Matcha Nhật Bản dần khan hiếm: Động lực cho đổi mới và mở rộng thị trường
Matcha Nhật Bản đang trở thành một sản phẩm ngày càng khan hiếm khi nhu cầu toàn cầu tăng mạnh, đặc biệt trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống. Tuy nhiên, sự khan hiếm này không chỉ là thách thức mà còn là động lực thúc đẩy ngành trà đổi mới, nâng cao giá trị sản phẩm và mở rộng thị trường.
Đây có thể là bước ngoặt giúp matcha không chỉ duy trì vị thế mà còn phát triển mạnh mẽ hơn trong tương lai.
Cơn sốt matcha toàn cầu
Dù mức tiêu thụ trà xanh và matcha tại Nhật Bản đã giảm trong vài thập kỷ qua, nhưng trên thị trường quốc tế, matcha lại đang bùng nổ mạnh mẽ chưa từng có. Theo Bộ Nông nghiệp, Lâm nghiệp và Thủy sản Nhật Bản (MAFF), sản lượng matcha của Nhật đã đạt 4.176 tấn vào năm 2023 – gần gấp ba lần so với con số 1.471 tấn vào năm 2010. Đáng chú ý, hơn một nửa sản lượng này được xuất khẩu, minh chứng cho sức hút ngày càng lớn của matcha trên toàn cầu.
Sự gia tăng đột biến này không chỉ xuất phát từ hương vị tinh tế mà còn từ những lợi ích sức khỏe mà matcha mang lại. Với hàm lượng chất chống oxy hóa cao và khả năng cung cấp năng lượng bền bỉ mà không gây cảm giác bồn chồn như cà phê, matcha nhanh chóng trở thành lựa chọn yêu thích của những ai theo đuổi lối sống lành mạnh, đặc biệt là sau đại dịch.
Bên cạnh đó, mạng xã hội cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đưa matcha trở thành một hiện tượng toàn cầu. Từ Instagram đến TikTok, hàng loạt công thức sáng tạo như matcha latte, matcha đá xay hay thậm chí matcha kết hợp với nước hoa quả và siro liên tục xuất hiện, góp phần thu hút sự quan tâm của người tiêu dùng trên khắp thế giới.
Shiori Yuen, Giám đốc Kinh doanh Quốc tế của Yamasan – một thương hiệu trà tại Uji, Kyoto, cho biết trong ba năm qua, công ty đã nhận được ngày càng nhiều đơn hàng bán buôn từ những thị trường mới nổi như châu Phi và Trung Đông, đặc biệt là Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE).
Tại Kametani, một công ty trà khác, đại diện phụ trách hợp tác thương mại, ông Jason Eng, dự đoán rằng lượng đặt hàng matcha trong năm 2025 sẽ tăng từ 20 – 30% so với năm trước.
“Năm nay sẽ rất đáng chú ý. Chúng tôi chưa đến mức cạn kiệt nguồn cung, nhưng mùa thu này chắc chắn sẽ là một thử thách lớn – không chỉ với chúng tôi mà với toàn bộ thị trường. Nhu cầu đang tăng lên với tốc độ chóng mặt,” ông Eng nhận định.
Nguồn cung matcha Nhật Bản dần khan hiếm
Trong khi nhu cầu toàn cầu tăng mạnh, nguồn cung matcha Nhật Bản lại đang đối mặt với nhiều thách thức. Một trong những nguyên nhân chính là diện tích trồng trà ở Nhật đang dần thu hẹp. Theo MAFF, từ năm 2015 đến 2023, diện tích canh tác trà ở Nhật Bản đã giảm khoảng 20%, chủ yếu do tình trạng già hóa dân số và thiếu hụt lao động nông nghiệp.
“Ở Nhật, sản xuất matcha đòi hỏi kỹ thuật cao, thời gian dài và điều kiện môi trường khắt khe. Không phải vùng nào cũng có thể trồng được matcha đạt chuẩn chất lượng cao,” ông Yuen cho biết.
Ngoài ra, biến đổi khí hậu cũng đang tác động rõ rệt đến các vùng trồng trà. Nhiệt độ tăng cao khiến lá trà phát triển nhanh hơn nhưng lại làm giảm chất lượng, đặc biệt là hàm lượng amino acid – yếu tố quan trọng tạo nên vị ngọt và hậu vị umami đặc trưng của matcha. Một số khu vực trồng trà truyền thống như Uji (Kyoto), Nishio (Aichi) hay Kagoshima cũng đang phải điều chỉnh phương pháp canh tác để thích ứng với điều kiện thời tiết ngày càng khắc nghiệt.
“Chúng tôi đang tìm cách tối ưu hóa quy trình sản xuất để nâng cao sản lượng mà không ảnh hưởng đến chất lượng. Tuy nhiên, việc mở rộng diện tích canh tác lại là một bài toán khó do quỹ đất hạn chế,” ông Eng từ Kametani chia sẻ.
Trước tình hình đó, một số nhà sản xuất Nhật Bản đang cân nhắc hướng đến các giải pháp mới như hợp tác với nông dân địa phương để cải thiện năng suất, hoặc ứng dụng công nghệ vào quá trình canh tác. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng matcha truyền thống, việc mở rộng sản xuất vẫn cần có sự tính toán cẩn trọng.
Giải pháp thích ứng và những xu hướng mới
Trước tình trạng nguồn cung matcha ngày càng trở nên khan hiếm, các doanh nghiệp trong ngành đang nhanh chóng điều chỉnh chiến lược để thích ứng. Thay vì chỉ tập trung vào sản lượng, nhiều thương hiệu chuyển hướng sang nâng cao giá trị sản phẩm, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và đầu tư vào chất lượng để đáp ứng nhu cầu ngày một cao.
“Chúng tôi đang hợp tác chặt chẽ với các nông hộ để cải tiến phương pháp canh tác, ứng dụng công nghệ hiện đại trong quy trình thu hoạch và chế biến, nhằm giữ trọn hương vị matcha truyền thống,” ông Eng chia sẻ.
Bên cạnh việc tối ưu sản xuất, nhiều doanh nghiệp cũng mở rộng danh mục sản phẩm theo hướng sáng tạo hơn. Matcha không chỉ xuất hiện trong các loại trà nguyên bản mà còn được kết hợp với nhiều nguyên liệu khác để tạo ra những sản phẩm cao cấp như matcha latte, thực phẩm chức năng hay thậm chí là mỹ phẩm chiết xuất từ matcha. Xu hướng này không chỉ giúp ngành công nghiệp matcha duy trì sức hút mà còn gia tăng giá trị sản phẩm, biến matcha trở thành một nguyên liệu đa dụng hơn bao giờ hết.
Đáng chú ý, sự khan hiếm của matcha Nhật Bản cũng mở ra cơ hội cho các thị trường khác như Trung Quốc, Hàn Quốc và Việt Nam. Một số doanh nghiệp Nhật đã bắt đầu tìm kiếm nguồn cung từ các vùng trồng trà ngoài nước, nhằm đảm bảo sự ổn định cho chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, bài toán về chất lượng và hương vị vẫn là một thách thức lớn khi mở rộng sản xuất ra khỏi Nhật Bản.
Dù thị trường matcha đang bước vào một giai đoạn nhiều biến động, sự đổi mới trong cách tiếp cận cùng chiến lược thích ứng linh hoạt từ các thương hiệu lớn hứa hẹn sẽ giúp ngành công nghiệp này tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong tương lai.
Thủy Linh
