Quy định mới nhất về chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội
Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 274/2025/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật Bảo hiểm xã hội về chậm đóng, trốn đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp; khiếu nại, tố cáo về bảo hiểm xã hội.
Nghị định sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 30/11/2025. Đây là văn bản quan trọng, cụ thể hóa các quy định trong Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi, tạo cơ sở pháp lý rõ ràng để xử lý tình trạng nợ, trốn đóng bảo hiểm, bảo đảm quyền lợi người lao động.
Theo Nghị định, những trường hợp chậm hoặc tạm dừng đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp do các yếu tố khách quan, bất khả kháng sẽ không bị coi là trốn đóng. Cụ thể, nếu doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi các sự kiện như bão, lũ, ngập lụt, hỏa hoạn lớn, hạn hán kéo dài, động đất, hoặc các loại thiên tai khác ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động sản xuất, kinh doanh, thì được xem xét miễn trách nhiệm trốn đóng. Trường hợp dịch bệnh nguy hiểm do cơ quan có thẩm quyền công bố gây thiệt hại nghiêm trọng đến hoạt động kinh doanh hoặc khả năng tài chính của doanh nghiệp cũng được áp dụng tương tự. Ngoài ra, các tình huống khẩn cấp theo quy định của pháp luật hoặc sự kiện bất khả kháng khác theo Bộ luật Dân sự cũng thuộc nhóm không bị coi là trốn đóng.
Nghị định nêu rõ cách xác định số tiền và số ngày chậm đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp. Theo đó, số tiền chậm đóng là phần nghĩa vụ của người sử dụng lao động chưa thực hiện sau thời hạn quy định. Nếu người lao động chưa được đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội hoặc bảo hiểm thất nghiệp trong vòng 60 ngày kể từ ngày phải tham gia, doanh nghiệp sẽ phải nộp toàn bộ số tiền tương ứng cho thời gian đó. Trường hợp doanh nghiệp rơi vào các hoàn cảnh bất khả kháng được quy định trong Nghị định, cơ quan bảo hiểm vẫn sẽ xác định số tiền chậm đóng để thu bổ sung khi điều kiện cho phép. Số ngày chậm đóng được tính kể từ ngày sau thời hạn đăng ký hoặc thời hạn đóng chậm nhất quy định trong Luật Bảo hiểm xã hội và các văn bản hướng dẫn liên quan.
Bên cạnh đó, Nghị định cũng quy định cụ thể cách xác định số tiền và số ngày trốn đóng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm thất nghiệp. Nếu người sử dụng lao động không đăng ký tham gia bảo hiểm xã hội cho người lao động sau 60 ngày kể từ khi phát sinh nghĩa vụ, khoản tiền phải nộp cho quãng thời gian đó được xác định là số tiền trốn đóng. Trong trường hợp doanh nghiệp cố tình đăng ký mức tiền lương làm căn cứ đóng thấp hơn thực tế, phần chênh lệch bị truy thu cũng được xem là hành vi trốn đóng. Đặc biệt, nếu đã bị cơ quan bảo hiểm xã hội đôn đốc mà vẫn không nộp trong vòng 60 ngày, doanh nghiệp sẽ bị xử lý về hành vi trốn đóng, với số ngày tính từ sau thời hạn nêu trên.
Đối với doanh nghiệp đóng theo tháng, số ngày trốn đóng được tính từ sau ngày cuối cùng của tháng kế tiếp tháng phát sinh tiền lương làm căn cứ đóng. Với đơn vị đóng ba tháng hoặc sáu tháng một lần, thời gian trốn đóng được xác định từ tháng liền sau chu kỳ đóng. Trường hợp bị cơ quan có thẩm quyền đôn đốc trong thời hạn 45 ngày kể từ khi hết hạn đóng, thời điểm tính bắt đầu từ sau 60 ngày. Nếu cơ quan bảo hiểm ban hành văn bản đôn đốc sau 45 ngày, số ngày trốn đóng sẽ được xác định kể từ ngày thứ 15 kể từ khi văn bản được ban hành.
Cơ quan bảo hiểm xã hội có trách nhiệm theo dõi, xác định hành vi chậm đóng và trốn đóng của các đơn vị, đồng thời áp dụng hoặc trình cấp có thẩm quyền áp dụng biện pháp xử lý. Hằng tháng, cơ quan này thống kê số tiền và số ngày chậm, trốn đóng của từng doanh nghiệp, tính mức phải nộp bổ sung với lãi suất 0,03%/ngày trên tổng số tiền vi phạm. Kết quả này sẽ được thông báo để doanh nghiệp đối chiếu, thực hiện nghĩa vụ đóng và cơ quan bảo hiểm tiến hành thu, quản lý theo quy định.
Việc ban hành Nghị định 274/2025/NĐ-CP thể hiện nỗ lực của Chính phủ trong việc siết chặt kỷ luật tài chính, đảm bảo tính nghiêm minh trong thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội. Thực tế thời gian qua, tình trạng nợ đọng, trốn đóng bảo hiểm diễn ra tại nhiều địa phương, gây ảnh hưởng lớn đến quyền lợi của người lao động và sự an toàn của quỹ bảo hiểm xã hội. Nghị định mới không chỉ đưa ra cơ chế xử lý nghiêm đối với hành vi vi phạm mà còn tạo điều kiện cho những doanh nghiệp gặp khó khăn thực sự do thiên tai, dịch bệnh được bảo vệ hợp lý.
Với hệ thống quy định rõ ràng, cụ thể, Nghị định 274/2025/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, ngăn ngừa vi phạm và củng cố niềm tin của người lao động vào chính sách bảo hiểm xã hội. Đây là bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý, bảo đảm quyền lợi chính đáng của người lao động, đồng thời thúc đẩy sự phát triển bền vững của hệ thống an sinh xã hội quốc gia.
P.T
