Động lực nào cho nền kinh tế Việt Nam trong năm 2023

Theo dõi KT&TD trên

Bức tranh kinh tế trong 2 năm ảnh hương của đại dịch Covid-19

Năm 2020 là một năm đặc biệt, có 2 mảng sáng tối trong nền kinh tế cùng song hành. Trong đó, doanh nghiệp đang trong “mùa đông khó khăn". Cứ 10 doanh nghiệp mới thành lập thì 7 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường. Trong 11 tháng đầu năm, có 123.000 doanh nghiệp phải rút khỏi thị trường, đây là tỉ lệ cao nhất từ trước đến nay. Bản chất của hiện tượng này là sự tổn thất của thị trường, nó là vấn đề tăng trưởng, vấn đề việc làm, vấn đề niềm tin trong nền kinh tế.

Hiệu quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp trong nước khá thấp so với thế giới và trong khu vực. Năm 2020, có 39,7% doanh nghiệp làm ăn có lãi; 41,5% doanh nghiệp kinh doanh thua lỗ; 18,8% doanh nghiệp kinh doanh hòa vốn. Con số này dường như không được cải thiện trong tiến trình cải cách của chúng ta trong suốt những năm qua.

Chỉ số của năm 2020, tuy nhiên tình hình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đến năm 2022 không những không được cải thiện mà còn thấp hơn. Khó khăn chồng chất khó khăn. Bởi doanh nghiệp đã suy kiệt sau 2 năm gồng mình chống dịch Covid và hiện tại cũng phải đương đầu với tai họa từ nhiều phía (chiến tranh, lạm phát, đứt các chuỗi cung ứng, suy giảm thị trường.

PGS.TS. Hồ Sỹ Hùng, Phó chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp cho biết, khi kinh tế suy giảm thì tăng đầu tư công chính là giải pháp để thúc đẩy tăng trưởng. Nhất là trong điều kiện cụ thể hiện nay, khi mà dư địa của chính sách tiền tệ không còn nhiều, dư địa của chính sách tài khóa còn tương đối tốt nhờ những nỗ lực để đảm bảo cân đối tài chính ngân sách thời gian qua, tỷ lệ nợ công, bội chi ở mức thấp so với trần quy định. Do đó, với việc nới thêm các chỉ tiêu để mở rộng chính sách tài khóa, sẽ tăng thêm nguồn lực cho đầu tư công (chi đầu tư phát triển khoảng gần 730 nghìn tỷ, cao hơn 2022 được phân bổ là gần 530 nghìn tỷ).

Theo TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược thương hiệu và cạnh tranh, từ đầu năm đến đầu quý III, kinh tế Việt Nam phục hồi nhanh hơn kỳ vọng rất nhiều. Trong quá trình phục hồi đó ẩn chứa nhiều vấn đề như hệ thống ngân hàng xuất hiện vấn đề thanh khoản, tín dụng tăng nhanh trong khi huy động tăng chậm. Tính trung bình, ngân hàng huy động được 100 đồng thì cho vay đến 90 đồng.

Giữa nhiều áp lực, Ngân hàng Nhà nước buộc phải tăng lãi suất điều hành hai lần, chấp nhận để cho VND mất giá gần 9%.

“Hệ thống ngân hàng hiện nay tốt hơn rất nhiều so với giai đoạn 2012-2013, tuy nhiên vấn đề về thanh khoản cùng với một số sai phạm cũng ít nhiều gây ra rung lắc với một số ngân hàng”

Về việc nới room tín dụng, là tín hiệu tích cực cho thấy Chính phủ luôn sẵn sàng linh hoạt chính sách. Khi thanh khoản, tỷ giá đỡ áp lực hơn, Fed và một số nền kinh tế giảm cường độ tăng lãi suất, chúng ta ngay lập tức linh hoạt nới room.

Động lực phát triển nền kinh tế năm 2023

PGS.TS. Hồ Sỹ Hùng - Phó Chủ tịch Ủy ban Quản lý vốn Nhà nước tại doanh nghiệp chia sẻ; kinh tế Việt Nam đến cuối năm 2022 đã thể hiện sự phục hồi mạnh mẽ ở hầu hết các địa phương, khá đều ở các lĩnh vực. Chỉ số sản xuất 11 tháng năm 2022, của một số ngành công nghiệp trọng điểm tăng cao so với cùng kỳ năm trước. Hoạt động xuất, nhập khẩu đạt được kết quả tích cực, cán cân thương mại hàng hóa duy trì thặng dư. Đặc biệt, doanh nghiệp thích ứng tốt với bối cảnh mới, số lượng doanh nghiệp gia nhập thị trường tiếp tục tăng cao. Như vậy, phục hồi kinh tế trên nhiều mặt đã đạt được kết quả tích cực. Dự kiến tăng trưởng kinh tế cả năm 2022 ước đạt 8%.

Đạt được kết quả khá tích cực nêu trên có nhiều yếu tố tác động. Khái quát chung, có thể nêu ba lý do chính là: Việt Nam kịp thời chuyển trạng thái chống dịch Covid-19, tạo điều kiện cho các hoạt động kinh tế trở lại bình thường; kiên trì dùng nhiều chính sách, giải pháp phục hồi kinh tế và ổn định vĩ mô, kiểm soát lạm phát; và cuối cùng, các chỉ số tăng trưởng trên được đặt trong tương quan với mức nền khá thấp của năm trước.

Bên cạnh đó, cũng dễ dàng nhận thấy một số dấu hiệu đáng lo ngại: Sản xuất công nghiệp, xuất khẩu có dấu hiệu đang chậm lại. Thị trường tài chính, tiền tệ, ngân hàng đối mặt với áp lực ngày càng tăng do chính sách tiền tệ thắt chặt và tăng lãi suất để giảm lạm phát của FED…

Quốc hội, Chính phủ đã xác định rõ mục tiêu tổng quát năm 2023 là tiếp tục ưu tiên giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, thúc đẩy tăng trưởng, bảo đảm các cân đối lớn của nền kinh tế. Kiểm soát hiệu quả dịch Covid-19 và các dịch bệnh mới phát sinh. Đẩy mạnh cơ cấu lại, nâng cao năng lực nội tại, tính tự lực, tự chủ, khả năng chống chịu và thích ứng của nền kinh tế; quyết tâm thực hiện hiệu quả với nỗ lực cao nhất Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế-xã hội, 3 chương trình mục tiêu quốc gia; thúc đẩy đổi mới sáng tạo, tăng trưởng xanh, chuyển đổi số.

Định hướng giải pháp chủ yếu được dự kiến là: Giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát, làm cơ sở thúc đẩy tăng trưởng. Tập trung phát triển, hoàn thiện hệ thống kết cấu hạ tầng chiến lược đồng bộ, nhất là hạ tầng giao thông, hạ tầng ứng phó với biến đổi khí hậu, hạ tầng số. Tập trung bảo vệ môi trường, quản lý, sử dụng hiệu quả đất đai, tài nguyên.

Không chỉ vậy, chú trọng phát triển nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao gắn với đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và ứng dụng khoa học-công nghệ, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp...

Việc phân tích từng vấn đề cụ thể sẽ thấy sự đan xen giữa thuận lợi và thách thức, khó có thể lượng hóa thành con số cụ thể. Nhưng qua đó, cũng có thể thấy rằng: Khả năng chống chịu tốt của kinh tế Việt Nam năm 2022, đặc biệt là những hiệu chỉnh về chính sách và điều hành những tháng cuối năm 2022 về tiền tệ, tỷ giá, tín dụng, kiểm soát và nới chỉ số lạm phát năm 2023 lên không quá 4,5%… là rất cần thiết và sẽ tạo đà cho sự hồi phục nhanh hơn và phát triển trong thời gian tới của năm 2023.

Từ trên giác độ đó, có thể tập trung vào một số nội dung để triển khai hướng đến mục tiêu và các chỉ tiêu đã định như duy trì và phát huy ảnh hưởng tích cực của quá trình phục hồi, tạo quán tính cho nền kinh tế vận hành ổn định. Nhiều chương trình, kế hoạch phát triển trung - dài hạn đã được phê duyệt; kế hoạch, hồ sơ giải ngân đầu tư công, quy trình thủ tục đã được chuẩn bị kỹ trong năm 2022; các gói thuộc Chương trình phục hồi và các chương trình mục tiêu quốc gia đã được thông qua, nên sẽ có thể triển khai nhanh hơn trong năm tới, tạo tác động nhanh hơn đến nền kinh tế. Đầu tư công có thể là cứu cánh. Tận dụng cơ hội để đổi mới.

Doanh nghiệp, nhà đầu tư cũng nên tái cấu trúc mạnh mẽ, đẩy mạnh chuyển đổi số, tiết giảm chi phí, tăng tính công khai, minh bạch và chuyên nghiệp, quản lý rủi ro tốt hơn.

Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Tường Văn chia sẻ, Bộ Xây dựng nỗ lực thực thi nhiều giải pháp, góp phần nâng cao hiệu quả công tác quy hoạch, quản lý đô thị. Diện mạo đô thị thay đổi theo hướng văn minh, hiện đại, cơ sở hạ tầng đô thị bước đầu đáp ứng nhu cầu sử dụng người dân, chất lượng hạ tầng đô thị được cải thiện.

Thị trường bất động sản có sự phát triển mạnh mẽ cả về quy mô và năng lực của các chủ thể tham gia thị trường. Hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn, định mức, đơn giá xây dựng được rà soát, hoàn thiện.

Các chuyên gia cùng cho rằng, bên cạnh ba yếu tố trọng yếu như: nắn dòng vốn đầu tư công đi vào đúng lĩnh vực, đúng tiến độ; mở rộng chính sách tài khóa; giải quyết các nút thắt thể chế để tạo đà thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, những nhiệm vụ như phối hợp hài hòa các chính sách kinh tế vĩ mô, cân bằng giữa lãi suất và tỷ giá, giữa kiểm soát lạm phát và tăng trưởng, giữa hỗ trợ người dân, doanh nghiệp và cân đối ngân sách trước mắt và lâu dài; tháo gỡ vướng mắc, nhất là về pháp lý và vốn cho doanh nghiệp; đẩy nhanh giải ngân đầu tư công và chương trình phục hồi, giải quyết các tồn đọng... là những việc rất cần thiết, nhưng phức tạp và có sức ép rất lớn tại từng thời điểm nhất định; đòi hỏi thái độ dám chịu trách nhiệm trong điều hành.

Dưới góc độ doanh nghiệp, Chủ tịch HĐQT CTCP Tập đoàn Xây dựng Hòa Bình ông Lê Viết Hải nhận định thị trường xây dựng và bất động sản trong năm 2023 sẽ tập trung phát triển ở lĩnh vực thu nhập thấp, nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân.

kiến nghị, cơ quan nhà nước hỗ trợ để giải quyết những khó khăn của ngành bất động sản bởi ngành này liên quan đến hệ sinh thái của ngành xây dựng như vật liệu, quản lý dự án, vận chuyển, bảo hiểm…

“Năm 2021, tổng sản lượng ngành xây dựng khoảng 82 tỷ USD, đóng góp tỷ trọng lớn cho nền kinh tế. Ngành xây dựng có hệ sinh thái rất lớn bao gồm công nghiệp sản xuất vật liệu xây dựng; tư vấn, quản lý, thiết kế dự án; vận chuyển; bảo hiểm. Ngành xây dựng phát triển sẽ kéo theo ngành khách trong hệ sinh thái phát triển.

Ngược lại nếu xây dựng có vấn đề ảnh hưởng nhiều đến nền kinh tế. Nếu không có công ăn việc làm cho lực lượng trong ngành sẽ tác động xấu đến xã hội vì lực lượng lao động trong ngành này rất lớn”, ông Hải nói.

Ngoài ra, ông cho rằng các chủ đầu tư nên nhìn toàn cảnh thị trường, tránh mất cân đối cung cầu. Nhà nước nên có trang thông tin về quy hoạch, các dự án đã được cấp phép, dự án đang xem xét. Qua đó, các chủ đầu tư sẽ có quyết định phù hợp để đưa sản phẩm ra thị trường.

Doanh nghiệp cần có sự giúp đỡ hỗ trợ từ phía Nhà nước”. “Các doanh nghiệp bất động sản đã không thể lường trước được những biến cố bất ngờ và việc điều chỉnh thị trường theo cơ chế tự động tự nhiên của nó cũng sẽ không giải quyết được vấn đề. Do đó, “rất cần sự hỗ trợ của nhà nước để các doanh nghiệp bất động sản đã từng làm ăn rất tốt, đã đóng góp rất nhiều cho sự phát triển kinh tế quốc gia, đổi mới bộ mặt đô thị của Việt Nam. Sự giúp đỡ đó cũng sẽ giải quyết được vấn đề an sinh xã hội vì rất là nhiều người liên quan đến cả một cái hệ sinh thái này”, ông Hải kiến nghị.

Ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, kết quả phát triển kinh tế năm 2022 rất đáng phấn khởi so với những khó khăn mà chúng ta đã trải qua. Tuy nhiên, thời gian tới cũng đặt ra nhiều thách thức ở nội tại và bên ngoài; doanh nghiệp tiếp tục gặp khó khăn. Do đó, năm 2023 là năm phải thực thi các hành động một cách mạnh mẽ, quyết liệt, kịp thời và đầy đủ các giải pháp đã đề ra. Cần bám sát những khó khăn của cộng đồng doanh nghiệp để kịp thời giải quyết các khó khăn vướng mắc. Một trong những vấn đề đó là cơ chế, thể chế. Cần tập trung giải quyết các vấn đề căn cơ như vấn đề đầu tư công. Giải quyết các vấn đề phát sinh mới, vướng mắc tránh những giải pháp đột ngột, không dự báo trước được khiến cho các doanh nghiệp khó khăn trong việc thích ứng, chuyển hướng.

“Chúng ta cần tiếp tục cải thiện môi trường kinh doanh và cần quan tâm đặc biệt đến sự minh bạch và công bằng, hướng tới chất lượng cao hơn không chỉ đơn thuần là giải quyết các thủ tục hành chính. Sự tham gia này không chỉ của mỗi Nhà nước mà có trách nhiệm của tất cả các chủ thể. Bản thân doanh nghiệp cũng phải có trách nhiệm, đây là cơ hội, là thời cơ để bứt phá”, ông Phan Đức Hiếu nhấn mạnh.