Cần tỉnh táo trước bẫy làm giàu trên không gian mạng

Theo dõi KT&TD trên

Nhiều người đã mất trắng khi chạy theo phong trào, đặt niềm tin mù quáng vào các "cá mập" hay những lời rao giảng hào nhoáng trên mạng. Thành công không đến từ những chiêu trò mang tên "đạo lý" hay "làm giàu nhanh chóng"; tỉnh táo chính là "lá chắn" kiên cố nhất giúp nhà đầu tư bảo vệ tài sản và tri thức của bản thân.

Niềm tin thời số hóa và ma trận chiêu trò

Kỷ nguyên số đã mở ra vô vàn cơ hội làm giàu, nhưng cũng kéo theo đó là sự trỗi dậy của những "vị thánh" xưng danh chuyên gia, cùng những lời mời chào đầu tư với lợi nhuận "trên trời." Tệ nạn lừa đảo đầu tư online không còn là câu chuyện xa lạ, nhưng chỉ đến khi các vụ án liên quan đến những nhân vật có tầm ảnh hưởng, có tiếng nói trên truyền thông bị phanh phui, sự cảnh tỉnh mới thực sự mạnh mẽ.

Vụ án liên quan đến Nguyễn Hòa Bình (Shark Bình) và dự án tiền số AntEx là một ví dụ điển hình và gây chấn động dư luận nhất trong thời gian gần đây. Công an thành phố Hà Nội đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Nguyễn Hòa Bình cùng 9 đối tượng khác về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Điều đáng nói, sự việc xảy ra trên nền tảng niềm tin.

Lợi dụng uy tín cá nhân được xây dựng qua các chương trình truyền hình và hoạt động kinh doanh, nhóm này đã lập dự án đồng tiền số AntEx, kêu gọi được khoảng 30.000 nhà đầu tư tham gia, thu về số tiền khổng lồ, ước tính khoảng 4,5 triệu USD (tương đương 117 tỷ đồng).

Thủ đoạn lừa đảo rất tinh vi: Họ quảng bá việc đầu tư 50 triệu USD vào một quỹ Blockchain để tạo niềm tin giả, nhưng thực chất lại thống nhất rút toàn bộ tiền từ ví của các nhà đầu tư, chuyển vào các ví điện tử cá nhân, quy đổi ra tiền đồng, và chia nhau.

Ngay sau khi niêm yết, Token AntEx đã lao dốc, mất đến 99% giá trị, khiến hàng trăm nhà đầu tư rơi vào cảnh mất trắng. Hiện tại, cơ quan điều tra đã tạm giữ, phong tỏa tài khoản, tài sản của các đối tượng với tổng trị giá khoảng 900 tỷ đồng, bao gồm nhiều tài sản vật chất có giá trị như vàng, sổ đỏ và ô tô.

Cùng với AntEx, vụ án liên quan đến sàn giao dịch và đầu tư ảo Mr.Pip với quy mô tài sản lên tới hơn 5.300 tỷ đồng bị phong tỏa càng cho thấy mức độ nghiêm trọng và sự lan rộng của loại tội phạm này. Đây không chỉ là những dự án đầu tư thất bại, mà là những mô hình được dựng lên với mục đích duy nhất là chiếm đoạt.

Chúng đều theo mô típ lợi dụng cơn sốt làm giàu nhanh, sử dụng các thuật ngữ công nghệ phức tạp như DeFi (Tài chính phi tập trung), Stable Coin để che đậy bản chất lừa đảo đa cấp. Nhà đầu tư nhỏ lẻ bị "lùa gà" bởi hình ảnh chuyên gia ảo, các lời hứa lãi suất phi thực tế và tâm lý sợ bị bỏ lỡ cơ hội.

Vụ việc Shark Bình diễn ra ngay sau khi hàng loạt người nổi tiếng vướng vào bê bối pháp lý. Đây là hệ quả của sự buông lỏng kiểm soát, khi “người nổi tiếng” trở thành thương hiệu tài chính nhưng thiếu trách nhiệm xã hội. Thậm chí, không ít người coi danh tiếng là công cụ kiếm tiền bằng mọi giá và khi đạo đức nghề nghiệp bị đánh mất, sự nổi tiếng sẽ trở thành con dao hai lưỡi.

Từ thực tiễn đấu tranh với loại tội phạm này, cơ quan Công an các địa phương liên tục phát đi cảnh báo về các thủ đoạn lừa đảo đầu tư trực tuyến, tài chính ảo: Các đối tượng lừa đảo thường hứa hẹn lãi suất siêu khủng, cam kết lợi nhuận ổn định, thậm chí trả lãi theo ngày hoặc tuần để tạo lòng tin giai đoạn đầu, sau đó yêu cầu người tham gia nạp thêm vốn hoặc chặn rút.

Mô hình đa cấp (trả hoa hồng theo F1, F2...) được áp dụng triệt để, khiến phần lớn người tham gia kiếm tiền từ việc lôi kéo người mới. Kẻ gian lập các sàn giao dịch hoặc ứng dụng giả mạo, sử dụng số liệu ảo. Chúng dùng các hình thức tấn công lừa đảo có chủ đích (Spear Phishing), sử dụng cụm từ khẩn cấp để tạo hoảng loạn và áp lực buộc nạn nhân hành động nhanh chóng. Việc mượn danh chuyên gia, sử dụng hình ảnh CEO nước ngoài hay các lộ trình (Roadmap) hoành tráng nhằm tăng độ tin cậy giả tạo là chiêu bài phổ biến.

Tỉnh táo để vượt qua mọi cạm bẫy

Trao đổi về loại tội phạm này, theo Luật sư Nguyễn Huy Hoàng (Đoàn Luật sư thành phố Hà Nội), hiện nay, pháp luật Việt Nam chưa công nhận tiền ảo là tiền tệ hay phương tiện thanh toán hợp pháp. Tuy nhiên, hành vi huy động vốn, sau đó chiếm đoạt số tiền thật (tiền đồng, USD) của nhà đầu tư thông qua các dự án tiền ảo vẫn cấu thành tội phạm, phổ biến nhất là tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo Điều 174 Bộ luật Hình sự.

Cơ quan điều tra sẽ căn cứ vào hành vi sử dụng thủ đoạn gian dối (như cam kết lãi suất không có thật, tự động rút tiền, dựng sàn giao dịch ảo...) để nạn nhân tự nguyện chuyển giao tài sản (tiền thật) cho đối tượng. Ngay cả việc lợi dụng uy tín cá nhân để quảng bá sai sự thật nhằm thu hút vốn cũng là một hành vi cấu thành tội phạm trong quá trình chiếm đoạt.

“Quá trình điều tra, thu hồi tài sản bị chiếm đoạt rất phức tạp do tính ẩn danh và việc dòng tiền được chuyển hóa thành nhiều loại tài sản khác nhau. Vì thế, người dân cần trang bị kiến thức pháp luật và tài chính. Khi phát hiện bị lừa đảo, cần nhanh chóng thu thập toàn bộ chứng cứ (tin nhắn, giao dịch chuyển khoản, hợp đồng) để trình báo cơ quan Công an sớm nhất. Thời gian là yếu tố then chốt để phục hồi tài sản và ngăn chặn dòng tiền bị tẩu tán”, Luật sư Nguyễn Huy Hoàng thông tin.

Cơ quan Công an đặc biệt khuyến cáo người dân: Chỉ nên đầu tư tại các sàn chính thống được cấp phép hoặc quản lý bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Tuyệt đối không tham gia các lời mời chào lợi nhuận cao bất thường. Khi nghi ngờ bị lừa, người dân cần trình báo ngay sự việc đến cơ quan Công an nơi gần nhất để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ kịp thời. Việc thu hồi tài sản trong các vụ án này vô cùng phức tạp do dòng tiền được chuyển qua nhiều lớp tài khoản, ví điện tử, và nhanh chóng được quy đổi thành tài sản vật chất để che giấu dấu vết. Do đó, sự cảnh giác ban đầu của người dân là tuyến phòng thủ quan trọng nhất.