Lên chợ, lên sàn: “Cẩm nang gối đầu” đưa tiểu thương hòa mình vào thời đại số
Chốt đơn bằng livestream, thanh toán bằng mã QR, chăm sóc khách bằng chatbot. Hành trình ấy bắt nguồn từ "Sổ tay hướng dẫn chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống" do Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) phát hành.
"Trước đây, tôi nghĩ điện thoại thông minh chỉ để nghe gọi. Giờ thì... bán được cá luôn!", chị Thanh, tiểu thương bán cá gần 20 năm ở chợ đầu mối (Hoàng Mai, Hà Nội) cười khi kể về lần đầu livestream bán hàng. Sau vài buổi học cách "chốt đơn", chị Thanh bán sạch sạp chỉ sau 30 phút lên sóng, điều mà trước đây có khi cả ngày chưa chắc làm được.
Không riêng gì chị Thanh, nhiều tiểu thương khác trên cả nước đang bắt đầu hành trình "lên sàn", nhờ cuốn "Sổ tay hướng dẫn chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống" do Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công thương) phát hành. Cuốn sổ tay này không chỉ là tài liệu, mà là công cụ đồng hành—một "lớp học tại gia" cho tiểu thương từ cơ bản đến nâng cao trong hành trình số hóa.
Hướng dẫn từ livestream đến... AI
Điểm đặc biệt của cuốn sổ tay là cách trình bày thân thiện, dễ hiểu, "có hình minh họa từng bước" và sát thực tiễn. Không còn những tài liệu khô khan, thay vào đó là câu chuyện thật, ví dụ sống động như: "Cách gói hàng đúng chuẩn?", "Dùng ví điện tử thế nào cho an toàn?", hay "Làm sao sử dụng TikTok Shop?". Ngay cả các khái niệm tưởng chừng "cao siêu" như chatbot, QR code, AI… cũng được giải thích theo kiểu "dễ như ăn bánh", giúp người không rành công nghệ vẫn có thể áp dụng ngay.
Tài liệu được phát hành miễn phí dưới dạng PDF tại địa chỉ: https://sotay.tieuthuongvietnam.vn, đồng thời có phiên bản video ngắn và podcast trên nền tảng TikTok tại: https://tiktok.com/@tieuthuongvietnam
Chuyển đổi số từng được xem là sân chơi riêng của các doanh nghiệp lớn, nay đã mở cửa cho hàng triệu sạp hàng chợ truyền thống. Chương trình chuyển đổi số tiểu thương không chỉ cung cấp cuốn sổ tay, mà còn triển khai đồng bộ các mô hình như: livestream bán hàng, phần mềm quản lý đơn giản, thanh toán không tiền mặt, xây dựng thương hiệu cá nhân...
"Không ít người từng e ngại công nghệ, cho rằng "mình không biết làm", giờ đây đã có thể tự tin livestream, chốt đơn, quản lý sổ sách bằng phần mềm miễn phí trên điện thoại. Từ "lên chợ" đến "lên sàn" chưa bao giờ gần đến vậy", chị Mai, chủ một cửa hàng quần áo tại chợ Nghĩa Tân (Cầu Giấy, Hà Nội), tự tin.
Chợ truyền thống không lỗi thời, chỉ là chưa kịp số hóa
Không dừng lại ở một ấn bản, sổ tay sẽ được cập nhật liên tục để phù hợp với sự thay đổi của nền tảng công nghệ và hành vi tiêu dùng. Đó là cam kết đồng hành lâu dài từ phía cơ quan quản lý nhà nước: bà con tiểu thương sẽ không bị bỏ rơi trong hành trình số hóa, mà ngược lại, được dẫn dắt đi từng bước nhỏ, đến khi quen tay.
Theo đại diện Bộ Công thương, chương trình hướng đến mục tiêu nâng cao năng lực kinh doanh cho hàng triệu hộ cá thể, đưa họ hòa nhập vào hệ sinh thái số của quốc gia, thúc đẩy thương mại điện tử và phát triển nền kinh tế số công bằng, hiện đại, bền vững.
"Chợ truyền thống không lỗi thời, chỉ là chưa kịp số hóa". Với một cuốn sổ tay nhỏ gọn nhưng hiệu quả, hành trình ấy đang bắt đầu từ những điều giản dị nhất – một chiếc điện thoại thông minh và một cú chạm vào tương lai.
Trong bối cảnh cuộc cách mạng số diễn ra mạnh mẽ, chuyển đổi số đã trở thành xu thế tất yếu trong mọi lĩnh vực của đời sống, từ sản xuất, dịch vụ cho đến thương mại. Tuy nhiên, bên cạnh những bước tiến đáng kể trong môi trường số hóa, lực lượng tiểu thương tại các chợ truyền thống, vốn là nhóm đối tượng yếu thế trong hệ sinh thái số, đang đứng trước nhiều thách thức để thích nghi và phát triển.
Giúp tiểu thương hòa nhập vào hệ sinh thái số quốc gia
"Sổ tay hướng dẫn chuyển đổi số tiểu thương chợ truyền thống", với mục tiêu trang bị kiến thức chuyển đổi số cho tiểu thương chợ truyền thống; chia sẻ kinh nghiệm các mẹo hay bán hàng trực tuyến từ các "nhà bán hàng thành công" và các kỹ năng bán hàng hiện đại tăng doanh số.
Không chỉ dừng lại ở một lần xuất bản, cuốn sổ tay này sẽ được Bộ Công thương cập nhật liên tục để phù hợp với sự thay đổi của nền tảng công nghệ và hành vi người tiêu dùng. Đó là sự khẳng định cho cam kết lâu dài: bà con tiểu thương sẽ không bị bỏ rơi trong hành trình số hóa, mà ngược lại, được đồng hành, hỗ trợ tận nơi. Bên cạnh việc cung cấp sổ tay dưới dạng tài liệu PDF, Bộ Công thương cũng sẽ phát hành các phiên bản podcast và video ngắn trên các nền tảng mạng xã hội.
Với sự lan tỏa và áp dụng rộng rãi, Chương trình chuyển đổi số tiểu thương kỳ vọng sẽ nâng cao năng lực kinh doanh cho hàng triệu hộ kinh doanh cá thể, đưa họ hòa nhập vào hệ sinh thái số của quốc gia, góp phần phát triển thương mại điện tử và thúc đẩy nền kinh tế hiện đại, công bằng và bền vững.
