Khởi nghiệp thời AI: Cơ hội nào cho người đi sau?
Trong làn sóng công nghệ đang cuộn trào, trí tuệ nhân tạo (AI) đã không còn là thuật ngữ xa lạ mà đang dần trở thành nền tảng cốt lõi của mọi lĩnh vực – từ chăm sóc sức khỏe, tài chính, sản xuất đến giáo dục và nghệ thuật.
Khi AI trở thành trung tâm đổi mới toàn cầu, nhiều người cho rằng “sân chơi” khởi nghiệp đang bị thống trị bởi những ông lớn công nghệ hoặc các startup tiên phong đã sớm chiếm lĩnh vị trí dẫn đầu. Tuy nhiên, thực tế lại cho thấy người đi sau – nếu đủ nhạy bén và sáng tạo – vẫn có rất nhiều cơ hội để bứt phá, thậm chí lật ngược thế cờ.
Theo số liệu được thống kê, tính đến đầu năm 2025, đã có hơn 200 startup AI được thành lập tại Việt Nam, với tổng vốn đầu tư lên đến hơn 300 triệu USD. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng thị trường AI vẫn còn rất nhiều dư địa phát triển.
Điều này được minh chứng bởi làn sóng các startup AI đang nổi lên tại Việt Nam trong những lĩnh vực đặc thù. Thay vì cạnh tranh trực tiếp với các gã khổng lồ như OpenAI hay Google trong việc phát triển các mô hình nền tảng, nhiều startup Việt đang tìm kiếm cơ hội bằng cách phát triển các giải pháp AI chuyên biệt cho các ngành như nông nghiệp, y tế, giáo dục, hay sản xuất.
Khác với những cuộc cách mạng công nghệ trước, AI không đơn thuần là một sản phẩm, mà là một nền tảng có thể được tích hợp vào vô số mô hình kinh doanh. Chính sự linh hoạt này tạo điều kiện cho những người đi sau có thể tìm ra “khe hở” trong thị trường – những nhu cầu chưa được đáp ứng hoặc những cách tiếp cận mới mẻ để giải quyết vấn đề cũ. Sự bùng nổ của các mô hình AI mã nguồn mở, như ChatGPT, Claude, Stable Diffusion hay các nền tảng AI đặc thù cho từng ngành, đồng nghĩa với việc chi phí khởi nghiệp đang thấp hơn bao giờ hết. Những gì một công ty công nghệ lớn phải tốn hàng triệu đô la để phát triển cách đây vài năm, giờ đây một nhóm khởi nghiệp nhỏ có thể đạt được chỉ với vài nghìn đô và tư duy đúng đắn.
Đặc biệt, trong thời đại AI, tốc độ và khả năng thích ứng đang quan trọng hơn quy mô. Người đi sau nếu tận dụng được lợi thế “học nhanh – làm gọn – chỉnh kịp thời” hoàn toàn có thể vượt qua những startup đi trước nhưng thiếu linh hoạt. Ví dụ rõ rệt là nhiều nền tảng AI nhỏ gọn, chuyên sâu đang được các doanh nghiệp vừa và nhỏ ưa chuộng hơn những “siêu ứng dụng” phức tạp, nặng nề của các công ty lớn. Thay vì cố gắng cạnh tranh trực diện, người đi sau có thể chọn chiến lược “đánh du kích”: tìm những thị trường ngách, cung cấp giải pháp cá nhân hóa, hoặc khai thác các nhóm khách hàng chưa được phục vụ đúng mức.
Cũng cần nói đến một yếu tố mang tính thời điểm: sự thay đổi chóng mặt của công nghệ đồng nghĩa với việc vị trí dẫn đầu hôm nay có thể không còn giá trị vào ngày mai. Một ý tưởng tưởng chừng lạc hậu có thể trở nên phù hợp chỉ sau một cập nhật phần mềm hoặc thay đổi trong chính sách công nghệ. Do đó, người đi sau không nên chỉ chạy theo xu hướng, mà cần hiểu sâu bản chất công nghệ và thị trường để “đi tắt đón đầu” những làn sóng sắp tới..
Tuy nhiên, khởi nghiệp trong thời đại AI cũng không dành cho những ai thiếu kiên trì hoặc ngại thay đổi. AI mang lại cơ hội nhưng cũng tạo ra áp lực cạnh tranh khốc liệt. Mỗi ngày trôi qua là hàng nghìn sản phẩm AI mới được tung ra, ý tưởng hôm nay có thể lỗi thời chỉ sau vài tháng. Nhưng chính trong môi trường như vậy, những startup dám đổi mới, biết tận dụng công cụ AI để tăng tốc độ thử nghiệm, cải tiến sản phẩm, và hiểu rõ thị trường mục tiêu – sẽ là những người chiến thắng cuối cùng.
Đối với những người đang có ý định khởi nghiệp trong lĩnh vực AI, các chuyên gia đưa ra một số lời khuyên:
Tìm kiếm các vấn đề cụ thể chưa được giải quyết: Thay vì phát triển công nghệ AI chung chung, hãy tập trung vào việc giải quyết một vấn đề cụ thể mà khách hàng sẵn sàng trả tiền để giải quyết.
Xây dựng đội ngũ đa dạng: Một startup AI thành công cần sự kết hợp giữa chuyên gia kỹ thuật, người am hiểu về lĩnh vực ứng dụng, và những người có khả năng kinh doanh.
Tận dụng các tài nguyên mở: Sử dụng các mô hình AI mở, bộ dữ liệu công khai, và công cụ phát triển miễn phí để giảm chi phí ban đầu và đẩy nhanh quá trình phát triển sản phẩm.
Xây dựng văn hóa học tập liên tục: Trong lĩnh vực phát triển nhanh như AI, việc cập nhật kiến thức và kỹ năng là vô cùng quan trọng.
Tìm kiếm đối tác chiến lược: Hợp tác với các doanh nghiệp lớn, viện nghiên cứu, hoặc trường đại học có thể mở ra cơ hội tiếp cận dữ liệu, nguồn lực tính toán, và kiến thức chuyên môn.
Với tư duy đúng đắn, chiến lược phù hợp, và sự kiên trì, những người khởi nghiệp trong lĩnh vực AI, dù đi sau, vẫn có thể tìm thấy con đường riêng của mình trong kỷ nguyên công nghệ mới này. Bởi vì, như một câu nói nổi tiếng trong giới khởi nghiệp: "Không quan trọng bạn đến sớm hay muộn, quan trọng là bạn có mang đến giá trị thực sự hay không."
Tiến Hoàng
