Kinh tế biến động, doanh nghiệp trong nước thích ứng ra sao?
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng nhiều biến động, các doanh nghiệp đang phải đối mặt với những thách thức chưa từng có. Từ đại dịch COVID-19 đến xung đột địa chính trị, lạm phát tăng cao và sự đứt gãy chuỗi cung ứng - tất cả đều tạo ra một môi trường kinh doanh đầy bất ổn.
Tuy nhiên, chính trong những thử thách này, nhiều doanh nghiệp đã tìm ra cách thức để không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ.
Nền kinh tế toàn cầu đang trải qua giai đoạn biến động mạnh mẽ với nhiều yếu tố phức tạp đan xen. Lạm phát tăng cao đã buộc các ngân hàng trung ương phải liên tục điều chỉnh lãi suất, tạo áp lực chi phí vốn cho doanh nghiệp. Đồng thời, xung đột địa chính trị đã làm đảo lộn thị trường năng lượng, gây ra những biến động lớn về giá cả và nguồn cung.
Tại Việt Nam, doanh nghiệp không chỉ phải đối mặt với những tác động từ kinh tế toàn cầu mà còn chịu ảnh hưởng từ những thay đổi trong chính sách kinh tế nội địa. Việc tiếp cận vốn trở nên khó khăn hơn trong bối cảnh thị trường tài chính thắt chặt, trong khi chi phí đầu vào tăng cao đã làm giảm biên lợi nhuận của nhiều ngành nghề.
Đặc biệt, những biến động về sở thích tiêu dùng sau đại dịch đã tạo ra những thay đổi lớn trong hành vi mua sắm. Người tiêu dùng ngày càng thận trọng hơn trong chi tiêu, ưu tiên những sản phẩm thiết yếu và có xu hướng chuyển sang mua sắm trực tuyến nhiều hơn. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp phải liên tục điều chỉnh chiến lược sản phẩm và kênh phân phối.
Trước những biến động của nền kinh tế, các doanh nghiệp đã phát triển nhiều chiến lược thích ứng sáng tạo. Đầu tiên phải kể đến là việc áp dụng công nghệ số hóa mạnh mẽ. Nhiều doanh nghiệp đã đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số, từ tự động hóa quy trình sản xuất đến phát triển các nền tảng thương mại điện tử và ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phân tích dữ liệu.
Tập đoàn Vingroup là một ví dụ điển hình khi nhanh chóng chuyển đổi mô hình kinh doanh, tập trung vào công nghệ và sản xuất ô tô điện VinFast. Chiến lược này không chỉ giúp Vingroup thích ứng với xu hướng xanh hóa toàn cầu mà còn tạo ra động lực tăng trưởng mới trong bối cảnh thị trường bất động sản - lĩnh vực kinh doanh truyền thống của tập đoàn - đang gặp nhiều khó khăn.
Một xu hướng quan trọng khác là đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Sau những bài học từ đại dịch, doanh nghiệp không còn quá phụ thuộc vào một nguồn cung duy nhất. Thay vào đó, họ xây dựng mạng lưới nhà cung cấp đa dạng từ nhiều quốc gia và khu vực khác nhau. Công ty TNHH Samsung Electronics Việt Nam đã áp dụng chiến lược này khi phát triển mạng lưới nhà cung cấp nội địa, vừa giảm thiểu rủi ro đứt gãy chuỗi cung ứng, vừa tối ưu hóa chi phí sản xuất.
Trong bối cảnh lãi suất và tỷ giá biến động, việc tái cấu trúc tài chính trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều doanh nghiệp. Thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào vốn vay ngân hàng, doanh nghiệp đang đa dạng hóa nguồn vốn thông qua phát hành trái phiếu, huy động vốn từ các quỹ đầu tư hoặc tìm kiếm đối tác chiến lược.
Ngân hàng TMCP Kỹ Thương Việt Nam (Techcombank) đã chứng minh hiệu quả của chiến lược quản trị rủi ro thông minh khi duy trì tỷ lệ an toàn vốn cao và chất lượng tài sản tốt ngay cả trong giai đoạn kinh tế khó khăn. Điều này không chỉ giúp ngân hàng vượt qua biến động mà còn tạo lợi thế cạnh tranh khi thị trường phục hồi.
Bên cạnh đó, nhiều doanh nghiệp cũng áp dụng các công cụ phòng ngừa rủi ro tài chính như hợp đồng hoán đổi lãi suất, hợp đồng kỳ hạn ngoại tệ để bảo vệ dòng tiền trước những biến động của thị trường.
Trong thời kỳ biến động, đổi mới sáng tạo không còn là lựa chọn mà trở thành yếu tố sống còn của doanh nghiệp. Những công ty dẫn đầu về sáng tạo thường có khả năng thích ứng tốt hơn với môi trường kinh doanh thay đổi và nắm bắt cơ hội mới nhanh chóng.
Công ty cổ phần FPT đã chuyển hướng mạnh mẽ sang lĩnh vực chuyển đổi số và trí tuệ nhân tạo, tạo ra dòng doanh thu mới đầy tiềm năng. Trong khi đó, The Coffee House đã phát triển mô hình "cửa hàng không tiếp xúc" và dịch vụ giao hàng tận nơi, đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng trong bối cảnh hậu đại dịch.
Đổi mới không chỉ dừng lại ở sản phẩm và dịch vụ mà còn thể hiện trong mô hình kinh doanh. Nhiều doanh nghiệp đã chuyển sang mô hình đăng ký sử dụng (subscription model), cung cấp dịch vụ theo gói thay vì bán sản phẩm một lần, tạo ra nguồn doanh thu ổn định và quan hệ lâu dài với khách hàng.
Trong bối cảnh kinh tế biến động, phát triển bền vững đang dần trở thành lợi thế cạnh tranh của doanh nghiệp. Người tiêu dùng ngày càng ưu tiên sản phẩm và dịch vụ từ những công ty có trách nhiệm với môi trường và xã hội, trong khi các nhà đầu tư cũng đặt nhiều tiêu chí ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) trong quyết định đầu tư của mình.
Trong lĩnh vực sản xuất, Công ty cổ phần Sữa Việt Nam (Vinamilk) tiên phong trong việc xây dựng chuỗi giá trị bền vững từ trang trại đến bàn ăn, đồng thời đầu tư vào năng lượng tái tạo và giảm phát thải carbon trong hoạt động sản xuất.
Nhìn lại hành trình thích ứng của doanh nghiệp Việt Nam trước những biến động kinh tế, có thể rút ra một số bài học quý giá. Thứ nhất, khả năng linh hoạt và tốc độ phản ứng nhanh với thay đổi là yếu tố quyết định sự tồn tại của doanh nghiệp. Thứ hai, đầu tư vào công nghệ và chuyển đổi số không còn là xu hướng mà đã trở thành tất yếu. Và thứ ba, việc xây dựng mô hình kinh doanh bền vững không chỉ là trách nhiệm xã hội mà còn là chiến lược thông minh để vượt qua khủng hoảng.
Triển vọng kinh tế trong thời gian tới vẫn còn nhiều thách thức, nhưng cũng mở ra cơ hội lớn cho những doanh nghiệp biết thích ứng. Việt Nam với vị thế địa chính trị quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu, có thể tận dụng xu hướng đa dạng hóa nguồn cung của các tập đoàn đa quốc gia để thu hút đầu tư và mở rộng thị trường xuất khẩu.
Trong tương lai, những doanh nghiệp thành công sẽ là những tổ chức không chỉ có khả năng thích ứng với biến động mà còn biết chuyển hóa thách thức thành cơ hội phát triển. Quá trình này đòi hỏi tầm nhìn chiến lược, sự đổi mới liên tục và khả năng xây dựng nền tảng vững chắc để phát triển bền vững trong dài hạn.
Tiến Hoàng
