Nhượng quyền thương hiệu: Khi bạn mua mô hình, không phải mua thành công
Trong bối cảnh kinh tế đầy biến động hiện nay, nhượng quyền thương hiệu đang trở thành lựa chọn hấp dẫn cho nhiều nhà đầu tư muốn khởi nghiệp với rủi ro tối thiểu.
Tấm biển hiệu quen thuộc của một thương hiệu lớn, quy trình vận hành đã được chuẩn hóa và đội ngũ hỗ trợ từ công ty mẹ dường như là bệ phóng hoàn hảo cho một doanh nghiệp mới. Thế nhưng, thực tế đang chứng minh rằng khi bạn mua một mô hình kinh doanh nhượng quyền, điều đó không đồng nghĩa với việc bạn mua được thành công.
Thị trường Việt Nam những năm gần đây chứng kiến sự bùng nổ của các thương hiệu nhượng quyền, từ ẩm thực, đồ uống đến bán lẻ và dịch vụ. Những cái tên như The Coffee House, Phúc Long, Yi He Tang, Kichi Kichi, Gogi House, Circle K hay 7-Eleven đã trở nên quen thuộc với người tiêu dùng. Điều này đã tạo cảm giác rằng nhượng quyền là một "công thức thành công" được đảm bảo. Tuy nhiên, đằng sau vẻ hào nhoáng đó là những thách thức không nhỏ mà nhiều nhà đầu tư đã phải đối mặt.
Theo số liệu thống kê cho thấy, tỷ lệ thất bại của các doanh nghiệp nhận nhượng quyền trong năm đầu tiên lên đến 30%, và con số này tăng lên 50% sau 3 năm hoạt động. Các con số này đặt ra câu hỏi lớn về bản chất của mô hình kinh doanh nhượng quyền - liệu đó có thực sự là con đường tắt dẫn đến thành công như nhiều người vẫn nghĩ?
Một trong những nguyên nhân chính dẫn đến thất bại là sự khác biệt giữa kỳ vọng và thực tế. Nhiều người mua nhượng quyền với niềm tin rằng họ đang mua một "chiếc máy in tiền" đã được chứng minh hiệu quả. Tuy nhiên, họ không nhận ra rằng thành công của một thương hiệu tại thị trường gốc hoặc tại một vị trí cụ thể không đảm bảo thành công tương tự ở mọi nơi.
Chuyên gia tư vấn nhượng quyền nhận định: "Nhiều người nhầm lẫn giữa việc mua một mô hình kinh doanh và mua thành công. Nhượng quyền chỉ cung cấp cho bạn một khung sườn, còn việc vận hành thành công hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác, trong đó năng lực của chính nhà đầu tư đóng vai trò quyết định."
Thực tế cho thấy, nhiều nhà đầu tư chưa đánh giá đúng vai trò của mình trong mô hình nhượng quyền. Họ nghĩ rằng mọi thứ sẽ được vận hành tự động nhờ hệ thống có sẵn. Tuy nhiên, mô hình nhượng quyền đòi hỏi người nhận nhượng quyền phải có kiến thức và kỹ năng quản lý, khả năng thích ứng với thị trường địa phương, và đặc biệt là sự nỗ lực không ngừng để duy trì chất lượng sản phẩm và dịch vụ.
Một yếu tố khác dẫn đến thất bại là sự thiếu hiểu biết về hợp đồng nhượng quyền. Nhiều người ký kết mà không nghiên cứu kỹ các điều khoản, dẫn đến việc gặp khó khăn khi muốn điều chỉnh chiến lược kinh doanh hoặc thậm chí là khi muốn rút lui khỏi thương hiệu.
Chi phí thực tế của việc mua nhượng quyền cũng thường cao hơn nhiều so với con số được quảng cáo ban đầu. Ngoài khoản phí nhượng quyền, người nhận nhượng quyền còn phải chi trả cho việc thuê mặt bằng (thường là ở vị trí đắc địa với giá cao), đầu tư trang thiết bị theo tiêu chuẩn của thương hiệu, chi phí đào tạo nhân viên, marketing và đặc biệt là khoản phí thường niên (royalty fee) được tính dựa trên doanh thu.
Trong nhiều trường hợp, những chi phí này đã khiến người nhận nhượng quyền rơi vào tình trạng khó khăn về tài chính, đặc biệt khi doanh thu không đạt được như kỳ vọng hoặc thị trường gặp biến động.
Yếu tố địa điểm cũng đóng vai trò quan trọng trong sự thành bại của một đơn vị nhượng quyền. Nhiều nhà đầu tư đã phải trả giá đắt khi lựa chọn địa điểm không phù hợp với đặc thù của thương hiệu hoặc không đáp ứng được các tiêu chí về mật độ dân cư, lưu lượng khách qua lại, hay khả năng chi trả của người tiêu dùng trong khu vực.
Mặc dù vậy, không phải tất cả các câu chuyện về nhượng quyền đều có kết cục không như ý. Vẫn có những người thành công rực rỡ với mô hình này, và điều gì đã tạo nên sự khác biệt?
Những người thành công với mô hình nhượng quyền thường có điểm chung là họ hiểu rõ vai trò của mình không chỉ là người sở hữu mà còn là người điều hành thực thụ. Họ không ỷ lại hoàn toàn vào hệ thống có sẵn mà biết cách ứng dụng linh hoạt phù hợp với đặc thù địa phương, đồng thời duy trì được tiêu chuẩn của thương hiệu.
Ngoài ra, họ cũng thường có kế hoạch tài chính dài hạn, không chỉ đủ cho việc khởi động mà còn có quỹ dự phòng cho những tình huống khó khăn. Đây là bài học đắt giá mà nhiều nhà đầu tư đã phải trả khi đại dịch COVID-19 bùng phát, khiến nhiều cửa hàng phải đóng cửa vì không đủ nguồn lực để trụ qua giai đoạn khó khăn.
Quan trọng hơn cả, những người thành công luôn dành thời gian để hiểu rõ về thương hiệu mà họ sẽ đại diện. Họ không chỉ nhìn vào con số lợi nhuận tiềm năng mà còn tìm hiểu về văn hóa, giá trị cốt lõi và tầm nhìn dài hạn của thương hiệu đó. Điều này giúp họ đưa ra quyết định đúng đắn hơn và tạo động lực để gắn bó lâu dài với thương hiệu.
Từ góc độ nhà cung cấp nhượng quyền, nhiều thương hiệu lớn cũng đang nhận ra tầm quan trọng của việc hỗ trợ đối tác nhận nhượng quyền thay vì chỉ tập trung vào việc mở rộng mạng lưới. Họ đầu tư nhiều hơn vào việc đào tạo, cung cấp hỗ trợ kỹ thuật liên tục và thậm chí là điều chỉnh một số tiêu chuẩn để phù hợp với thị trường địa phương.
Nhìn nhận một cách tổng thể, mô hình nhượng quyền thương hiệu vẫn là một lựa chọn hấp dẫn cho những ai muốn tham gia vào thị trường với rủi ro thấp hơn so với việc tự khởi nghiệp từ đầu. Tuy nhiên, điều quan trọng là các nhà đầu tư cần hiểu rõ rằng họ đang mua một mô hình kinh doanh, không phải mua sự thành công.
Tiến Hoàng
