêu dùng bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến các sản phẩm healthy, organic, ít đường. Xu hướng này khiến nhiều cửa hàng trà sữa truyền thống gặp khó khăn trong việc duy trì lượng khách hàng.
Đồng thời, sự xuất hiện của các loại hình đồ uống mới như trà trái cây tươi, cà phê specialty, smoothie bowl... cũng thu hút sự chú ý của người tiêu dùng, khiến thị phần của trà sữa bị thu hẹp. Nhiều cửa hàng không kịp thích ứng với sự thay đổi này và vẫn cố gắng bán những sản phẩm truyền thống trong khi khách hàng đã chuyển hướng quan tâm.
Mặc dù các công ty nhượng quyền thường cam kết sẽ hỗ trợ toàn diện cho các nhà đầu tư, từ đào tạo, marketing đến vận hành, nhưng thực tế cho thấy mức độ hỗ trợ này thường không đáp ứng được nhu cầu thực tế. Nhiều công ty chỉ tập trung vào việc bán nhượng quyền để thu phí ban đầu mà không quan tâm đến việc các cửa hàng có hoạt động hiệu quả hay không.
Tuy nhiên, việc đào tạo thường chỉ mang tính hình thức, kéo dài trong thời gian ngắn và không đi sâu vào những vấn đề thực tế mà chủ cửa hàng sẽ gặp phải. Hỗ trợ marketing thường chỉ giới hạn ở việc cung cấp các mẫu poster, banner chung chung mà không có chiến lược marketing cụ thể cho từng khu vực. Khi gặp khó khăn, nhiều chủ cửa hàng cảm thấy bị "bỏ rơi" và phải tự mình tìm cách giải quyết.
Nhiều nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm trong việc quản lý tài chính doanh nghiệp. Họ thường không tách biệt rõ ràng giữa tài chính cá nhân và tài chính kinh doanh, dẫn đến tình trạng khó kiểm soát chi phí và dòng tiền. Việc không lập kế hoạch tài chính chi tiết, không dự phòng cho những tình huống bất ngờ như dịch bệnh, thay đổi chính sách, hoặc suy giảm kinh tế cũng khiến nhiều cửa hàng rơi vào tình trạng khó khăn về tài chính.
Thất bại trong kinh doanh trà sữa nhượng quyền thường không phải do một nguyên nhân đơn lẻ mà là sự kết hợp của nhiều yếu tố. Việc hiểu rõ những thách thức này không chỉ giúp các nhà đầu tư tiềm năng có cái nhìn thực tế hơn về lĩnh vực này, mà còn giúp những người đang kinh doanh tìm ra hướng điều chỉnh phù hợp. Trong một thị trường cạnh tranh khốc liệt như hiện tại, chỉ những ai thực sự hiểu rõ ngành nghề, có chiến lược kinh doanh rõ ràng và khả năng thích ứng nhanh mới có thể tồn tại và phát triển.
Hoàng Nguyễn
