Đã có 5 doanh nghiệp đề xuất làm đường sắt cao tốc Bắc-Nam

Theo dõi KT&TD trên

Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam đang thu hút sự quan tâm mạnh mẽ từ khu vực tư nhân khi nhiều doanh nghiệp trong và ngoài nước đã chính thức gửi đề xuất đầu tư lên các cơ quan quản lý như Bộ Tài chính và Bộ Xây dựng. Đáng chú ý, các phương án đầu tư được đưa ra thể hiện sự khác biệt rõ nét về cách tiếp cận nguồn vốn, tiến độ thực hiện cũng như cơ chế vận hành. Hiện nay đã có 5 doanh nghiệp đề xuất làm dự án này, bao gồm: CTCP Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc VinSpeed (thuộc Vingroup), CTCP Tập đoàn Trường Hải (THACO), liên danh Mekolor – Great USA, cùng CTCP Xây dựng Thăng Long Quốc gia và CTCP Vận tải Đường sắt Việt Nam.

VinSpeed: Đề xuất đầu tư tư nhân, xin vay ưu đãi từ Nhà nước

Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển đường sắt tốc độ cao VinSpeed, đơn vị thuộc Tập đoàn Vingroup, đề xuất đầu tư toàn bộ dự án theo hình thức doanh nghiệp tư nhân tự thực hiện. Tổng vốn đầu tư ước tính khoảng 61,35 tỷ USD (chưa bao gồm chi phí giải phóng mặt bằng). Trong đó, VinSpeed cam kết đóng góp 20% vốn chủ sở hữu (tức 12,27 tỷ USD), phần còn lại đề xuất được Nhà nước cho vay không tính lãi trong vòng 35 năm.

Đáng chú ý, VinSpeed đề xuất Nhà nước phụ trách khâu giải phóng mặt bằng để đảm bảo tiến độ. Thời gian thi công dự kiến kéo dài 5 năm kể từ khi có mặt bằng sạch, thời gian khai thác vận hành lên đến 99 năm. Giá vé được đề xuất ở mức 60 – 75% giá trần vé máy bay, nhằm đảm bảo tính cạnh tranh và thu hút hành khách. Ngoài ra, doanh nghiệp này mong muốn được tham gia phát triển các khu đô thị dọc tuyến đường sắt theo mô hình đô thị hóa gắn với giao thông (TOD).

THACO – chủ động về vốn, xin cơ chế bảo lãnh tín dụng

Tập đoàn Trường Hải (THACO) đưa ra phương án đầu tư với tỷ lệ vốn chủ sở hữu tương tự VinSpeed (20%), phần còn lại sẽ được huy động từ các tổ chức tín dụng trong và ngoài nước. Tuy nhiên, điểm khác biệt là THACO đề nghị Chính phủ bảo lãnh khoản vay quốc tế và hỗ trợ lãi suất trong 30 năm. Tài sản hình thành từ dự án sẽ được dùng để đảm bảo cho các khoản vay.

Kế hoạch thi công được chia làm hai giai đoạn, tổng thời gian triển khai 7 năm. Sau khi hoàn thành, doanh nghiệp đề xuất được khai thác trong 70 năm. Về chính sách giá vé, THACO đề xuất cơ quan Nhà nước thẩm định và phê duyệt trên cơ sở đảm bảo hiệu quả tài chính.

Tương tự VinSpeed, THACO cũng muốn được tham gia quy hoạch và phát triển các khu đô thị tại các ga theo mô hình TOD, nhằm tạo động lực phát triển kinh tế địa phương và nâng cao hiệu quả đầu tư.

Liên danh Mekolor – Great USA: Cam kết vốn khủng nhưng gây nghi ngại

Một đề xuất khác đến từ liên minh giữa Công ty Cổ phần Mekolor (Việt Nam) và Tập đoàn Great USA (Mỹ). Đây là phương án táo bạo nhất khi doanh nghiệp tuyên bố sẽ tự thu xếp toàn bộ số vốn lên tới 100 tỷ USD, không cần Nhà nước cấp vốn hay bảo lãnh. Trong số đó, 10 tỷ USD sẽ dành riêng cho giải phóng mặt bằng và hỗ trợ tái định cư.

Liên minh này đề xuất thời gian thi công 5 năm kể từ khi có mặt bằng sạch, thời gian khai thác trong vòng 49 năm. Đặc biệt, doanh nghiệp cam kết vận hành miễn phí 6 tháng đầu để tạo niềm tin cho người dân và hành khách. Công nghệ áp dụng là tiêu chuẩn quốc tế, với 95% lao động là người Việt Nam và ưu tiên sử dụng các nhà thầu trong nước.

Liên danh cũng đặt mục tiêu phát triển đồng bộ các khu đô thị theo mô hình TOD, đảm bảo tiêu chí ESG (môi trường, xã hội, quản trị) và phát triển hạ tầng theo hướng phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).

Tuy nhiên, đề xuất này đang vấp phải nhiều hoài nghi. Công ty Mekolor chỉ có vốn điều lệ 1 tỷ đồng. Dù phía doanh nghiệp tuyên bố có xác nhận tài chính từ các quỹ đầu tư quốc tế, chi tiết các tài liệu chưa được công bố công khai, khiến dư luận đặt câu hỏi về tính khả thi và thực chất của nguồn vốn.

Xây dựng Thăng Long Quốc gia và Vận tải Đường sắt Việt Nam: Đề xuất phối hợp khai thác

Ngoài ba nhà đầu tư lớn kể trên, Công ty Cổ phần Xây dựng Thăng Long Quốc gia và Công ty Cổ phần Vận tải Đường sắt Việt Nam cũng đã gửi công văn tới các bộ ngành để bày tỏ mong muốn được tham gia một phần vào việc đầu tư và khai thác tuyến đường sắt tốc độ cao. Tuy không công bố cụ thể mức vốn, nhưng hai doanh nghiệp này đề xuất được tham gia ở giai đoạn khai thác vận hành và hỗ trợ kỹ thuật, đặc biệt trong lĩnh vực vận tải hành khách và bảo trì kết cấu hạ tầng.

Ngày 7/6/2025, Bộ Xây dựng đã phát hành văn bản yêu cầu các doanh nghiệp hoàn thiện lại hồ sơ theo đúng quy định của Luật Đầu tư, bao gồm các điều kiện về năng lực tài chính, tính khả thi, giải pháp kỹ thuật, hiệu quả kinh tế - xã hội và cơ chế huy động vốn. Bộ Tài chính cũng đang phối hợp tổng hợp các đề xuất để trình Chính phủ xem xét, dự kiến hoàn tất báo cáo trong tháng 6.

Hiện tại, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà yêu cầu bắt đầu công tác giải phóng mặt bằng từ tháng 8/2025, nhằm đảm bảo tiến độ khởi công sớm. Trong bối cảnh đó, những nhà đầu tư có hồ sơ đầy đủ, khả năng huy động vốn rõ ràng và phương án vận hành khả thi sẽ có ưu thế trong vòng chọn lọc tiếp theo.

Việc hàng loạt doanh nghiệp tư nhân lớn trong nước và quốc tế cùng đề xuất đầu tư dự án đường sắt tốc độ cao Bắc – Nam cho thấy sức hút và tầm quan trọng chiến lược của dự án này. Tuy nhiên, bên cạnh sự quan tâm lớn, vẫn còn đó nhiều nghi ngại về năng lực thực sự của một số nhà đầu tư, nhất là khi dự án có quy mô tài chính rất lớn và yêu cầu kỹ thuật cao. Các cơ quan chức năng sẽ phải thận trọng trong việc thẩm định và lựa chọn đối tác phù hợp để đảm bảo an toàn vốn, hiệu quả lâu dài và đúng tiến độ cho công trình trọng điểm quốc gia.

Duy Khánh