Nâng cao kỹ năng nhận diện và phòng chống lừa đảo qua mạng cho học sinh

Theo dõi KT&TD trên

Với học sinh, đặc biệt ở các vùng nông thôn và miền núi, việc sử dụng Internet đang ngày càng phổ biến, nhưng kỹ năng nhận diện và phòng tránh lừa đảo qua mạng lại đang là một vấn đề nan giải.

Lừa đảo qua mạng đang trở thành một trong những vấn đề nan giải nhất của xã hội hiện nay. Theo số liệu từ Bộ Công an, những kẻ lừa đảo trực tuyến ở Việt Nam ngày càng gia tăng, với các hình thức ngày càng tinh vi, như giả nhân viên ngân hàng, chiếm đoạt tiền tài khoản mạng xã hội, hay phát tán mã độc để đánh cắp thông tin cá nhân.

Học sinh, đặc biệt là học sinh trung học, nằm trong nhóm dễ bị tổn thương nhất khi thiếu kiến ​​thức và kinh nghiệm để chống lại các hình thức lừa đảo này. Vì vậy, trang bị kỹ năng nhận dạng và phòng chống lừa đảo qua mạng không chỉ giúp bảo vệ bản thân các em mà còn góp phần tạo ra một cộng đồng mạng an toàn hơn.

Với dự án “Nâng cao kỹ năng nhận diện và phòng chống lừa đảo qua mạng cho học sinh” của Hoàng Thị Khánh Ly và Phan Thanh Tuấn - học sinh lớp 11 Trường PTDT Nội trú THCS & THPT huyện Xín Mần, Tỉnh Hà Giang, phần nào đã làm thay đổi, nâng cao nhận thức và trang bị kỹ năng an toàn mạng cho bạn bè cùng trang lứa và người dân ở đây. Dự án đầy sáng tạo này không chỉ được công nhận tại Cuộc thi Khoa học Kỹ thuật cấp tỉnh năm 2024 mà còn truyền cảm hứng mạnh mẽ về tinh thần trách nhiệm xã hội.

Khánh Ly và Thanh Tuấn nhận thấy rằng, tại các trường học ở địa phương, việc nhận thức về cách thức lừa đảo qua mạng vẫn còn hạn chế. Các bạn học sinh thường không được trang bị đầy đủ các kỹ năng cần thiết để nhận biết và đối phó với các mối đe dọa trực tuyến.

Hà Giang, với địa hình đồi núi và điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, đang từng bước chuyển mình trong thời đại số hóa. Tuy nhiên, song hành với sự phát triển này là những nguy hiểm ngày càng gia tăng về lừa đảo qua mạng. Học sinh, đặc biệt tại các trường nội trú, thường sử dụng Internet không chỉ để học tập mà còn để giải trí và kết nối với thế giới bên ngoài. Chính vì vậy, các em trở thành mục tiêu dễ dàng thực hiện các chiêu thức lừa đảo vi phạm giả mạo tài khoản mạng xã hội, gửi đường liên kết độc hại hay tổ chức các chương trình trao thưởng giả.

tuyentruyengiaoduc.com

Khánh Ly và Thanh Tuấn đã bắt đầu nhận thấy điều này thực sự khi chứng kiến ​​nhiều bạn bè và người thân bị lừa đảo qua mạng. Với mong muốn bảo vệ cộng đồng học sinh và tạo ra một môi trường Internet an toàn hơn, các em đã quyết định thực hiện dự án truyền thông tập trung vào công việc giáo dục và nâng cao nhận thức.

Cách tiếp cận sáng tạo của dự án

Điểm đặc biệt của dự án là cách tiếp cận dựa trên đồng cảm và thực tế. Khánh Ly và Thanh Tuấn đã dành nhiều tháng nghiên cứu để tìm hiểu các phương pháp lừa đảo phổ biến và xây dựng nội dung tuyên truyền dễ tiếp cận nhất cho đối tượng học sinh trung học.

Một trong những điểm ​đáng chú ý là 2 em đã xây dựng một loạt vấn đề giả lập, mô phỏng những kịch bản thường gặp trong thực tế. Ví dụ, học sinh tham gia sẽ được giao nhiệm vụ nhận diện một email giả mạo hoặc phân tích giữa một tin nhắn đáng tin cậy và một tin nhắn chứa mã độc. Những vấn đề này không chỉ giúp các bạn học sinh rèn luyện kỹ năng xử lý mà còn trang bị tư duy cảnh giác trong mọi tương tác trực tuyến.

Không dừng lại ở đó, Khánh Ly và Thanh Tuấn sử dụng các công cụ truyền thông hiện đại như video ngắn, đồ họa thông tin và mạng xã hội để lan truyền thông điệp. Nội dung này không chỉ tập trung vào việc nhận biết các dấu hiệu lừa đảo mà hướng dẫn cách bảo vệ thông tin cá nhân, như sử dụng mật khẩu mạnh, không chia sẻ dữ liệu nhạy cảm và báo cáo các hành vi không đáng tin cậy.

Chia sẻ về dự án “Nâng cao kỹ năng nhận diện và phòng chống lừa đảo qua mạng” do Hoàng Thị Khánh Ly và Phan Thanh Tuấn thực hiện, thầy Nguyễn Hồng Dân, Phó hiệu trưởng Trường PTDT nội trú THCS & THPT huyện Xín Mần, không được giấu được niềm tự hào và hãnh diện. Dự án không chỉ mang tính giáo dục mà còn tạo ra ảnh hưởng sâu rộng đối với học sinh trong bối cảnh công nghệ đang len lỏi ngày càng sâu vào đời sống học đường.

"Với học sinh vùng cao như ở Xín Mần, công nghệ, Internet là một thế giới mới mẻ, đầy sức hút nhưng cũng đầy rẫy những thử thách, cạm bẫy. Các em dễ bị cuốn bởi những thông tin hấp dẫn nhưng thiếu cảnh giác. Đặc biệt ấn tượng với cách Khánh Ly và Thanh Tuấn tận dụng mạng xã hội để lan tỏa thông điệp”. Những bài viết, hình ảnh và video ngắn gọn, dễ hiểu đã được nhận thức về sự quan tâm lớn từ học sinh và cả phụ huynh. “Chúng tôi đã tìm thấy một sự thay đổi hoàn hảo. Không chỉ các em học sinh mà cả phụ huynh cũng bắt đầu động tìm hiểu cách phòng tránh lừa đảo qua mạng. Điều đó cho thấy sức lan tỏa của dự án vượt xa mong đợi ban đầu,” thầy Dân xúc động nói.

Dự án đã mang lại hiệu quả tích cực, không chỉ trong phạm vi trường học mà còn lan tỏa đến các cộng đồng xung quanh. Thông qua các buổi thảo luận mở, mọi người đều được cung cấp thêm thông tin và công cụ để tự bảo vệ mình trước những rủi ro trên mạng không gian.

Bên cạnh đó, các em đã kêu gọi sự tham gia của giáo viên và nhà trường để tạo ra một môi trường học tập an toàn hơn. Nhiều giáo viên đã tích hợp nội dung của đề tài vào các bài giảng công nghệ thông tin, góp phần củng cố kỹ năng thực hành cho học sinh.

Điều đáng trân trọng ở dự án này không chỉ nằm ở nội dung mà còn ở tinh thần trách nhiệm xã hội của Khánh Ly và Thanh Tuấn. Dù xuất bản từ một ngôi trường nhỏ nơi vùng cao, các em đã chứng minh rằng, với sự sáng tạo và quyết tâm, bất kỳ ai cũng có thể tạo ra sự thay đổi tích cực. Dự án không chỉ là giải pháp cho một vấn đề cụ thể mà còn là bài học về tinh thần cộng đồng, về cách mỗi cá nhân có thể góp phần xây dựng một xã hội tốt hơn.

Tiến Hoàng