Bộ Công Thương đề xuất tính khoản lỗ hơn 44.000 tỷ đồng của EVN vào giá điện

Theo dõi KT&TD trên

Đề xuất đưa khoản lỗ hơn 44.000 tỷ vào giá điện

Bộ Công Thương vừa có dự thảo lần 3 Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định 72/2025 về cơ chế, thời gian điều chỉnh giá bán lẻ điện bình quân, gửi Bộ Tư pháp để thẩm định. Thời gian dự kiến trình ban hành nghị định sửa đổi này là trong tháng 9.

Theo đó, Bộ Công Thương đề xuất bổ sung quy định cho phép Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) được tính các khoản chi phí khác chưa được hạch toán đầy đủ trước đây vào giá bán lẻ điện bình quân. Điều này tạo cơ sở pháp lý để EVN thu hồi khoản lỗ của các năm trước thông qua việc điều chỉnh giá bán lẻ điện trong các năm tiếp theo.

Trước đó, báo cáo của EVN nêu, do ảnh hưởng của tình hình địa chính trị trên thế giới, chi phí mua điện tăng cao trong giai đoạn 2022 - 2023 dẫn đến EVN gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất kinh doanh, số lỗ lũy kế 2 năm này khoảng 50.029 tỉ đồng. Đến hết năm 2024 số lỗ lũy kế của Công ty mẹ - EVN vẫn còn khoảng 44.792 tỉ đồng. Điều này dẫn đến việc vốn đầu tư nhà nước vào EVN giảm, không bảo toàn được vốn đầu tư của nhà nước tại doanh nghiệp. Do đó, nếu không được tính toán để thu hồi trong giá điện thì sẽ không bù đắp kịp thời phần vốn đầu tư nhà nước giảm trong giai đoạn các năm trước đây.

Theo đề xuất của Bộ Công Thương, có 2 phương án để bổ sung chi phí.

Phương án 1: EVN được phép phân bổ các chi phí trực tiếp cho sản xuất, cung ứng điện chưa được bù đắp trong giá bán lẻ điện bình quân, dựa trên báo cáo tài chínhđã kiểm toán từ năm 2022 trở đi, sau khi trừ lợi nhuận từ hoạt động khác (nếu có). Phương án này có thể áp dụng cả trong các năm tiếp theo nếu tiếp tục phát sinh.

Phương án 2: Chỉ xử lý các khoản chi phí trực tiếp chưa được bù đắp từ năm 2022 đến trước khi nghị định này có hiệu lực, không áp dụng cho những năm tiếp theo. Bộ cho rằng, đặt ra yêu cầu các đơn vị điện lực phải rà soát, quản trị chặt chẽ hoạt động sản xuất kinh doanh, giảm thiểu phát sinh và tiến tới không để tình trạng tương tự tái diễn trong tương lai.

Bộ Công Thương đánh giá với phương án 1 tạo sự chủ động cho công tác điều hành, song cũng vấp phải ý kiến cho rằng có thể làm giảm động lực tiết kiệm, kiểm soát chi phí của các đơn vị điện lực do được bù đắp thông qua giá bán lẻ điện bình quân.

Ngoài ra, tại dự thảo, Bộ Công Thương cũng đề xuất tính cả chênh lệch tỷ giá đánh giá lại chưa phân bổ và chênh lệch tỷ giá chưa thanh toán cho các nhà máy điện. Quy định mới này giúp xác định rõ khoản chênh lệch chưa bù đắp để phân bổ vào giá điện, với số liệu minh bạch từ báo cáo tài chính hàng năm của EVN đã được kiểm toán và công bố công khai.

Ngoài ra, Bộ Công Thương khẳng định việc điều chỉnh giá điện sẽ có lộ trình, thực hiện đúng chỉ đạo của Chính phủ, tránh "giật cục", có lộ trình, bảo đảm ổn định kinh tế - xã hội, hài hòa lợi ích của doanh nghiệp và người dùng điện.

Chuyên gia nói gì?

Trước đề xuất này, các cơ quan chức năng và chuyên gia đã có những ý kiến phản hồi.

Phần lớn các ý kiến đều thống nhất rằng khoản lỗ gần 45.000 tỷ đồng là vấn đề hệ trọng, tác động lớn đến chính sách giá điện cũng như quyền lợi của người tiêu dùng. Do đó, việc tính toán và phân bổ cần được làm rõ, minh bạch và có sự giám sát chặt chẽ từ các cơ quan quản lý.

Trong góp ý, Bộ Quốc phòng nêu rõ yêu cầu Bộ Công Thương phải xác định cụ thể nguyên nhân dẫn đến khoản lỗ trên, phân định rõ đâu là chi phí liên quan trực tiếp đến hoạt động sản xuất và cung ứng điện, đâu là chi phí ngoài hoạt động cốt lõi. Việc này nhằm đảm bảo báo cáo gửi Chính phủ có cơ sở vững chắc, minh bạch và tránh dồn gánh nặng lên giá điện.

Bộ Tài chính cũng có quan điểm tương tự khi nhấn mạnh rằng việc xử lý khoản lỗ lũy kế cần tuân thủ chặt chẽ nguyên tắc định giá và quy định tại Luật Điện lực 2024. Bộ này đề nghị Bộ Công Thương chỉ đạo EVN tách bạch các khoản lỗ do thực hiện chính sách an sinh xã hội với các khoản lỗ phát sinh từ hoạt động kinh doanh, đồng thời làm rõ nếu có khoản lỗ từ đầu tư ngoài ngành.

Liên đoàn Công nghiệp và Thương mại Việt Nam (VCCI) cho rằng cần phải xác định rõ cơ quan có thẩm quyền và cơ sở pháp lý để tính toán tổng chi phí đưa vào giá điện. Nếu việc bổ sung chi phí chưa được tính toán trước đây không minh bạch, nguy cơ tạo dư luận trái chiều là rất lớn.

Cùng đó, Hội Bảo vệ người tiêu dùng cho rằng việc đưa chi phí từ năm 2022 tính thêm vào giá bán cho người sử dụng điện từ năm 2025 trở đi cần nghiên cứu cho phù hợp với nguyên tắc của Nghị định 72 đang có hiệu lực là EVN công bố công khai chi phí, cũng như nghiên cứu tác động đến người tiêu dùng, doanh nghiệp sử dụng điện.

PGS.TS Ngô Trí Long - nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu thị trường giá cả (Bộ Tài chính) - chia sẻ với báo Lao Động rằng, việc cho phép đưa chi phí chưa hạch toán vào giá điện cần được nhìn nhận trong ba trục lợi ích: Nhà nước – Doanh nghiệp – Người tiêu dùng.

"Luật Điện lực 2024 đã xác định rõ nguyên tắc: Giá bán lẻ điện bình quân phải phản ánh đúng chi phí hợp lý, hợp lệ, có kiểm toán và thẩm định. Như vậy, cần phân định chi phí hợp lý, khách quan do biến động nhiên liệu, tỉ giá, thiên tai, chính sách vĩ mô - đây là khoản có thể tính vào giá điện.

Về chi phí bất hợp lý, chủ quan do quản lý kém, đầu tư dàn trải, thất thoát. Khoản này EVN phải tự chịu trách nhiệm, không thể “đẩy” sang người tiêu dùng. Nếu không tách bạch, chính sách sẽ mất tính chính danh, tạo gánh nặng bất công cho xã hội" - PGS.TS Ngô Trí Long nhấn mạnh.

Minh Thành