Chi nê - Chất kết dính tạo nên tác phẩm hoàn hảo
Trải qua bao đời, Ấm Tử Sa vẫn luôn là một trà cụ hoàn hảo nhất, nhưng ít ai biết rằng để tạo ra được một chiếc Ấm Tử Sa hội tụ đủ tiêu chuẩn về công năng và thẩm mỹ không hề đơn giản.
Giới thiệu về Chi nê – Chất kết dính đất tử sa
“Chi nê” không phải là tên của một loại đất tử sa nào cả, mà là “chất kết dính” các bộ phận của ấm tử sa (như quai, vòi, thân, núm…). Người thợ sẽ dùng loại đất dùng để làm chiếc ấm đó đập vụn trên một bề mặt phẳng, sau đó thêm nước và trộn đều mà thành, loại đất này rất đặc, phải đạt đến tiêu chuẩn dùng một chiếc que tre nhấc lên mà không bị chảy xuống
Chi nê đóng vai trò quan trọng để tạo nên tác phẩm nghệ thuật Ấm Tử Sa hoàn hảo, nó được ví “Keo 502" trong chế tác ấm và là tiêu chuẩn để đánh giá bộ Ấm Tử Sa chính hãng.
Quy trình làm ấm với Chi nê
Trong quá trình làm Ấm Tử Sa sẽ có một bước gọi là “thượng chi nế”, chủ yếu sẽ chia thành 2 công đoạn chính: bôi và dính. Nghe thì có vẻ đơn giản ai cũng có thể làm được, nhưng để đạt được tính thực dụng và tính nghệ thuật của chiếc ấm thì đòi hỏi người nghệ nhân phải có kỹ thuật.
Công đoạn bôi: Sau khi nghệ nhân đánh xong Chi nê sẽ tiến hành thực hiện bội, sử dụng một chiếc que và hớt chi nên lên, sau đó bôi lên phần cần dính. Người ngoại đạo thường chỉ thấy người ta làm rất nhanh và đơn giản, nhưng có ở trong nghề mới biết để nắm được một cách chính xác lượng dùng của chi nê, người nghệ nhân đã phải luyện tập hàng nghìn, hàng vạn lần. Dù là Ấm Tử Sa toàn thủ công hay bán thủ công thì đều không thể thiếu công đoạn bôi Chi nê. Còn đối với ấm đổ khuôn hay làm bằng bàn xoay thì rất ít thậm chí là không dùng đến bước bồi Chi nê. Chính vì thế mà Chi nê cũng là một tiêu chuẩn để phân biệt Ấm Tử Sa.
Công đoạn dính: Tiếp theo của bước bôi Chi nê sẽ là bước dính, đòi hỏi sự nghiêm ngặt và chính xác tuyệt đối. Mỗi nghệ nhân làm ấm sẽ có cách nhìn nhận, kinh nghiệm cũng như lối thể hiện khác nhau về vị trí và phương thức gia cố. Dù có sự khác nhau thì mục đích cuối cùng vẫn là đạt đến sự tinh tế, hài hòa và đảm bảo được yêu cầu sử dụng. Đó cũng là lý do lý giải cho trường hợp cùng một chiếc khuôn làm ấm nhưng có người tạo ra cực phẩm có người lại không thành công. Bởi không nắm vững vị trí kết dính thì dù các công đoạn trước có tốt bao nhiêu, chiếc ấm vẫn không thể hoàn chỉnh.
Hoài Anh (t/h)
