Nguy cơ trắng tay vì mua nhà ở xã hội qua môi giới

Theo dõi KT&TD trên

Nguy cơ mất nhà, mất tiền

Hàng loạt hộ dân tại dự án Ecohome (Đông Ngạc, Hà Nội) đang rơi vào cảnh "tiền mất, nhà không" sau khi bỏ hàng trăm triệu đến hơn 1 tỷ đồng mua lại suất thuê - mua nhà ở xã hội từ các chủ hộ trước thông qua môi giới.

Phản ánh với Báo Xây dựng, anh Nguyễn Văn Việt cho biết, anh và nhiều gia đình khác được các môi giới tư vấn mua lại căn hộ thuê - mua khi không thể mua trực tiếp từ chủ đầu tư.

Căn hộ mà anh Việt đang ở có giá bán gốc hơn 900 triệu đồng. Chủ nhà đầu tiên đã thanh toán 400 triệu và dự kiến trả nốt 500 triệu để sở hữu hợp pháp. Tuy nhiên, qua môi giới, anh Việt phải trả tổng cộng 1,3 - 1,4 tỷ đồng, bao gồm tiền chênh lệch do môi giới yêu cầu.

"Môi giới hứa sẽ xử lý mọi thủ tục, chúng tôi chỉ việc chờ 5 năm để được mua nhà chính thức. Nhưng gần đây, chúng tôi giật mình khi thấy căn hộ mình đang ở được rao bán công khai trên mạng xã hội, với giá cao gấp nhiều lần.

Cùng đó, chúng tôi nhận được thông báo của chủ đầu tư về việc thu hồi căn hộ. Đến lúc này, chúng tôi mới biết chủ cũ không thuộc đối tượng ưu tiên mua nhà ở xã hội, nên căn hộ buộc phải trả về chủ đầu tư", anh Việt cho biết.

Mua qua môi giới với mức chênh cao

Chị Đ.T.L, cư dân Ecohome 3 cũng rơi vào tình cảnh tương tự. Năm 2020, chị mua lại suất thuê - mua với tổng số tiền khoảng 900 triệu đồng. Tuy nhiên, khi hết hạn thuê năm 2025, chủ cũ không đủ điều kiện mua lại căn hộ, dẫn tới việc chủ đầu tư yêu cầu bàn giao nhà.

Chị Đ.T.L phản ánh, mọi nỗ lực làm đơn xin mua lại hay xin hỗ trợ đều bị từ chối. Dù chưa liên hệ được với chủ cũ để giải quyết, gia đình vẫn buộc phải di dời, trả lại nhà cho chủ đầu tư để tránh những rắc rối liên quan.

Theo phản ánh, hầu hết cư dân Ecohome đủ điều kiện mua nhà ở xã hội nhưng không mua được trực tiếp từ chủ đầu tư, buộc phải qua môi giới với mức giá chênh cao, có căn tăng từ 16 triệu đồng/m² lên đến 55 – 57 triệu đồng/m², chênh từ 2 - 3 tỷ đồng so với giá gốc.

Anh Việt cho hay, còn nhiều hộ gia đình đang sống tại tòa nhà này đều phải đi mua lại từ các chủ cũ, dưới hình thức lập vi bằng hoặc ủy quyền sử dụng. Tuy nhiên, việc liên hệ với chủ cũ hoặc môi giới để giải quyết vụ việc, lấy lại tiền không hề đơn giản, mà khởi kiện ra tòa thì vừa phức tạp, vừa mất thời gian.

Chủ đầu tư nói gì?

Phản hồi nội dung phản ánh của Báo Xây dựng, Công ty CP Đầu tư và Thương mại Thủ Đô (Tập đoàn Capital House), chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội Ecohome cho biết, các dự án Ecohome 1, 2, 3 do công ty làm chủ đầu tư đều đã hoàn thành, bàn giao và đưa vào sử dụng ổn định nhiều năm nay.

Một số căn hộ tại tòa NO2, NO3 dự án Ecohome 3 thuộc diện thuê nhà ở xã hội. Công ty đang thực hiện việc chuyển tiếp từ thuê sang mua cho các khách hàng có nhu cầu (trước 5 năm) theo đúng tinh thần Nghị định 100/2024. Công ty cũng gửi thông báo đến các căn hộ chưa nộp hồ sơ, không còn đủ điều kiện mua lại căn hộ đang thuê… về thời gian bàn giao lại sau khi hết thời hạn thuê.

Hành vi rao bán, sang nhượng nhà ở xã hội khi chưa đủ điều kiện, hoặc không đúng đối tượng là vi phạm quy định của Luật Nhà ở và Nghị định 100/2024.

Các thông tin về dự án được công khai tại cổng thông tin điện tử của Sở Xây dựng Hà Nội. Một số đối tượng môi giới có thể đã lợi dụng thông tin công khai để mạo danh, đăng tin sai sự thật nhằm lừa đảo khách hàng.

"Chúng tôi sẵn sàng phối hợp với cơ quan chức năng để xác minh, điều tra và xử lý nghiêm minh các trường hợp này", đại diện Công ty Thủ Đô khẳng định.

Ông Trần Huy Thành, Phó trưởng phòng Phát triển đô thị, Sở Xây dựng Hà Nội cho biết, theo Nghị định 100/2024, việc xét điều kiện thuê - mua chỉ thực hiện ngay tại thời điểm nộp hồ sơ ban đầu; Không có quy định yêu cầu người dân phải nộp bổ sung hồ sơ sau khi hết thời gian thuê - mua. Do đó, người dân tự chịu trách nhiệm với thông tin kê khai ban đầu.

Khi hết thời hạn thuê mua và đã thanh toán đầy đủ tiền mua, thuê mua, hoàn thành nghĩa vụ tài chính, người dân có thể đề nghị cơ quan có thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu rồi mới được thực hiện chuyển nhượng.

Phó giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Luyện Văn Phương cho biết, Sở đã ban hành văn bản hướng dẫn việc bán, cho thuê, thuê mua nhà ở xã hội, quán triệt các quy định và hướng dẫn người dân nộp hồ sơ đúng pháp luật.

Cùng đó, Sở đề nghị Công an TP Hà Nội chỉ đạo công an cấp xã nơi có dự án rà soát, nắm bắt và xử lý các đối tượng môi giới lợi dụng nhận kê khai, nộp hồ sơ mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội trái quy định; khuyến cáo người dân chỉ nộp trực tiếp cho chủ đầu tư, tuyệt đối không nộp qua bất kỳ cá nhân hay tổ chức nào không được chỉ định.

Giải quyết hậu quả thế nào?

Luật sư Vũ Văn Biên, Giám đốc Công ty TNHH Luật An Phước nhận định, Luật Nhà ở năm quy định rõ: bên mua hoặc thuê - mua nhà ở xã hội trong thời hạn 5 năm kể từ ngày thanh toán đủ tiền không được bán lại, trừ trường hợp bán cho chủ đầu tư hoặc đối tượng đủ điều kiện mua nhà ở xã hội với giá hợp đồng gốc.

Việc lập vi bằng, hợp đồng ủy quyền để chuyển nhượng suất thuê - mua khi không đủ điều kiện là vi phạm Luật Nhà ở, giao dịch dân sự bị coi là vô hiệu theo Bộ luật Dân sự.

Hậu quả pháp lý đối với bên mua, thuê lại là phải khởi kiện đòi lại số tiền đã thanh toán vì chủ đầu tư không công nhận quyền từ giao dịch bất hợp pháp. Bên môi giới cũng có thể chịu trách nhiệm bồi thường. Các bên vi phạm có thể bị xử phạt hành chính từ 100 - 120 triệu đồng nếu tự ý bán, cho thuê lại nhà ở xã hội; cung cấp thông tin sai dẫn đến hợp đồng vô hiệu bị phạt từ 200 - 250 triệu đồng...

Các giao dịch sử dụng vi bằng và hợp đồng ủy quyền để mua bán "chui" là giao dịch dân sự giả tạo nhằm che giấu thực chất việc mua bán, cho thuê, thuê mua trái pháp luật. Vi bằng, hợp đồng ủy quyền trong trường hợp này không có giá trị pháp lý.

Người mua có quyền khởi kiện để đòi lại tiền, yêu cầu bồi thường thiệt hại theo Bộ luật Dân sự; yêu cầu bên môi giới hoàn trả phí dịch vụ do môi giới không đạt kết quả.

"Vụ việc tại dự án Ecohome tiếp tục gióng lên hồi chuông cảnh báo về tình trạng mua bán "chui" nhà ở xã hội. Người dân cần nắm chắc luật, tránh mất tiền, mất nhà", luật sư khuyến cáo.