Sắp có thêm nhiều ngân hàng chuẩn bị lên sàn?
Việc Chính phủ nới lỏng điều kiện niêm yết cổ phiếu được kỳ vọng sẽ tạo thêm cơ hội cho nhiều ngân hàng chưa có mặt trên sàn chứng khoán.
Thêm cơ hội niêm yết cho các ngân hàng
Mới đây, Phó thủ tướng Thường trực Nguyễn Hòa Bình đã ký Quyết định số 2070/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, phê duyệt phương án cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh thuộc phạm vi quản lý của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN).
Theo quyết định này, nhiều điều kiện đối với việc niêm yết cổ phiếu của tổ chức tín dụng được gỡ bỏ.
Trước đây, ngân hàng muốn được chấp thuận niêm yết phải đáp ứng hàng loạt tiêu chí khắt khe như có lãi trong hai năm liên tiếp, duy trì tỷ lệ nợ xấu dưới 3% trong hai quý liền kề, đảm bảo cơ cấu và số lượng thành viên Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, hay có thời gian hoạt động tối thiểu hai năm.
Những ràng buộc này nay đều được bãi bỏ, giúp quy trình niêm yết trở nên đơn giản hơn cho các ngân hàng.
Hiện giá trị của ngành ngân hàng trên thị trường chứng khoán đạt 2,73 triệu tỷ đồng, chiếm hơn 31% tổng vốn hóa toàn thị trường.
Tính đến nay, 21 ngân hàng đã niêm yết trên sàn chứng khoán, chưa tính Kienlongbank đang làm thủ tục. Còn lại 5 nhà băng chưa niêm yết và đang giao dịch cổ phiếu trên thị trường UPCoM là Saigonbank, VietBank, PGBank, BVBank và ABBank.
Trong số này, bốn ngân hàng có tỷ lệ nợ xấu vượt ngưỡng 3%, vốn là rào cản lớn theo quy định cũ. Việc nới lỏng điều kiện niêm yết mở ra cơ hội để nhóm ngân hàng này tiến gần hơn đến sàn niêm yết chính thức.
Ngoài thay đổi trên, Quyết định 2070/QĐ-TTg cũng điều chỉnh nhiều quy định khác liên quan đến hoạt động của ngân hàng thương mại.
Các yêu cầu về phân loại tài sản có, phương pháp trích lập dự phòng rủi ro, cũng như cơ cấu nhân sự của Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên và Ban kiểm soát đều được bãi bỏ hoặc đơn giản hóa nhằm giảm gánh nặng thủ tục cho doanh nghiệp.
Lời giải cho bài toán vốn
Theo đánh giá của chuyên gia tại VIS Rating, phần lớn các ngân hàng chưa lên sàn đều là các ngân hàng quy mô nhỏ, hoạt động trong phạm vi hẹp và khả năng tiếp cận vốn còn nhiều hạn chế.
Việc niêm yết không đơn thuần chỉ nhằm mục tiêu nâng cao tính minh bạch hay uy tín, mà còn thể hiện nhu cầu thiết yếu trong việc mở rộng kênh huy động vốn, đặc biệt là từ nhà đầu tư nước ngoài.
Với đặc thù vốn tự có mỏng, hệ số an toàn vốn (CAR) thấp, việc tìm kiếm nguồn vốn mới từ thị trường chứng khoán được xem là giải pháp chiến lược để củng cố bộ đệm vốn, gia tăng khả năng chống chịu rủi ro và hỗ trợ định hướng tăng trưởng tín dụng ở mức cao trong bối cảnh nhu cầu vốn cho nền kinh tế vẫn gia tăng mạnh.
Dẫu vậy, trong ngắn hạn, lợi ích từ việc niêm yết chưa thể hiện ngay lập tức. Các ngân hàng này vẫn sẽ phải phụ thuộc nhiều vào kênh phát hành trái phiếu thứ cấp để đáp ứng nhu cầu vốn cấp thiết, đặc biệt là vốn cấp 2 nhằm cải thiện hệ số CAR.
Thực tế cho thấy áp lực vốn hiện dồn nặng nhất vào nhóm ngân hàng quy mô nhỏ. Đây là những ngân hàng có biên lợi nhuận hạn chế, chất lượng tài sản thấp hơn mức trung bình, và khó tạo sức hút đối với nhà đầu tư do khả năng sinh lời kém.
Thống kê giai đoạn 2020-2024 cho thấy tỷ suất sinh lời trên tài sản bình quân (ROAA) của nhóm này chỉ đạt 0,6%, trong khi toàn ngành đạt mức 1,4%. Khoảng cách này không chỉ phản ánh sự yếu thế trong hiệu quả kinh doanh, mà còn cho thấy rủi ro ngày càng lớn đối với khả năng duy trì an toàn vốn.
Thêm vào đó, nợ xấu từ cho vay mua nhà gia tăng mạnh trong năm 2024 đã tác động trực tiếp đến chất lượng tài sản của nhiều ngân hàng, trong đó điển hình là SGB, ABB và BAB. Đây là yếu tố khiến các ngân hàng nhỏ dễ bị tổn thương hơn trước các biến động vĩ mô hay chính sách điều hành tín dụng chặt chẽ hơn từ phía Ngân hàng Nhà nước.
Một thách thức khác là khả năng huy động vốn chủ sở hữu của nhóm này còn rất hạn chế. Do lợi nhuận thấp, cổ tức không hấp dẫn, cổ phiếu của các ngân hàng nhỏ chưa thực sự thu hút dòng vốn mới từ cả nhà đầu tư cá nhân lẫn tổ chức.
Theo phân tích của các chuyên gia, nếu không được bổ sung vốn kịp thời, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) của nhóm này có thể suy giảm hơn 200 điểm cơ bản, ngay cả trong trường hợp họ đạt được mục tiêu tăng trưởng tài sản và lợi nhuận vào cuối năm 2026. Điều này đồng nghĩa với việc khả năng mở rộng hoạt động tín dụng sẽ bị hạn chế, từ đó ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh so với các ngân hàng lớn vốn đang có lợi thế về quy mô, chi phí vốn và chất lượng tài sản.
