Khám phá lễ hội chè Việt Nam: Nét đẹp văn hóa từ những đồi xanh
Việt Nam không chỉ nổi tiếng với những đồi chè bát ngát mà còn thu hút du khách bởi các lễ hội chè mang đậm dấu ấn văn hóa địa phương. Những sự kiện này không chỉ tôn vinh người trồng chè mà còn góp phần quảng bá hình ảnh chè Việt trên thị trường quốc tế.
Việt Nam có lịch sử lâu đời trong việc trồng và chế biến chè với nhiều vùng chè nổi tiếng như: Thái Nguyên, Mộc Châu, Lâm Đồng và Yên Bái. Chè không chỉ là một loại cây trồng kinh tế quan trọng mà còn trở thành biểu tượng văn hóa trong đời sống người dân. Từ xa xưa, cộng đồng người dân tại các vùng chè thường tổ chức các buổi gặp mặt để chia sẻ kinh nghiệm trồng trọt, chế biến chè. Theo thời gian, những buổi tụ họp này dần phát triển thành các lễ hội, nhằm tôn vinh nghề trồng chè và những giá trị văn hóa đi kèm. Một số lễ hội chè có nguồn gốc từ các nghi lễ tâm linh, cầu cho mùa màng bội thu, đất đai màu mỡ và cuộc sống ấm no.
Lễ hội chè Thái Nguyên
Thời gian tổ chức: Được tổ chức 2 năm một lần, thường vào tháng 11.
Với biệt danh "thủ phủ chè", Thái Nguyên là nơi diễn ra lễ hội chè lớn nhất cả nước. Đây là dịp để tôn vinh nghề trồng chè truyền thống, đồng thời quảng bá các sản phẩm chè đặc trưng của Thái Nguyên. Du khách đến với lễ hội sẽ được tham gia vào nhiều hoạt động thú vị như thi hái chè, triển lãm sản phẩm, thưởng thức trà, và giao lưu văn hóa với các nước có truyền thống trà lâu đời như: Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc. Đây cũng là dịp để du khách tìm hiểu về quy trình sản xuất chè truyền thống và thưởng thức những tách trà thơm ngon từ bàn tay khéo léo của người dân bản địa.
Lễ hội trà Shan tuyết Suối Giàng
Thời gian tổ chức: Tháng 9 hàng năm.
"Chè Suối Giàng nay bốn vụ đều
Mùa xuân lông tuyết búp non thêu
Trông như loáng bạc trên sườn núi
Ngắt lộc, cô Mèo vòng bạc đeo".
Lễ hội tôn vinh loại chè Shan tuyết cổ thụ nổi tiếng của vùng Suối Giàng, Yên Bái, tỏ lòng thành kính, biết ơn trời đất, thần linh phù hộ cho người dân một năm mưa thuận gió hòa, có những nương chè bội thu. Chè Shan tuyết được trồng trên các ngọn núi cao, mang hương vị thơm ngon đặc trưng và được xem là "báu vật" của người H’Mông. Mở đầu lễ hội là phần rước lễ. Các vật phẩm là những sản phẩm nông nghiệp tươi ngon nhất của địa phương do chính người dân nuôi, trồng như cơm nếp, rượu, gà, hoa, trái cây, chè, giấy vàng, giấy đỏ, hương... Ngay sau phần lễ, phần hội diễn ra với các hoạt động như: Trình diễn quy trình hái chè, chế biến chè Shan tuyết của các chàng trai, cô gái người Mông...
Lễ hội Chè Tân Cương
Tân Cương, Thái Nguyên nổi tiếng với những đồi chè bạt ngàn và hương vị chè đậm đà, độc đáo. Lễ hội "Hương sắc trà xuân - vùng chè đặc sản Tân Cương" lần đầu ra mắt vào năm 2004 và từ đó được tổ chức đều đặn mỗi dịp đầu Xuân. Sự kiện này nhằm tôn vinh và bảo tồn những giá trị truyền thống của cây chè cũng như công sức của những người làm chè. Đây cũng là cơ hội để những người trồng, chế biến, và kinh doanh chè tại Tân Cương và trên cả nước gặp gỡ, giao lưu, chia sẻ kinh nghiệm. Đồng thời, lễ hội góp phần quảng bá tiềm năng kinh tế, phát triển du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng, và giới thiệu các sản phẩm trà Tân Cương đến với du khách.
Năm nay, lễ hội mang đến nhiều hoạt động hấp dẫn như thi rước cây chè đẹp, mô hình sản phẩm trà và các công cụ phụ trợ ngành chè, thi hái chè nhanh, thi sao chè thủ công và thi đóng gói chè tốc độ. Du khách cùng người dân địa phương còn có cơ hội thưởng thức hương vị trà đặc trưng và tham gia vào các hoạt động ý nghĩa tại khu du lịch cộng đồng, tạo nên những trải nghiệm khó quên.
Lễ hội trà Đường Hoa
Từ năm 2018 đến 2023, Ngày hội Văn hóa Du lịch Trà Đường Hoa được xã Quảng Long tổ chức thường niên nhằm quảng bá và tôn vinh thương hiệu trà Đường Hoa - vùng chè ven biển duy nhất của cả nước. Năm 2024, sự kiện được huyện Hải Hà nâng tầm thành Lễ hội Trà Đường Hoa với quy mô lớn hơn, bao gồm nhiều hoạt động văn hóa, thể thao, và du lịch hấp dẫn.
Điểm nhấn của lễ khai mạc là các nghi thức mang tính biểu tượng như: rước nước đầu nguồn, rước cây chè cổ thụ, tưới nước “khởi sinh” và trao cây chè giống cho thế hệ trẻ. Chương trình còn có các tiết mục nghệ thuật giới thiệu lịch sử, văn hóa vùng chè Hải Hà, cùng màn trình diễn pha trà, trang phục Áo dài.
Phần hội sôi động với các hoạt động như đua xe đạp, chạy tập thể quanh đồi chè, đồng diễn dân vũ, và các môn thể thao dân gian. Du khách cũng được tham gia thi hái chè, sao chè thủ công, chế biến món ăn, đồ uống từ trà, và trải nghiệm không gian triển lãm OCOP, ẩm thực địa phương.
Ngành chè đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt ở các vùng miền núi. Các lễ hội chè được tổ chức để ghi nhận công lao của người dân trong việc trồng, chăm sóc và chế biến chè. Đây cũng là dịp để họ tự hào giới thiệu sản phẩm của mình tới cộng đồng. Lễ hội chè góp phần bảo tồn các phong tục tập quán liên quan đến chè, từ quy trình sản xuất truyền thống đến cách thưởng trà. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để phát triển du lịch, thu hút khách tham quan trong và ngoài nước. Các vùng chè nổi tiếng như Thái Nguyên, Mộc Châu, Tuyên Quang không chỉ mang đến vẻ đẹp thiên nhiên mà còn tạo nên những trải nghiệm văn hóa độc đáo qua các lễ hội.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc nâng cao giá trị thương hiệu chè Việt Nam là rất quan trọng. Lễ hội chè là dịp để các doanh nghiệp, hợp tác xã giới thiệu sản phẩm chè chất lượng cao, mở rộng thị trường tiêu thụ. Đây cũng là cơ hội để các nhà sản xuất trong nước gặp gỡ, giao lưu và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia có nền văn hóa chè phát triển.
Bên cạnh đó, lễ hội là dịp để người dân địa phương cùng tham gia các hoạt động tập thể, từ thi hái chè, chế biến chè, đến các cuộc thi pha trà và thưởng trà. Điều này không chỉ tăng cường tình đoàn kết mà còn giúp giữ gìn bản sắc văn hóa của từng vùng miền.
Sự ra đời của các lễ hội chè tại Việt Nam bắt nguồn từ tình yêu và niềm tự hào với cây chè - một biểu tượng văn hóa và sinh kế của nhiều vùng quê. Ngày nay, những lễ hội này không chỉ là dịp tôn vinh quá khứ mà còn mở ra nhiều cơ hội cho tương lai, góp phần bảo tồn và phát triển ngành chè Việt Nam trong bối cảnh hội nhập toàn cầu.
