Bách Hóa Xanh kiên trì gồng lỗ, chờ đợi đến ngày chuyển mình

Theo dõi KT&TD trên

Quá khứ thua lỗ triền miên

Ra đời năm 2015, Bách Hóa Xanh được Thế Giới Di Động coi là 'con cưng', kỳ vọng mang về doanh thu tỷ USD và dẫn đầu ngành bán lẻ hàng tiêu dùng trong nước.

Công ty lấy ý tưởng từ Alfamart - top 2 chuỗi bán lẻ bách hóa lớn nhất Indonesia, và cố gắng nhân rộng nó tại Việt Nam. Các cửa hàng Bách Hóa Xanh phải có quy mô của 1 cửa hàng tiện lợi để có thể thâm nhập sâu vào các khu dân cư cũng như có danh mục hàng hóa của 1 siêu thị thu nhỏ.

Tháng 11/2015, những cửa hàng Bách Hóa Xanh quy mô chỉ dưới 100 m2 đầu tiên được mở tại quận Bình Tân - nơi có mật độ dân cư cao nhất TP HCM. Ba năm sau, chuỗi này mở rộng lên 238 cửa hàng, nhưng đi kèm là khoản lỗ 556 tỷ đồng, gấp 10 lần so với khoản lỗ năm 2016.

Doanh thu trung bình vẫn trong đà giảm và chạm đáy tại mức 600 triệu/cửa hàng vào tháng 2/2018. Nguyên nhân được xác định đến từ mô hình cửa hàng không phù hợp. Các cửa hàng nhỏ nằm sâu trong khu dân cư không thể có được lượng khách và doanh thu đủ lớn và quy mô nhỏ cũng không cho phép đáp ứng đủ lượng SKUs cho nhu cầu hàng ngày của khách hàng.

Công ty sau đó bắt tay chuyển đổi mô hình từ truyền thống sang thiết kế "mở" nhằm thúc đẩy tăng doanh số. Diện tích mỗi shop được mở rộng từ 100 m2 lên 450-500 m2 để thuận tiện bày trí hàng hóa. Chuỗi cũng tiếp tục nâng số lượng cửa hàng lên 1.500. Tuy nhiên, chiến lược này không giúp bách hóa xanh cải thiện tình hình, ngược lại càng khiến khoản lỗ phình to.

Cuối năm 2020, chuỗi bán lẻ này đã lỗ 1.734 tỷ đồng, tăng hơn 3 lần so với 2018, gấp 31 lần so với 2016. Đây cũng là năm chuỗi bán lẻ này lỗ nặng nhất.

Kiên trì với chiến lược mở rộng quy mô khi cuối năm 2022, số cửa hàng tăng lên 2.106 chi nhánh. Giai đoạn này, hãng cũng gặp phải những lùm xùm liên quan đến giá bán và chất lượng phục vụ khiến hoạt động kinh doanh càng thêm khó. Lũy kế từ 2016 đến nay, chuỗi này lỗ 8.300 tỷ đồng - gánh nặng lớn nhất của Thế Giới Di Động (MWG) những năm qua. Trước khoản lỗ lớn, nhiều quỹ ngoại ồ ạt rút vốn khỏi MWG.

Ngay từ ngày đầu mở chuỗi bán lẻ thực phẩm, Bách hóa xanh đã được đánh giá là một “ván cược” mạo hiểm của MWG. Tuy nhiên, đi tìm một lĩnh vực mới là điều cần thiết để MWG có thể tiếp tục mở rộng quy mô và giải bài toán tăng trưởng khi chuỗi cũ được dự báo đã đến giai đoạn bão hòa.

Thừa nhận sai lầm, sẵn sàng thay đổi mạnh mẽ

Chủ tịch Thế giới Di động Nguyễn Đức Tài thừa nhận đã nóng vội trong chiến lược tiếp cận thị trường của chuỗi siêu thị Bách Hóa Xanh. Ông Tài cho rằng nguyên nhân khiến chuỗi thua lỗ kéo dài là do mở rộng mạng lưới nhanh; nhiều cửa hàng kinh doanh chưa hiệu quả. Ngành hàng tươi sống của chuỗi những năm qua đang có vấn đề bởi các yếu tố khách quan như thời tiết và quy trình bảo quản. Thêm vào đó, chi phí logistics lớn khiến giá sản phẩm bị đội lên cao.

Một nguyên nhân khác theo chuyên gia kinh tế - TS Đinh Thế Hiển là việc chuỗi chọn đầu mối cung ứng hàng chưa đồng bộ. Bách Hóa Xanh thời kỳ đầu chọn cách dùng hệ thống thương lái và nông dân để tạo nguồn cung đa dạng. Điều này tác dụng ngược vì đa phần nhóm trên là các nhà cung cấp nhỏ và chất lượng sẽ không đồng đều. Khi mở ồ ạt cửa hàng mà lượng khách mục tiêu giảm khiến chuỗi này phải gồng lỗ.

Nhận ra ngọn nguồn lý do, từ quý 2/2022, MWG quyết định tái cấu trúc chuỗi này. Họ đóng 400 cửa hàng trong thời gian ngắn, đến nay chỉ giữ lại hơn 1.697 điểm bán. Công ty dừng hẳn việc mở rộng mạng lưới để lược bỏ những nhóm hàng hiệu suất kinh doanh kém, dồn lực thay đổi cách bố trí, sắp xếp (layout) mới, xử lý các cửa hàng hoạt động không hiệu quả. Bách Hóa Xanh thay đổi định vị từ mô hình "chợ hiện đại" sang "siêu thị mini".

Dù quyết định tái cấu trúc đã khiến MWG tiêu tốn nguồn lực lớn, nhưng ở chiều ngược lại, việc này cũng đã có một số tín hiệu tích cực. MWG cho biết, doanh thu hàng tháng của mỗi cửa hàng được cải thiện lên 1,37 tỷ đồng trong tháng 10/2022, tăng gần 23% so với cùng kỳ. Lợi nhuận trực tiếp (bao gồm khấu hao cửa hàng) tháng 10 dương - mức cao nhất trong năm 2022 và đang hòa vốn EBITDA ở cấp độ Công ty.

Những tháng cuối năm 2023 doanh thu chuỗi này tăng trưởng tốt và trở thành điểm sáng duy nhất trong "đế chế" bán lẻ của ông Nguyễn Đức Tài.

Doanh thu tháng/cửa hàng của Bách Hóa Xanh tiếp tục cải thiện mạnh mẽ, trung bình cả năm đạt 1,52 tỷ đồng/ tháng, tăng 21% do với cùng kỳ. Tại tháng 12/2023, Bách Hóa Xanh đã đạt điểm hòa vốn tại mức doanh thu 1,8 tỷ đồng/cửa hàng/tháng.

Theo báo cáo mới nhất, VCBS cho rằng doanh thu Bách Hóa Xanh trong năm 2024 có thể tăng mạnh 15 – 20% nhờ giá trị hóa đơn hồi phục dần về mức đỉnh Q1.22 và số lượt mua hàng tiếp tục tăng trưởng nhờ các tác động tích cực của việc tập trung đáp ứng SKU hàng tươi sống với giá hợp lí.

Cả năm 2023, Bách Hóa Xanh ghi nhận lỗ ròng 1.200 tỷ đồng, tương ứng với biên ròng -3.8%. Năm 2024, VCBS kì vọng Bách Hóa Xanh có thể đem về doanh thu toàn chuỗi khoảng 36.700 tỷ đồng, tăng 18% so với cùng kỳ và lãi khoảng 300 – 400 tỷ đồng năm 2024 dựa trên các giả định chính: Doanh thu tăng trưởng 15% trong năm 2024 trên cơ sở tăng trưởng doanh thu cửa hàng cũ tăng 15% và Bách Hóa Xanh mở thêm 50 cửa hàng mới, Chi phí SG&A cải thiện khoảng 5% so với năm 2023 nhờ tối ưu chi phí logistic và quản lí bán hàng.

Những dự định cho tương lai

Chia sẻ tại cuộc họp trực tuyến cập nhật kết quả kinh doanh quý III, ông Nguyễn Đức Tài cho biết năm 2024, chuỗi bán lẻ này dự kiến doanh thu sẽ tăng trưởng khoảng 20% so với 2023, trong đó cơ cấu các mặt hàng tươi sống chiếm khoảng 40-50%. Doanh thu trung bình trên mỗi cửa hàng dự kiến đạt khoảng 2 tỷ đồng.

Bách Hóa Xanh thời gian tới sẽ chỉ mở mới ở khu dân cư đông. Công ty cũng không mở các cửa hàng lớn 300-400 m2 mà tập trung ở diện tích 150 m2 và 200 m2. "Để kinh doanh đúng hướng, công ty sẽ di dời những thứ không hiệu quả ra khỏi tập đoàn, chỉ giữ lại những cơ thể khỏe mạnh, gọn gàng đi tới tương lai", ông Tài nhấn mạnh.

Trong tháng 1 năm nay, CTCP Công nghệ và Đầu tư Bách Hóa Xanh (Đầu tư BHX) - công ty mẹ của Bách Hóa Xanh vừa công bố nghị quyết HĐQT về việc triển khai kế hoạch huy động vốn thông qua chào bán riêng lẻ cổ phần phổ thông cho các nhà đầu tư tiềm năng. Thời gian huy động vốn dự kiến hoàn tất trong nửa đầu năm 2024.

Mục đích phục vụ nhu cầu hoạt động kinh doanh nói chung của Đầu tư BHX và công ty con. Số lượng cổ phần chào bán dự kiến từ 5% đến tối đa 10% tổng số cổ phần của Đầu tư BHX tuỳ thuộc vào nhu cầu sử dụng vốn thực tế tại thời điểm huy động vốn.

Theo kế hoạch ban đầu, Đầu tư BHX sẽ phát hành riêng lẻ cho nhà đầu tư với tỷ lệ chào bán cổ phần tối đa là 20%. Đối tượng phát hành sẽ là những đối tác, nhà đầu tư trong khu vực hoặc trên thế giới (ngoại trừ các đối thủ cạnh tranh trực tiếp tại Việt Nam) mang lại những lợi ích tốt nhất cho Bách Hóa Xanh và MWG với mức định giá chào mua cổ phần hợp lý.

Tuy nhiên, theo nghị quyết mới đây của Công ty cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động (MWG), kế hoạch huy động của chuỗi bán lẻ thực phẩm và hàng tiêu dùng thiết yếu thông qua Công ty Đầu tư Bách Hóa Xanh sẽ thay đổi. "Với kết quả kinh doanh tích cực và diễn biến dòng tiền trong năm 2023, Bách Hóa Xanh không có nhu cầu huy động vốn lên đến 20% như kế hoạch ban đầu", nghị quyết nêu rõ.

Việc chào bán cổ phần dự kiến hoàn tất trong nửa đầu năm nay. Số tiền huy động được sẽ phục vụ nhu cầu hoạt động kinh doanh của chuỗi.

Trung Anh